Danıştay 6. Daire 2017/8118 Esas 2020/11805 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2017/8118
Karar No : 2020/11805

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNAN (DAVACI) : ... Eğitim Hizmetleri Tic. A.Ş. Adına Münferiden ...

VEKİLİ : Av...-Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : 1- … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
2- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesince verilen ... tarihli, E:..., K:... sayılı kararın onanmasına dair Danıştay Altıncı Dairesinin 12/07/2017 tarih ve E:2016/3735, K:2017/5764 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İzmir İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda yapılan ve … tarih ve … sayılı Gaziemir Belediye Meclisi kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonu ile dayanağı 1/5000 ölçekli nazım imar planının iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince; yerinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden; dava konusu ... Etap 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Revizyonu ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonu kararlarının birbirleriyle tutarlı olduğu, üst ölçekli İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ve 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planında öngörülen kullanım kararlarıyla çelişmediği gibi planların kademeli birlikteliği ilkesine uygun olduğu, dava konusu parselin yer aldığı alanın konut alanlarına bitişik olması, İzmir’in güney aksındaki ana ulaşım arterini oluşturan … Caddesi (İzmir-Aydın-Denizli Karayolu) üzerinde ve çevresinde mevcutta konut dışı kentsel çalışma alanı tanımında yer alan işletmelerin yer alması nedeniyle dava konusu parselin arazi kullanım kararının konut dışı kentsel çalışma alanı olarak belirlenmesinin planlama ilkelerine uygun olduğu, dava konusu planlarda toplam inşaat alanının 3 kat arttırılmasına karşılık yapı adası bazında ve sistematik bir biçimde otopark alanları önerilmiş olmasının şehircilik ilkelerine ve imar mevzuatına uygun olduğu, bunun yanında dava konusu planda önerilen 20 m.’lik taşıt yolu ile dava konusu parselin bulunduğu yapı adasını çevreleyecek ve 15 m.’lik taşıt yoluna aks yapacak biçimde 10 m.’lik bir taşıt yolu planlanmasının, taşıt yollarının kademelenmesi ve alandaki erişilebilirlik olanaklarının artırılması açısından ulaşım planlaması ilkelerine uygun olduğu sonucuna varılarak dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davacının temyiz başvurusu üzerine Danıştay Altıncı Dairesince, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu taşınmaz üzerinde daha önce tesis edilen 119 sayılı parselasyon işlemi gereği düzenleme ortaklık payı kesintisi yapıldığından aynı taşınmazdan yeniden düzenleme ortaklık payı kesintisinin yapılamayacağı, imar planı gereği ikinci bir kesinti yapılması halinde kamulaştırmanın gerekli olduğu, buna rağmen dava konusu imar planlarında ikinci defa yapılan kesintilere ilişkin kamulaştırma yapılacağı yönünde alınmış bir kararın bulunmadığı, yaratılan trafik sıkıntısı düşünüldüğünde yol veya otoparkla ilgili herhangi bir zayiat alınmayan parsele kıyasla dava konusu parselde ikinci defa zayiat oluşmasının hukuka aykırı olduğu, imar değişikliğinde kamu yararı olmadığı gibi mülkiyet hakkına müdahalenin olduğu ileri sürülerek Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Düzeltilmesi istenen kararın usul ve yasaya uygun olduğu, ileri sürülen nedenlerin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesine uymadığı, bu nedenle istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanunun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Altıncı Dairesinin 12/07/2017 tarih ve E:2016/3735, K:2017/5764 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Dava, İzmir İli, … İlçesi … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın ... Etap 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Revizyonunda konut dışı kentsel çalışma alanı ve kentsel ve bölgesel otopark kullanımı olarak, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunda ise konut dışı kentsel çalışma alanı ve otopark kullanımı olarak belirlenmesi üzerine açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT: 3194 sayılı İmar Kanununun “Tanımlar” başlıklı 5. maddesinde; nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla bütün olan plan olarak; uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgilerini ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 3. maddesinde "Revizyon Planı: Her tür ve ölçekteki planın ihtiyaca cevap vermediği veya uygulamasının mümkün olmadığı veya sorun yarattığı durumlar ile üst ölçek plan kararlarına uygunluğun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek bir kısmının yenilenmesi sonucu elde edilen plandır.", bu maddenin 6. fıkrasında ise "Plan Değişikliği: Plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik ve sosyal donatı dengesini bozmayacak nitelikte, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanan, kamu yararının zorunlu kılması halinde yapılan plan düzenlemeleridir." şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı yönetmeliğin 16. maddesinde: "Hazırlanacak her ölçekteki imar planlarının yapım ve değişikliklerinde planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile gelecekteki gereksinimleri gözönünde tutularak sosyal ve teknik donatı alanlarında EK-1 deki tabloda belirtilen asgari standartlara uyulur." denildikten sonra 17. maddesinde de: "Nazım planları üzerinde gösterilen teknik ve sosyal alt yapı alanlarının konum ile büyüklükleri toplam standartların altına düşülmemek şartı ile uygulama planlarında değiştirilebilir." 29.maddesinde; "İmar planında gösterilen yolların genişletme, daraltma ve güzergahına ait imar planı değişikliklerinde 1) Devamlığı olan bir yol belli bir kesimde daraltılamaz. 2) Yolların kaydırılmasında, mülkiyet ve yapılaşma durumu esas alınır. 3) İmar planlarındaki gelişme alanlarında (7,00) metreden dar yaya, (10,00) metreden dar trafik yolu açılamaz, Meskun alanlarda mülkiyet ve yapılaşma durumlarının elverdiği ölçüde yukarıdaki standartlara uyulur. 4) İmar planı değişikliği ile çıkmaz sokak ihdas edilemez. 5) İmar planı içinde kalan karayolu, kent içi geçişinin değiştirilmesi durumunda, Karayolları Genel Müdürlüğü'nden alınacak görüşe uyulur." kuralı yer almıştır.
