BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesi 2017/821 Esas 2019/860 Karar Sayılı İlamı
Esas No: 2017/821
Karar No: 2019/860
Karar Tarihi: 09.10.2019
BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesi 2017/821 Esas 2019/860 Karar Sayılı İlamı
T.C.
İSTANBUL
16. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2017/821 Esas
KARAR NO : 2019/860
DAVA : İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 08/02/2016
KARAR TARİHİ : 09/10/2019
Mahkememizde görülmekte olan İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
TALEP : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; ...AŞ .../ İstanbul Şubesi ...seri nolu, 74.844,97 TL bedelli, ...Ltd. Şti tarafından müvekkile keşide edilmiş olan çekin, müvekkil şirketin sigorta poliçesi tanzim ettiği müşterilerinden olan alacaklarına karşılık olarak aldığını, hamili bulunduğu davaya konu çekin de içlerinde olduğu bir kısım çeklerin rızası hilafına elinden çıktığını, olay adli makamlara intikal ettiğini, tüm bu işlemlerle eş zamanlı olarak çalınan çeklerle ilgili mahkemelerden tedbirler istenerek iptal davaları açıldığını, çek bedeli de mahkeme kararı üzerine tevdii mahalline keşideci tarafından yatırıldığını, çekin hırsızlık mahsulü çek olmasının yanında müvekkil şirketten çeki aldığı iddia edilen müvekkil şirketin herhangi bir borcu olmadığını, davaya konu çek 01/02/2016 tarihinde İstanbul ... İcra Müdürlüğünün ...esas sayılı dosyası ile icra takibe konulduğunu ve müvekkil şirkete ödeme emri tebliğ edildiğini, tedbir talebinin değerlendirilerek öncelikle hem keşideci şirket hem de müvekkil şirket yönünden bu olmadığı takdirde müvekkil şirket yönünden açıklanan nedenlerle teminatsız olarak uygun görülmediğini, dava konusu çekin konu olduğu İstanbul ... İcra Müdürlüğünün ...esas sayılı icra takibinin durdurulmasını, icra kasasına ödenen bedellerin alacaklı davalıya ödenmemesini, davalıya bir bedel ödenmesi halinde bu bedelin ve dava konusu çekin istirdadı ile müvekkil şirkete iadesini, tevdii mahallindeki bedelin müvekkil şirkete ödenmesini, yargılama giderleri ve ücreti vekaletin davalıya tahmiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP: Davalı tarafa dava dilekçesinin tebliğ edildiği ancak cevap dilekçesinin sunulmadığı anlaşılmıştır.
DELİLLER VE GEREKÇE: Dava; çeke yönelik bedelsizlik iddiasına dayalı menfi tespit istemine ilişkindir.
Mahkememizce taraf teşkili sağlanmış ve tarafların delilleri toplanmıştır.
İstanbul.... Asliye Ceza Mahkemesi'nin... esas sayılı dosyası UYAP sisteminden celp edilerek dosyamız arasına alınmıştır.
Yargıtay 19. Hukuk Dairesi'nin 2016/7957 esas , 2017/2898 karar sayılı bozma ilamı ile mahkememizin... esas, 131 karar sayılı davanın feragat nedeniyle reddine dair vermiş olduğu kararın, davacı tarafın yalnızca davalı ... şirketi yönünden davasından feragat etmesi nedeniyle diğer davalı Ecri oto şirketi yönünden davaya devam edilerek karar verilmesi gerektiği gerekçeleriyle bozulması üzerine usul ve yasaya uygun olan bozma ilamına uyulması ve feragat edilen davalı ... şirketi yönünden açılan davanın tefrik edilmesi suretiyle yargılamaya davalı Ecrin oto kiralama şirketi yönünden devam edilmiştir.
