Danıştay 10. Daire 2015/4516 Esas 2020/5491 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/4516
Karar No : 2020/5491

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … / …
VEKİLLERİ : Hukuk Hizmetleri Başkanı …
Hukuk Müşaviri …

DAVANIN KONUSU :
Dava, 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 2. fıkrasının 2. cümlesinin, 6. maddesinin 3. fıkrasının, 15. maddesinin 1. fıkrası (b) bendinde yer alan "1. hukuk müşaviri" ve 15. maddesinin 1. fıkrası (c) bendindeki "hukuk müşavirlerine" kısmının, 19. maddesinin, 20. maddesinin 9. fıkrasının, 27. maddesinin 1. fıkrasındaki "bir ay içinde" kısmının, 27. maddesinin 3. fıkrasının "en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında asgari bir yıl süreyle çalışmış olmaları şarttır" kısmının iptali istemiyle açılmıştır.

DAVACININ İDDİALARI : Davacı tarafından, TRT ve Anadolu Ajansında çalışan personelin de 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun hükmüne göre sözleşme imzalaması gerektiği, İş Kanununa göre sözleşme imzalanmasının önünün açıldığı, eski Yönetmelik döneminde basın kartı komisyonunda yer verilen Türkiye Gazeteciler Federasyonu ve İzmir Gazeteciler Cemiyetinin çıkarıldığı, Türkiye Gazeteciler Sendikasının 3 temsil hakkının 1'e düşürüldüğü, siyasi saikle hareket edildiği, Genel Müdürlüğün sadece sekreterya hizmetlerinden sorumlu olduğu, komisyonun varlığının şekli bir hale getirildiği, uzun süreden beri uygulanan 3 ay içinde bildirimde bulunma uygulamasının sona erdirildiği, hukuksal istikrarın zedelendiği, son çalışılan kurumda en az bir yıl çalışmış olma şartının hak kayıplarına neden olacağı, Kanunda bu yönde bir düzenleme bulunmadığı, kamuda çalışan gazetecilerle özel sektörde çalışan gazeteciler arasında ayrımcılığa sebep olduğu, hukuk müşavirlerine basın kartı verilemeyeceği, sadece basın yayın mensuplarına kart verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI : Davalı idarece, 5953 sayılı Kanun’un iktisadi devlet teşekkülü olan TRT’nin ve anonim şirket olan Anadolu Ajansı’nın personeline uygulanamayacağı, bu durumun Kanun’un 2. maddesinde belirtildiği, tek tek cemiyet ismi sayma yönteminden adaletsizlik oluşturduğu gerekçesiyle vazgeçildiği, en fazla üyesi bulunan meslek kuruluşunun temsil edilmesinin daha objektif ve adil olacağı, esasen basın kartı verme görevinin Genel Müdürlüğe ait olduğu, ancak basın camiasının etkin meslek kuruluşlarından oluşan bir basın kartı komisyonunun düzenlenmesi Genel Müdürlüğün katılımcı bir anlayışının sonucu olduğu, Vergi Usul Kanununda işten ayrılmayı bildirmenin 30 günlük süreye tabi tutulduğu, eski tarihli Yönetmelikte işten ayrılmanın bizzat bildirimi gerektiği, dava konusu Yönetmelikle bilgisayardan da bildirim yapılabilmesinin önü açıldığı, bir aylık sürenin makul olduğu, asgari çalışma şartı aranmadığında serbest çalışma hükmünün kötüye kullanıldığı, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 41. maddesinin gerekli hallerde ilkokul mezunlarının da memur olabilmesini düzenlediği, basın kartı alacak memurlarda lise şartı aranmasının basım yayın ve enformasyon hizmetlerinde aksamaya sebep olacağı, hukuk biriminin iş ve işlemlerinin idarenin iş ve işlemlerinden ayrı tutulamayacağı savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; 25.8.2015 tarihli ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 2. fıkrasının 2. cümlesinin, 6. maddesinin 3. fıkrasının, 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendindeki "1. hukuk müşaviri" ve 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendindeki "hukuk müşavirlerine" ibarelerinin, 19. maddesinin, 20. maddesinin 9. fıkrasının, 27. maddesinin birinci fıkrasındaki "bir ay içinde" ibaresinin, 27. madde 3. fıkrasında yer alan "en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında asgari bir yıl süreyle çalışmış olmaları şarttır" cümlesinin iptali istemiyle açılmıştır.
