Danıştay 10. Daire 2017/372 Esas 2020/5511 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2017/372
Karar No : 2020/5511

DAVACI : … Derneği
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / ANKARA
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı "Antrepodan Transiti Yasak Eşya" konulu işleminin "antrepo rejimine tabi tutulmuş alkollü içkilerin antrepo rejimine tabi tutulmasını müteakip yeniden bir iç gümrüğe veya yurt dışına transit rejimi altında taşınmasına izin verilmemesine" ilişkin kısmının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından, davalı idarenin antrepoya alınan alkollü içkilerin transit satışını yasaklayan 05/12/2014 tarihli işlemi ile dayanağı Yönetmelik maddesine karşı açılan davada Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından yürütmenin durdurulması kararı verildiği, bu karar rağmen davalı idarenin dava konusu işlemi tesis ederek mahkeme kararına ve kanuna aykırı olarak yeniden yasak getirdiği, işlemin Anayasa, İdari Yargılama Usulü Kanunu ve Gümrük Kanununa aykırı olduğu, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma kısıtlama getirmeye sadece Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Davalı idare tarafından, Gümrük Kanunu uyarınca idarenin gümrük mevzuatının doğru uygulanması için gerekli gördüğü bütün önlemleri almaya yetkili olduğu, Kanunda transit rejimine ilişkin düzenlemeler yapma konusunda açıkça yetki verildiği, bu kapsamda tesis edilen işlemle yurt dışından getirilerek antrepolara konulan ve yüksek oranda gümrük vergilerine tabi olan eşyanın antrepolarda değiştirilmesinin ve getirilen eşya transit edilmiş gibi gösterilerek eşyaya ilişkin vergiler ödenmeden yurt içine sokulmasının önlenmesinin, kamu sağlığı, kamu düzeni ve kamu gelirlerinin güvence altına alınmasının amaçlandığı ileri sürülerek dava konusu düzenlemenin hukuka uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün … günlü, … sayılı "Antrepodan Transiti Yasak Eşya" konulu işleminin, "antrepo rejimine tabi tutulmuş alkollü içkilerin antrepo rejimine tabi tutulmasını müteakip yeniden bir iç gümrüğe veya yurt dışına transit rejimi altında taşınmasına izin verilmemesine" ilişkin kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 55. maddesinde, "Bakanlar Kurulu; kamu ahlakı, kamu düzeni, kamu güvenliği, insan, hayvan ve bitki sağlık ve hayatlarının korunması, sanatsal, tarihi veya arkeolojik değeri olan ulusal hazinelerin korunması, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması gerekçeleri ile eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar koyabilir." hükmüne yerilmiştir.
4458 sayılı Kanunun, Transit Rejimine ilişkin genel hükümleri düzenleyen 84. maddesinin 5. fıkrasında ise; Transit Rejiminin uygulanmasında ekonomik etkili bir gümrük rejimine tabi eşyanın taşınmasına ilişkin olarak Müsteşarlıkça belirlenecek özel hükümlerin saklı olduğu, Müsteşarlığın, transit eşyanın cinsine, niteliğine ve taşımanın özelliğine göre veya Türkiye’nin uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülükleri çerçevesinde, bu Bölümdeki madde hükümlerine bağlı kalmaksızın transit rejimine ilişkin düzenlemeler yapılması konusunda yetkili olduğu düzenlenmiştir.
Dava konusu işlemde, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 84. maddesine atıfta bulunularak işlemin bu madde çerçevesinde yapıldığı belirtilmektedir. Ancak, yurt dışından ithal edilen yabancı menşeili alkollü içkilerin antrepo rejimine tabi tutularak bir antrepoya alınması ve burada elleçleme işlemi yapılarak (etiketleme, bandrolleme, yeniden ambalajlama ve tasnif etme vs. işlemler) transit rejimi kapsamında Türkiye Gümrük bölgesi dışına yeniden ihraç edilmesi işlemi, Gümrük Kanunu'nun 3. maddesinde yer alan tanım kapsamında "gümrükçe onaylanmış bir işlem" olup, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma kısıtlama getirme yetkisi ise Gümrük Kanunu'nun 55. maddesi uyarınca Bakanlar Kuruluna aittir.
Bu durumda; 4458 sayılı Kanun'un 55. maddesi hükmü uyarınca Bakanlar Kurulunun tesis etmeye yetkili olduğu, ancak söz konusu hükme açıkça aykırı olarak, davalı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca tesis edilen antrepo rejimine tabi tutulmuş alkollü içkilerin antrepo rejimine tabi tutulmasını müteakip yeniden bir iç gümrüğe veya yurt dışına transit rejimi altında taşınmasına izin verilmemesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptali gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı "Antrepodan Transiti Yasak Eşya" konulu işleminin "antrepo rejimine tabi tutulmuş alkollü içkilerin antrepo rejimine tabi tutulmasını müteakip yeniden bir iç gümrüğe veya yurt dışına transit rejimi altında taşınmasına izin verilmemesine" ilişkin kısmının hukuka aykırı olduğu iddialarıyla iptali istenilmektedir.