Yönetmeliğin gerek yukarıda içeriğine yer verilen düzenlemesi, gerekse Ek-2-a ve Ek-2-b 1/1000 ve 1/5000 lejandlarına göre, trafik yolu olan 10,00 metre üzerindeki en kesitli yolların ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümünü gösterecek olan 1/5000 ölçekli nazım imar planında yer alması gerekirken, daha dar en kesitli olan yaya yolunun (7,00 metrelik) ise üst ölçekli nazım imar planında yer almadan da 1/1000 ölçekli uygulama imar planında gösterilmesi mümkündür.
Uyuşmazlığa konu plan 06/04/2014 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği hükümlerine tabii olmasa da bu yönetmeliğin 24. maddesinin 2. fıkrasında: "Nazım imar planları üzerinde gösterilen sosyal ve teknik altyapı alanlarının konum ile büyüklükleri, toplam standartların altına düşülmemek, nazım imar planının ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü ve genel işleyişini bozmamak ve hizmet etki alanı içinde kalmak şartı ile ilgili kurum ve kuruluşların görüşü dikkate alınarak uygulama imar planlarında değiştirilebilir.", aynı maddenin 3 fıkrasında da: "Uygulama imar planlarında, bölgenin ihtiyacına yönelik çocuk bahçesi, yeşil alan, otopark, cep otoparkı, yol boyu otopark, durak cebi, aile sağlık merkezi, mescit, karakol, muhtarlık, trafo gibi sosyal ve teknik altyapı alanlarını artırıcı küçük alan gerektiren fonksiyonlar ayrılabilir ve bu fonksiyonların konulması nazım imar planına aykırılık teşkil etmez." hüküm altına alındığı görülmüştür.
İmar planları, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak, belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla, kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan, ulaşım, hizmet ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantılar gözönüne alınarak hazırlanır.
Toplum yaşamını yakından etkileyen fiziksel çevrenin sağlıklı bir yapıya kavuşturulması ve toprağın koruma-kullanma dengesinin en rasyonel biçimde belirlenmesi için hazırlanan imar planlarının yargısal denetiminde, bu hususlara uyulup uyulmadığı ve planlanan yöredeki taşınmazların imar planında tahsis edildikleri amaçlar yönünden; mevzuata, üst ölçekli planlara şehircilik ilkeleri ile planlama esaslarına uygunluk açısından detaylı bir şekilde incelenmesi gerekmektedir.
Yukarıda yer alan hükümlere göre, alt ölçekli uygulama imar planında, üst ölçekli nazım imar planı üzerinde gösterilen teknik ve sosyal alt yapı alanlarının konum ile büyüklük standartlarının altına düşmemek ve sosyal donatı dengesi, plan ana kararları, sürekliliği, bütünlüğü korunarak, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanarak kamu yararının zorunlu kılması halinde değişiklikler yapılabileceği, bu kapsamda plan kararlarının birbirine uygun olmasının zorunlu olduğu anlaşılmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME: Uyuşmazlık, davacıya ait taşınmaza getirilen otopark kullanımı ile dava konusu taşınmazın bulunduğu yapı adasından geçirilen 10,00 metre en kesitli taşıt yolu kullanımından kaynaklanmaktadır.
Dava dosyasının, Daire'mizin E:2017/7429 sayılı dosyasıyla birlikte incelenmesinden, Danıştay Altıncı Dairesinin yerleşmiş içtihatlarına göre, taşıt yolu olan 10,00 metre ve üzerindeki en kesitli yolların ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümünü gösterecek olan 1/5000 ölçekli nazım imar planında yer alması gerektiği hususu dikkate alındığında, dava konusu taşınmazın bulunduğu yapı adasında öngörülen 10,00 metre en kesitli taşıt yolunun gösterilmediği anlaşıldığından dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planında planlama ilkelerine ve mevzuata uyarlık görülmediği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, uyuşmazlık konusu yola hizmet eden otoparkın bulunduğu yapı adasından geçirilen 10,00 metre en kesitli yolun hukuka aykırılığı ortaya konulduğundan, dava konusu taşınmaza getirilen otopark kullanımının da planlama ve trafik yönünden 10,00 metre en kesitli yol kullanımı ile etkileşimli olduğu sonucuna varılarak dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonu ile dayanağı 1/5000 ölçekli nazım imar planında planlama ilkelerine ve mevzuata uyarlık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 54. maddesine uygun bulunan davacının karar düzeltme isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin, ... İdare Mahkemesince verilen ... tarihli, E:..., K:... sayılı kararının 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 01/12/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.