231 sayılı Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 2 nci maddesinin birinci fıkrasının 6495 sayılı Yasa'nın 64. maddesi ile değişik (i) bendinde, ''Basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenlemek, Basın Kartı Komisyonunun sekretarya faaliyetlerini yürütmek'' Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmış, ''Hukuk Müşavirliği'' başlıklı 12. maddesinde, ''Genel Müdürlük Hukuk Müşavirliğinin görevleri şunlardır: a) 26/9/2011 tarihli ve 659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname hükümleri kapsamındaki tüm iş ve işlemleri, söz konusu Kanun Hükmünde Kararnamede belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yürütmek.'' hükmüne yer verilmiştir.
25.8.2015 tarihli ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin ''Basın kartı verilecek kişilerde aranan şartlar'' başlıklı 6. maddesinde, '' (1) Basın kartı talep edenlerim başvuruda bulunabilmeleri için; a) 18 yaşını bitirmiş olması, b) En az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, c) Kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması, ç) 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı 5 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da şantaj, hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, yalan tanıklık, yalan yere yemin, iftira, suç uydurma, müstehcenlik, fuhuş, hileli iflas, zimmet, irtikap, rüşvet, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma suçları ile bu suçların özel kanunlardaki karşılıkları ve 5187 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan suçlardan veya bu suçlara tahrik ve teşvikten hüküm giymemiş olması, d) 5953 sayılı Kanun hükümlerine uygun sözleşme yapmış olması, e) Gazetecilik faaliyeti dışında ticari, sınai veya zirai faaliyette bulunmaması şarttır. (2) Basın kartı talep eden süreli yayın sahipleri veya tüzel kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanlarında, enformasyon görevlilerinde ve bu Yönetmeliğin 11 inci maddesi uyarınca basın kartı talep edenlerde bu maddenin birinci fıkrasının (d) ve (e) bentlerinde belirtilen şartlar, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu ve Anadolu Ajansı aracılığıyla basın kartı talep edenlerde (d) bendinde belirtilen şart aranmaz. (3)Bu Yönetmeliğin 15 inci maddesi uyarınca basın kartı talep edenlerde, bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendindeki şart aranmaz.'' hükmü, Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünde basın kartı verilebilecek unvanlar'' başlıklı 15 maddesinde, ''(1) Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünde; a) Genel müdüre ve genel müdür yardımcılarına, b) 1. hukuk müşaviri, daire başkanları, il müdürleri, basın müşavirleri ve basın ataşeleri ile Genel Müdürlük birimlerinde fiilen görev yapan basın ve enformasyon uzmanlarına ve uzman yardımcılarına, c) Merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatı birimlerinde fiilen görev yapan; hukuk müşavirlerine, uzmanlara, şube müdürlerine, redaktörlere, mütercimlere, fotoğrafçılara, şeflere ve enformasyon hizmeti yapan diğer görevlilere, basın kartı verilebilir.'' hükmü, ''Basın Kartı Komisyonunun oluşumu'' başlıklı 19. maddesinde, (1) Komisyon; a) Genel Müdürlüğü temsilen iki üye, b) Basın-yayın meslek kuruluşlarının birleşerek oluşturdukları üst kuruluşlar hariç olmak üzere, süreli yayın organları sahip ve/veya