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 3. maddesinde; "... 14. "Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması" deyimi, eşyanın,
a) Bir gümrük rejimine tabi tutulmasını,
b) Bir serbest bölgeye girmesini,
c) Türkiye Gümrük Bölgesi dışına yeniden ihracını,
d) İmhasını,
e) Gümrüğe terk edilmesini;
15. "Gümrük rejimi" deyimi,
a) Serbest dolaşıma giriş rejimini,
b) Transit rejimini,
c) Gümrük antrepo rejimini,
d) Dahilde işleme rejimini,
e) Gümrük kontrolü altında işleme rejimini,
g) Hariçte işleme rejimini ... ifade eder."hükmü,
"Gümrükçe Onaylanmış İşlem veya Kullanım" başlıklı dördüncü kısmının "Genel Hükümler" başlıklı birinci bölümünün işlem tarihi itibariyle yürürlükteki haliyle 55. maddesinde; "Bakanlar Kurulu; kamu ahlakı, kamu düzeni, kamu güvenliği, insan, hayvan ve bitki sağlık ve hayatlarının korunması, sanatsal, tarihi veya arkeolojik değeri olan ulusal hazinelerin korunması, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması gerekçeleri ile eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar koyabilir." hükmü yer almaktadır. (02/07/2018 tarih ve 700 sayılı KHK’nin 126. maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.)
Aynı Kanunun "Transit Rejimi" başlıklı 84. maddesinin 5. fıkrasında ise; "Transit rejiminin uygulanmasında ekonomik etkili bir gümrük rejimine tabi eşyanın taşınmasına ilişkin olarak Müsteşarlıkça belirlenecek özel hükümler saklıdır. Müsteşarlık, transit eşyanın cinsine, niteliğine ve taşımanın özelliğine göre veya Türkiye’nin uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülükleri çerçevesinde, bu Bölümdeki madde hükümlerine bağlı kalmaksızın transit rejimine ilişkin düzenlemeler yapılması konusunda yetkilidir." hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava Konusu İşlemin İncelenmesi:
Yukarıda yer verilen Kanun hükümlerinin incelenmesinden, 4458 sayılı Kanunun 55. maddesinde, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar getirilmesi konusunda özel bir düzenleme yapıldığı ve eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar koyma yetkisinin sadece Bakanlar Kuruluna tanındığı; 84. maddesinin 5. fıkrasında ise, madde başlığında ifade edildiği gibi transit rejimine ilişkin genel hükümlerin düzenlendiği ve transit eşyanın cinsine, niteliğine ve taşımanın özelliğine göre transit rejimine ilişkin düzenlemeler yapılması konusunda Müsteşarlığa yetki verildiği görülmektedir.
Bu çerçevede, Kanunun 84. maddesinin anlamı yorum yoluyla genişletilmek suretiyle, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar koyma yetkisini Müsteşarlığa da tanıyan bir düzenleme olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.
Her ne kadar dava konusu işlemde, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 84. maddesine atıfta bulunularak işlemin bu madde çerçevesinde yapıldığı ifade edilse de, yurt dışından ithal edilen yabancı menşeili alkollü içkilerin antrepo rejimine tabi tutularak bir antrepoya alınması ve burada elleçleme işlemi yapılarak (etiketleme, bandrolleme, yeniden ambalajlama ve tasnif etme vs. işlemler) transit rejimi kapsamında Türkiye Gümrük bölgesi dışına yeniden ihraç edilmesi işlemi, Gümrük Kanunu'nun 3. maddesinde yer alan tanım kapsamında "gümrükçe onaylanmış bir işlem" olup, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma kısıtlama getirme yetkisi ise Gümrük Kanunu'nun 55. maddesi uyarınca Bakanlar Kuruluna aittir.
Bu durumda; 4458 sayılı Kanun'un 55. maddesi hükmü uyarınca Bakanlar Kurulunun tesis etmeye yetkili olduğu, ancak söz konusu hükme açıkça aykırı olarak, davalı Ticaret Bakanlığınca (Mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca) tesis edilen antrepo rejimine tabi tutulmuş alkollü içkilerin antrepo rejimine tabi tutulmasını müteakip yeniden bir iç gümrüğe veya yurt dışına transit rejimi altında taşınmasına izin verilmemesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı "Antrepodan Transiti Yasak Eşya" konulu işleminin "antrepo rejimine tabi tutulmuş alkollü içkilerin antrepo rejimine tabi tutulmasını müteakip yeniden bir iç gümrüğe veya yurt dışına transit rejimi altında taşınmasına izin verilmemesine" ilişkin kısmının İPTALİNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 01/12/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.