Mahkememizce alanında uzman bilirkişiler... ve ...'dan 27/04/2019 tarihinde rapor alınmış ve alınan raporda özetle; "...Davacı vekili 26.02.2016 tarihinde Mahkemenize verdiği dilekçesinde; davalarından sadece ... A.Ş. yönünden FERAGAT ettiğini bildirmiş olduğu, mahkemece kararı uyannca 27/03/2018 saat 14:30 da mahkemeniz kaleminde yapılan incelemede; davacı vekili müvekkili şirket ticari defterlerinin yerinde İncelenmesi talebinde bulunmuş, sayın mahkemenizce davacı vekilinin müvekkili şirket ticari defterlerinin yerinde incelenmesi talebinin uygun bulunması üzerine davacı şirketin ticari defterleri davacı şirket mahallinde incelenmiş olup, davalılar yapılan incelemeye katılmamış inceleme için ticari defterlerini ibraz etmemişlerdir. Davacı şirketin incelenen 2015,2016 ve 2017 yılları arası ticari defterinin 6102 sayılı TTK 64-66 maddelerine göre yaptırılması gereken açılış ve kapanış tasdiklerinin zamanında ve usulüne uygun şekilde yaptırıldığı, ticari defterlerin usulüne uygun şekilde tutulduğu, sahibi lehine delil olabileceği tespit edilmiştir. Davacı şirketin incelenen ticari defterlerinde; dava tarihi itibariyle de davacı şirketin davalı... LTD. ŞTİ den 136.01.01.003 Kodlu (Diğer Çeşitli Alacaklar) hesabına istinaden 512,729,84 TL alacak bakiyesi, ... Kodlu (Alıcılar) hesabına istinaden 42.747,95 TL alacak bakiyesi bulunduğu kayıtlı olduğu» davacı şirketin 31.12.2016 tarihinde ... yevmiye maddeli kayıt işlemi İle davacı şirketin davalı ... LTD. ŞTİ den ... Kodlu (Alıcılar) hesabına 42.346,45 alacak bakiyesini Kanunen Kabul Edilmeyen giderler hesabına borç kaydederek ... Kodlu (Alıcılar) hesaba ilişkin 42.364,45 TL alacak bakiyesini ortadan kaldırdığı, taraflar arasındaki hesap bakiyesini sıfırlandığı tespit edilmiştir. Davaya konu ...A.Ş. .../ İstanbul Şubesinin 22.01.2016 tarih ... Seri nolu, 74.844,97. TL bedelli, dava dışı ... Ltd. Şti. tarafından davacı ...Ş. ye keşide edilmiş, davacı tarafından davalı ...Tic Ltd. Şti. ne, davalı ...Tic Ltd. Şti. tarafından da dava dışı ... Faktoring Anonim Şirketine Ciro edilmiş Çek ile ilgili İstanbul Anadolu ... Asliye Ticaret Mahkemesinin ...Esas sayılı dosyası 27.11.2015 tarihli ara kararırda; Çeklerin vadelerinde bankada çek bedelleri kadar tutar bulunması halinde, banka tarafından tevdii mahalli sıfatıyla bloke altına alınmasına ve icra takipleri hakkında tedbir karan verilmesi, dava konusu olmadığı gibi talep eden 3. Kişiler de dosyada taraf olmadığından, tedbir talebinin reddine karar verilmiş olup, Davacı şirketin incelenen ticari defterlerinde; davaya konu ...Bankası A.Ş. .../ İstanbul Şubesi, tarafından da dava dışı ...Anonim Şirketine Ciro edilmiş Çek ile ilgili İstanbul Anadolu ... Asliye Ticaret Mahkemesinin ... Esas sayılı dosyası 27.11.2015 tarihli ara kararırda; Çeklerin vadelerinde bankada çek bedelleri kadar tutar bulunması halinde, banka tarafından tevdii mahalli sıfatıyla bloke altına alınmasına ve icra takipleri hakkında tedbir karan verilmesi, dava konusu olmadığı gibi talep eden 3. Kişiler de dosyada taraf olmadığından, tedbir talebinin reddine karar verilmiş olup, Davacı şirketin incelenen ticari defterlerinde; davaya konu ... A.Ş..../ İstanbul Şubesi,...Seri nolu, 74.844,97 TL bedelli, dava dışı... Ltd. Şti. tarafından davacı ...Ş. ye keşide edilmiş Çek ile ilgili kayıt tespit edilmemiştir.
Dava konusu çek incelendiğinde, bu çekin davacı taralından ciro edilerek davalı... şirketine verildiği anlaşılmaktadır. Davacının iddiası, dava konusu çek nedeniyle davalı ... şirketine borçlu olmadığına olup İlke, kambiyo senetlerinin temel ilişkiden bağımsız (soyut) olması ve borçlunun temel ilişkiden doğan defi ve savunmalarını senedi ciro ile devralan hamile karşı ileri sürememesidir. TTK. m. 687/1 hükmü, bu kuralın istisnasını "hâmilin poliçeyi (çeki) iktisap ederken bile bile borçlunun zararına hareket etmiş olması" şeklinde ifade etmektedir. Diğer bir anlatımla hamil, çek kendisine ciro edilirken bu ciro sonucunda borçlunun (keşidecinin) cirantaya karşı sahip olduğu bazı savunmaları kaybedeceğinin bilincinde olmalıdır. Hukuk Genel Kurulu vermiş olduğu bir kararında bu hususu şu şekilde dile getirmiştir: "Basiretli bir tacirin ciro edilip imzalanmış vaziyette bir müşteri çekini bu şekilde araç içinde bırakmasının hayatın olağan akışına uygun olup olmadığı, başka bir anlatımla, inandırıcılığı üzerinde durulmamıştır. Davalı çeke ciro yoluyla hamildir. TTK nun 99 maddesi uyarınca kotüniyetli hamil olup olmadığı. diğer bir anlatımla çekin çalıntı olduğunu bilerek eline geçirdiği hususunda da araştırma ve inceleme yapılmamıştır O halde mahkemece bu yönler üzerinde durulup tartışılarak, yeterli araştırma ve inceleme yapıldıktan sonra, deliller hep birlikte değerlendirilip, varılacak uygun sonuç dairesinde bir karar verilmesi gerekir " (HGK'nın E. 2012/19-185,1C 2012/386 sayı ve 13,06.2012 tarihli kararı). Somut olayda olduğu gibi çekin çalıntı olduğuna ilişkin bir iddia da kişisel bir defi olmakla birlikte ciro silsilesi dikkita alındığında, dava konusu çek doğrudan davacıdan davalıya geçmiş olduğundan bu durumda taraflar arasındaki temel ilişkiden kaynaklanan def ilerin İleri sürülmesi mümkündür. Bir başka deyişle davacı... şirketi dava konusu çeki bir üçüncü kişiden ciro yoluyla devralmamıştır. Doğrudan davacıdan devralmış gözükmektedir. Bu durumda davacının davalı ... şirketine karşı olan kişisel def ilerini (takas, mahsup vs.) ileri sürebilecektir. Yukarıda, mali inceleme bölümünde, tespit edildiği üzere, davacının usulüne uygun tutulan ticari defterlerinin delîl niteliği olduğu açıktır {HMK. m. 222). Davacının ticari defterlerine göre, davalı...şirketinde 136.01.01.003 Kodlu (Diğer Çeşitli Alacaklar) hesabına istinaden 512.729,84 TL alacaklı olduğu dikkate alındığında, davacının dava konusu çek nedeniyle davalı ... şirketine borçlu olmadığının kabulü gerekir. Davacının çalışanlarından ...'nm vermiş olduğu savcılık ifadesinde, şirketten habersiz olarak bîr takım çekleri pi yay asa vermiş olduğunu ve bu hususu gizlediği yönündeki İfadesi de varılan sonucu desteklemekte olup Yukarıda ayrıntılarıyla arzettiğimiz nedenlerden dolayı bilirkişi kurulu, davacının ticari defterlerindeki tespitler dikkate alındığında, dava konusu çek nedeniyle davalı ...şirketine borçlu olmadığını..." mütalaa ettikleri görülmüştür.
Huzurdaki davada; davacı şirket tarafından, cirolandıktan sonra çekin rıza hilafına tedavüle çıkması nedeni ile bedelsizlik iddiasına dayalı menfi tespit isteminin ileri sürüldüğü görülmüştür. Uyuşmazlığın niteliği gereğince ilk olarak çek kapsamında davada ispat yükü üzerinde inceleme yapılmıştır. Bilindiği üzere kambiyo senedi niteliğinde olan çek, düzenlenmesine esas teşkil eden temel ilişkiden bağımsız karşı edimin ödenmesi şartına bağlanamayan kayıtsız şartsız bir bedelin ödenmesi taahhüdünü içeren mücerret (soyut) bir borç ilişkini ifade etmektedir. Menfi tespit davasında kural olarak; hukuki ilişkinin varlığını ispat yükü kıymetli evrakta hak iddia eden davalı/alacaklıdadır ve alacaklı hukuki ilişkinin (borcun) varlığını kanıtlamak durumundadır. Ancak, borçlu bir hukuki ilişkinin varlığını kabul etmiş; ancak, bu hukuki ilişkinin senette görülenden farklı bir ilişki olduğunu, ileri sürmüşse bu kez, hukuki ilişkinin kendisinin ileri sürdüğü ilişki olduğunu ispat külfeti davacı borçluya düşmektedir. (Hukuk Genel Kurulu'nun 17/12/2003 gün ve E:2003/19-781, K:2003/768; 12/10/2011 gün ve E:2011/19-473, K:2011/607; 04/12/2013 gün ve E:2013/19-89, K:2013/1645; 14/05/2014 gün ve E:2013/19-1155, K:2014/660 sayılı ilamları). Bu durumda, davacı bu iddiasını HMK. 200. maddesi uyarınca, senet ile aynı nitelikte yazılı delliler ile ispatlanmalıdır. Çek, bir ödeme vasıtası olup bedelsizlik iddasına dayalı menfi tespit davasında bunun aksini iddia eden davacının bedelsiz kaldığı iddiasını yazılı belge ile ispatlaması gerekmektedir. (Yargıtay 19. HD.'nin 18/06/2015 tarihli, 2014/15921 E. 2015/9050 K.)
Anılı açıklamalar ışığında somut olaya bakıldığında; davacının davaya konu çekte lehtar, davalının ise davacıdan sonraki ciranta olduğu tespit edilmekle dava konusu 1 adet çekin rıza hilafına elden çıktığı ve bedelsiz olduğu iddialarının şahsi defi niteliğinde olduğu, taraflar arasında ise temel ilişkinin bulunduğu, böylece davacının temel ilişki kapsamında şahsi defi niteliğindeki anılı iddialarını davalıya karşı ileri sürebilme hakkını haiz olup bu durumu ispatla mükellef olduğu anlaşılmıştır. Davacı taraf, davasının ispatı için ticari defterlere dayanmış olup, davacı ticari defterlerinin incelenmesi neticesinde; dava konusu çekin davacı ticari defterlerinde kayıtlı olmadığı gibi davacı ile davalı arasında ticari ilişkinin mevcut olduğu ancak davalının davacıya borçlu olarak göründüğü tespit edilmiştir. Ayrıca davacı şirket çalışanının yargılandığı ceza dosyası kapsamındaki yargılama neticesinde davacı çeklerinin şirket yetkililerinin rızası dışında tedavüle sokulduğunun ve böylece güveni kötüye kullanma suçunun oluştuğunun kabul edildiği, davalı şirkete çıkarılan ihtarlı davetiye tebliğine rağmen davalı tarafın ticari defterlerini ibraz etmediği anlaşılmıştır. Hal böyle olunca; çek karşılığı mal tesliminin bulunmadığı, dolayısıyla davacının temel ilişki nedeniyle davalı şirkete borçlu olmadığının ispat edildiği sonuç ve kanaatine varılmakla; davanın kabulüne, davaya konu...Bankası'nın ...Şubesi'ne ait 22/01/2016 tarihli ... numaralı 74.844,97-TL bedelli çek nedeniyle davacının davalı ... Ltd Şti'ye borçlu olmadığının tespitine dair aşağıdaki şekilde hüküm kurmak gerekmiştir.
H Ü K Ü M : Gerekçesi açıklandığı üzere;
1-Davanın KABULÜ ile,
Davaya konu ...Bankası'nın... Şubesi'ne ait 22/01/2016 tarihli ... numaralı 74.844,97-TL bedelli çek nedeniyle davacının davalı... Ltd Şti'ye borçlu olmadığının tespitine,
2-Karar tarihi itibariyle kabul edilen miktar üzerinden hesaplanan 5.112,65-TL nispi karar ve ilam harcından davacıtarafından yatırılan 1.278,17 TL harcın mahsubuyla eksik kalan 3.834,48 TL harcın davalıdan tahsiline,
3-Davacı tarafından yatırılan 29,20 TL başvurma harcı, 1.278,17-TL peşin harcın davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
4-Davacı tarafından yapılan 1200 TL bilirkişi ücreti, 345,2 TL tebligat giderleri olmak üzere toplam 1.545,2 TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
5-Kendisini vekille temsil ettiren davacı lehine hüküm tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT gereğince 8.582,95-TL nispi vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
6-Taraflarca yatırılan gider avansının kullanılmayan kısmının 6100 sayılı Yasanın 333. maddesi ile Yönetmeliğin 207. maddesi gereğince hükmün kesinleşmesinden sonra hesap numarası bildirilmiş ise elektronik ortamda hesaba aktarmak suretiyle; hesap numarası bildirilmemiş ise masrafı kalan paradan karşılanmak suretiyle PTT merkez ve işyerleri vasıtasıyla adreste ödemeli olarak yazı işleri müdürü tarafından iadesine
Dair; davacı vekilinin yüzüne karşı, davalının yokluğunda, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde Yargıtay nezdinde temyiz kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 09/10/2019
Katip ...
¸e-imzalıdır
Hakim ...
¸e-imzalıdır