çalışanlarınca oluşturulan meslek kuruluşlarından basın kartı sahibi en fazla üyesi bulunan meslek kuruluşunca belirlenecek iki, üye sayısı bakımından ikinci sıradaki meslek kuruluşunca belirlenecek bir üye, c) 2/1/1961 tarihli ve 195 sayılı Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanunun 5 inci maddesinin son fıkrası uyarınca yapılacak toplantıda Anadolu gazete sahipleri arasından seçilecek temsilcilerden teşekkül edecek üç üye, ç) Sürekli nitelikte basın kartı sahipleri arasından Genel Müdürlükçe seçilecek bir üye, d) Basın-yayın meslek kuruluşlarının birleşerek oluşturdukları üst kuruluşlar hariç olmak üzere, 6112 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren radyo ve/veya televizyon kuruluşlarının yönetim kurulu başkanları veya çalışanlarınca oluşturulan meslek kuruluşlarından en fazla üyesi bulunan meslek kuruluşunca belirlenecek bir üye, e) Basın-yayın meslek kuruluşlarının birleşerek oluşturdukları üst kuruluşlar hariç olmak üzere, ulusal düzeyde yayın yapan televizyonları temsil eden meslek kuruluşlarından en fazla üyesi bulunan meslek kuruluşunca belirlenecek bir üye, f) Basın kartı sahibi gazeteciler arasından Genel Müdürlükçe seçilecek bir üye, g) Basın kartı sahibi gazeteci üyesi en çok bulunan iki sendika tarafından belirlenecek birer üye, ğ) İletişim Fakültesi dekanları arasından Genel Müdürlükçe belirlenecek bir üye olmak üzere, toplam on beş üyeden oluşur. (2) Üyelerin görev süresi iki yıldır. Süresi dolan üyeler yeniden seçilebilir. Herhangi bir nedenle üyeliğin boşalması veya temsil ettikleri kuruluşların faaliyetlerinin sona ermesi halinde, boşalan üyenin süresini doldurmak üzere aynı usulle yeni bir üye seçilir. (3) Komisyon ilk toplantısında üyeleri arasından iki yıl süre için bir başkan ve bir başkan vekili seçer. Genel Müdürlüğü temsil eden üyelerden biri raportörlük görevini üstlenir. (4) Bu maddenin birinci fıkrasının (b), (d), (e), (f) ve (g) bentlerine göre basın-yayın meslek kuruluşlarını temsil edecek olan üyeler, en az beş yıldır basın kartı taşımakta olan meslek mensupları arasından seçilirler. (5) Üyelerin görev süresince temsil ettikleri kuruluşların üye sayılarında meydana gelebilecek değişiklikler dikkate alınmaz.'' hükmü, ''Komisyonun toplanması, çalışma ve karar alma usulleri'' başlıklı 20. maddesinin 9. fıkrasında,'' Komisyonca alınan kararlar, Genel Müdürün onayı ile kesinleşir.'' hükmü, ''Gazetecilerin geçici işsizlik hali'' başlıklı 27. maddesinde, ''(1) Emeklilik hakkını elde edememiş basın kartı sahibi gazetecilerin işlerinden ayrılmaları halinde, ayrılış tarihinden itibaren bir ay içinde işsiz olduklarını beyan etmiş olmaları şartıyla; a) Beş yıla kadar basın kartı taşımış olanlara dokuz ay, b) Beş ila on yıl arasında basın kartı taşımış olanlara on iki ay, c) On yıldan fazla basın kartı taşımış olanlara on sekiz ay, süre ile serbest basın kartı verilebilir. (2) Bu süreler, gazetecinin işten ayrıldığı tarihten başlar. Ancak, işten ayrıldığı son basın yayın kuruluşunda geçen çalışma süresini aşamaz. (3) Bu madde hükümlerine göre basın kartı talep edenlerin en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşunda asgari bir yıl süreyle çalışmış olmaları şarttır. (4) Bu madde hükümlerinden faydalanmak isteyen basın mensuplarının basın yayın kuruluşlarında fiilen çalışırken işten ayrılmaları şarttır.'' hükmü yer almıştır.
