Danıştay 6. Daire 2016/7891 Esas 2020/11947 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2016/7891
Karar No : 2020/11947

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Valiliği – …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Denizli İli, Merkezefendi İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada … parsel sayılı taşınmazı da kapsayan alanda 3194 sayılı İmar Kanununun 18.maddesi uyarınca … tarih … sayılı Merkezefendi Belediye Encümeni kararı ile onaylanan parselasyon işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; İdare Mahkemesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporu ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, parselasyon yapılmış bir alanda imar planı değişikliği olmaksızın veya parselasyonun iptaline dair bir mahkeme kararı bulunmaksızın ikinci bir parselasyon işlemi yapılamayacağından, anılan şartlardan biri gerçekleşmeksizin aynı alanda ikinci defa yapılan dava konusu parselasyon işşleminde imar mevzuatına ve hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Hakkaniyetin sağlanması adına ikinci defa parselasyon işlemi yapılmasında zorunluluk bulunduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyize konu İdare Mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Denizli İli, Merkezefendi İlçesi, … Mahallesi, … pafta,, … ada, … sayılı parsel ile … ada, … parsel sayılı taşınmazı da kapsayan alanda 3194 sayılı İmar Kanununun 18.maddesi uyarınca Denizli Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile parselasyon işlemi onaylanmıştır. Bu parselasyon sonucunda, görülmekte olan davaya müdahale talebinde bulunan … Boya Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketine ait 35 m kesitindeki çevre yoluna cepheli 35350 m2 büyüklüğündeki … ada, … parsel sayılı taşınmazdan %37 oranında (13217 m2'ye tekabül etmekte) düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılması sonucunda kadastral parselin bulunduğu yerde oluşan 17591 m2 büyüklüğe sahip … ada, … sayılı imar parseli müstakil olarak anılan şirkete tahsis edilmiştir. Hazine adına ihdas yoluyla oluşan 156678 m2 büyüklüğe sahip … ada, … parsel sayılı taşınmazdan ise %37 oranında (58581 m2) düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılması sonucunda kalan 98097 m2'nin 34872 m2'lik kısmı 35 m kesitindeki çevre yoluna cepheli … ada, … sayılı imar parseli davacı idare adına tahsisi yapılmıştır.
Bunun üzerine … ada, … sayılı taşınmazın maliki anılan şirket tarafından, tahsis edilen imar parselinin altlığını oluşturan kadastro parselinin tamamının 35 m kesitindeki çevre yoluna cepheli olduğu, hazineye ait … ada, … parsel sayılı taşınmazın kök parseli olan … ada, … sayılı kadastro parselinin ise tahsis ediliği imar parseline (… ada, … parsel) 6342 m uzaklıkta olduğu, yapılan parselasyon işlemi sonucunda ekonomik değer kaybına uğradığı, 35 m kesitindeki çevre yoluna tam cepheli imar parseli oluşturulabilme imkanı varken bunun yapılmayıp kısmen çevre yoluna cepheli kısmen de 15 m kesitindeki yola cepheli imar parseli oluşturulduğu, bu durumun sebebinin anılan kısmın yarısına yakın kesiminin hazineye tahsis edilmesi olduğu iddiasıyla mezkur parselasyon işleminin iptali istemiyle davalı idareye karşı … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında dava açılmıştır. Bu dava devam ederken … tarih ve … sayılı Merkezefendi Belediye Meclisi kararı ile kabul edilen ve Denizli Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği onaylanmıştır. Sonrasında da görülen davanın konusu olan Merkezefendi Belediye Encümeninin … tarih … sayılı kararıyla onaylanan parselasyon işlemi yapılmıştır. Bu parselasyon işlemi ile sadece her iki taşınmazın geometrik formunda değişiklik yapıldığı, anılan şirkete ait … ada, … sayılı taşınmazın bulunduğu yerde çevre yoluna tam cepheli olarak oluşturulan … ada, … sayılı imar parselinin mezkur şirkete tahsis edildiği, davacıya ise, … ada, … sayılı parselin çevre yoluna olan cephesi kaldırılarak 15 m kesitindeki yola cepheli … ada, … parsel sayılı taşınmazın hazine adına tahsis edildiği görülmektedir. Bunun üzerine hazinenin zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
İşlem tarihinde yürürlükte olduğu şekliyle, 3194 sayılı İmar Kanununun "Arsa ve Arazi düzenlemesi" başlıklı 18. maddesinde; "İmar hududu içinde bulunan binalı veya binasız arsa ve arazileri malikleri veya diğer hak sahiplerinin muvafakatı aranmaksızın, birbirleri ile, yol fazlaları ile, kamu kurumlarına veya belediyelere ait bulunan yerlerle birleştirmeye, bunları yeniden imar planına uygun ada veya parsellere ayırmaya, müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre hak sahiplerine dağıtmaya ve re'sen tescil işlemlerini yaptırmaya belediyeler yetkilidir. Sözü edilen yerler belediye ve mücavir alan dışında ise yukarıda belirtilen yetkiler valilikçe kullanılır.
Düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dağıtımı sırasında bunların yüzölçümlerinden yeteri kadar saha, arazi ve arsaların düzenlemeden önceki yüzölçümlerinin yüzde kırkını geçmemesi şartıyla düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında düzenleme ortaklık payı olarak düşülebilir.
Aynı maddeye göre herhangi bir parselden bir defadan fazla düzenleme ortaklık payı alınamaz.Ancak, bu hüküm o parselde imar planı ile yeniden bir düzenleme yapılmasına engel teşkil etmez.(...)" hükmüne yer verilmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte olan İmar Kanununun 18 inci Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlenmesi İle İlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Düzenleme Sahalarının Tesbiti Esasları" başlıklı 5. maddesinde, "Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler, belediye encümeni kararı ile; dışında valilikler, il idare kurulu kararı ile; 5 yıllık imar programlarında öncelik tanımak ve beldenin inkişaf ve ihtiyaç durumuna göre, yeterli miktarda arsayı, konut yapımına hazır bulunduracak şekilde düzenleme sahalarını tesbit etmek ve uygulamasını yapmak mecburiyetindedir.
Konut yapımına hazır arsa sayısının, bir önceki yıl verilen inşaat ruhsatından az olmamasına dikkat edilir.
Belirlenen düzenleme sahası bir müstakil imar adasından daha küçük olamaz.
Ancak, imar adasının büyük bir kısmının imar mevzuatına uygun bir şekilde teşekkül etmiş olması nedeniyle, yeniden düzenlemesine ihtiyaç bulunmaması ve diğer kısmında birkaç taşınmaz malın tevhid ve ifraz yoluyla imar plânı ve imar mevzuatına uygun imar parsellerinin elde edilmesinin mümkün olduğu hallerde, adanın geri kalan kadastro parselleri müstakil bir imar düzenlenmesine konu teşkil edebilir.
Düzenlemeye tâbi tutulması gerektiği halde İmar Kanununun 18 inci maddesi hükmünün tatbiki mümkün olmayan hallerde, müstakil inşaata elverişli olan kadastro parsellerine plâna göre inşaat ruhsatı verilir." düzenlemesine,
"Düzenleme Sınırının Geçirilmesi" başlıklı 6. maddesinde de, "a) İskân sahasının bittiği yerlerde iskân sınırlarından,
b) İskân sahası içindeki yollarda yol ekseninden,
c) Cami ve karakol yerlerinin dış sınırından, yeşil alan ve genel otopark alanlarının düzenleme ortaklık payı oranı ve uygulamaya alınan parsel sınırına göre uygun görülecek yerinden geçirilir.
Ancak, imar plânlarında gösterilmiş düzenleme sınırları varsa bu durum dikkate alınır.
Düzenleme sınırının herhangi bir parseli iki veya daha fazla parçaya bölmesi halinde; sınır, bu parçalardan düzenleme sahası dışında kalan başka bir imar adasına girmeyenleri varsa bunları da içine alacak şekilde geçirilir. Parsel büyük ise, ifraz yapılarak ifraz sınırından geçilir." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, parselasyon işlemi ile imar planına uygun parsellerin oluşturulması ve yol, yeşil alan gibi kamu alanlarının imar parsellerinde oluşan değer artışı karşılığında düzenlemeye giren parsel maliklerinden bedelsiz olarak alınarak kamunun eline geçmesi sağlanır.
Dolayısıyla, parselasyon işleminin amacı imar planı ile yörenin konut, sosyal ve teknik altyapı ihtiyaçlarının belirlenmesinden sonra bu ihtiyaçların hayata geçirilmesini sağlamaktır. Bu işlemler bir kez yapıldıktan ve yörenin ihtiyaçları giderildikten sonra gelişmeler sonucunda imar planı değişikliği ile yeni ihtiyaçlar ortaya çıkmadıkça parselasyon yapılması mümkün değildir.
İdare Mahkemesince her ne kadar, ilk parselasyon işlemi yargı kararı ile iptal edilmeden ve imar planında değişiklik olmadan aynı yerde ikinci defa parselasyon yapılamayacağı halde bu şartlar sağlanmaksızın aynı yerde ikinci defa parselasyon işlemi yapıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, uyuşmazlığa konu olayda, ilk parselasyon işleminden sonra 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği yapıldığı, sonrasında da dava konusu parselasyon işleminin tesis edildiği görülmektedir.
Bu durumda, yapılan imar planı değişikliğinin mahiyeti incelenerek ikinci defa parselasyon işlemi yapılmasını gerektirecek şartların oluşup oluşmadığı, oluşmuşsa dava konusu işlemin parselasyon tekniklerine, dağıtım ilkelerine uygun olup olmadığının irdelenmek suretiyle İdare Mahkemesince yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, bozma kararı üzerine İdare Mahkemesince usulüne uygun olarak müdahale talebi hakkında da karar verileceği açıktır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 02/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.