Kamu idareleri, Anayasa'nın 124 ncü maddesi ile tanınan yetki çerçevesinde düzenleyici tasarruflarla getirdikleri hukuk kurallarını, kamu hizmetinin gerekleri, gereksinimleri gibi nedenlerle ve konuluşundaki yönteme uyularak Anayasa ve yasalara uygun düşmek kaydıyla her zaman değiştirilebilirler ve kaldırabilirler. Bu değişme ve kaldırmalarda doğan yeni durumun, aynı statü içindeki herkese uygulanması Anayasa'da öngörülen eşitlik ilkesinin gereğidir.
Anayasa'nın eşitlik ilkesinin amacı, hukuksal durumları aynı olanların aynı kurallara ve işleme muhatap olmalarını sağlamak ve kişilere kanun karşısında ayrıcalık tanınmasını önlemektir.
Basın Kartı Yönetmeliği'nin 6. maddesinde, basın kartı talep edenlerin başvuruda bulunabilmeleri için; en az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olması koşulu arandığı ifade edildikten sonra bu Yönetmeliğin 15 inci maddesi uyarınca basın kartı talep edenlerde bu şartın aranmayacağına işaret edilmiştir.
Anılan düzenlemede, Basın Kartı Yönetmeliği'nin 15 inci maddesi uyarınca basın kartı talep edenler için ''En az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olma'' koşulunun aranmaması Anayasa'nın eşitlik ilkesi ile bağdaşmamaktadır.
Dava konusu yönetmeliğin 15. maddesinde, Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünde basın kartı verilebilecek unvanlar sayılmış ve bu unvanlar arasında "1. hukuk müşaviri" ile ''hukuk müşaviri'' unvanlarına da yer verilmiş olup; 231 sayılı Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin anılan 12. maddesinde düzenlenen görevleri ile sorumluluk alanları dikkate alındığında söz konusu unvanlara basın kartı verilmesinin öngörülmesinde hizmet gereklerine ve hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, yönetmeliğin, basın kartı sahibi gazetecilerin geçici işsizlik halinde basın kartı alabilmelerinin koşullarının düzenlendiği 27. maddesinde "en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında asgari bir yıl süreyle çalışmış olma'' koşulunun yer alması uzun süre basın kartı sahibi olarak görev yapmış gazetecilere en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında bir yıldan daha kısa bir süre görev yapmış olmaları halinde serbest basın kartı verilmemesi sonucunu doğuracak olup; bu sonucun ise hakkaniyete ve hukuka aykırı olacağı düşünülmektedir.
Basın Kartı Yönetmeliği'nin dava konusu diğer hükümlerinde ise üst normlara, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, Basın Kartı Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 3. fıkrasının, 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan "1. hukuk müşaviri" ve 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendindeki "hukuk müşavirlerine" ibarelerinin, 27. maddesinin 3. fıkrasında yer alan "en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında asgari bir yıl süreyle çalışmış olmaları şarttır." cümlesinin iptali, dava konusu diğer yönetmelik hükümleri yönünden ise davanın reddi gerektiği düşünülmektedir. 23/11/2016

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 2. fıkrasının 2. cümlesinin, 6. maddesinin 3. fıkrasının, 15. maddesinin 1. fıkrası (b) bendinde yer alan "1. hukuk müşaviri" ve 15. maddesinin 1. fıkrası (c) bendindeki "hukuk müşavirlerine" kısmının, 19. maddesinin, 20. maddesinin 9. fıkrasının, 27. maddesinin 1. fıkrasındaki "bir ay içinde" kısmının, 27. maddesinin 3. fıkrasının "en son ayrıldıkları basın yayın kuruluşlarında asgari bir yıl süreyle çalışmış olmaları şarttır" kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
İNCELEME VE GEREKÇE:
14/12/2018 tarih ve 30625 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Basın Kartı Yönetmeliği'nin 42. maddesi ile dava konusu edilen 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin yürürlükten kaldırıldığı görülmektedir.
Bu nedenle, dava konusu düzenlemelerin yürürlükten kaldırılmış olması karşısında, konusu kalmayan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 25/08/2015 tarih ve 29456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği'nin iptali istenilen maddeleri hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 01/12/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi