Mahkemesi :....Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi :.... Asliye Ticaret Mahkemesi


Yukarıda tarih ve numarası yazılı olan Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi’nce verilen kararın temyizen tetkiki taraf vekillerince duruşmalı olarak istenmiş, duruşma talebi kabul edilerek 03.11.2020 tarihinde yapılan duruşmaya asıl ve birleşen dosya davacısı vekili Avukat ... ile asıl ve birleşen dosya davalısı vekili Avukat Hüseyin Kurt geldi. Temyiz dilekçelerinin süresi içinde verildiği anlaşıldıktan ve hazır bulunan taraflar avukatları dinlendikten sonra vaktin darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması başka güne bırakılmıştı. Bu kere dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği konuşulup düşünüldü:

- K A R A R -

Asıl ve birleşen dava, eser sözleşmesinden kaynaklanmış olup, asıl davada işin kesin kabulünün 15.12.2008 tarihi olarak tespiti, idareye verilen hizmet giderleri bedeli ile bakiye kesin hakediş alacağının tahsili, kesilen nakdi teminat mektupları ile kesin teminat mektubunun iadesi, iadesi talep edilen kesin teminat mektubu ile nakdi teminat mektupları için bankalara ödenen komisyon bedelleri ve All Risk sigorta primlerinin tahsili, birleşen davada ise kesin teminat mektubunun iadesi ile kesin kabulün hükmen yapılması talep edilmiş, ilk derece mahkemesince asıl davada 11.09.2009 tarihinin kesin kabul itibar tarihi olarak saptanmasına, iadesi talep edilen nakdi teminat, nakdi teminat mektupları, kesin teminat mektubu ve bakiye kesin hakediş alacağı yönünden konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına, diğer talepler yönünden davanın kabulüne, birleşen davada konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş, kararın asıl ve birleşen davada davalı olan iş sahibi BOTAŞ vekilince istinaf edilmesi üzerine ...Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi tarafından istinaf başvurusunun kabulüne karar verilerek asıl davada iadesi talep edilen nakdi teminat, nakdi teminat mektupları, kesin teminat mektubu ile bakiye kesin hakediş alacağı yönünden davanın konusuz kaldığı anlaşılmakla karar verilmesine yer olmadığına ve diğer talepler yönünden davanın reddine, birleşen dava hakkında konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına dair verilen karar, taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle HMK 355. maddedeki kamu düzenine aykırılık halleri resen gözetilmek üzere istinaf incelemesinin, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılacağı kuralına uygun biçimde inceleme yapılıp bir isabetsizlik bulunmaksızın karar verilmiş olmasına, dava şartları, delillerin toplanması ve hukukun uygulanması bakımından da hükmün bozulmasını gerektirir bir neden bulunmamasına göre asıl ve birleşen dosya davalısının tüm, asıl ve birleşen dosya davacısının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.
2-Taraflar arasında 11.05.2005 tarihinde Adana-İskenderun-Osmaniye Doğalgaz Dağıtım/Bağlantı Hattı yapımına ilişkin eser sözleşmesi imzalanmıştır. Asıl ve birleşen dosya davacısı yüklenici, asıl ve birleşen dosya davalısı iş sahibidir. Sözleşmenin 9.2.5 maddesine göre teknik şartname sözleşmenin ekidir.
Davada davacı vekili tarafından sözleşme eki teknik şartnamenin 1.1 maddesinde işin tanımı bölümünde İş Kalemleri Yapısı (İ.K.Y.) tanımlarının verildiği, İKY’lerin hangi işleri kapsadığının belirtildiği buna göre İKY 900 ve İKY 9000’in “Yüklenici, idarenin kontrol teşkilatı için, merkez ofisi ve şantiyede sözleşme tasarısı-diğer hususlarda tariflenen tüm hizmetler ile araç-gereç ve personel teminini sağlayacaktır.” Hükmünün yer aldığı, idareye sağlanacak hizmetler konusunda ise sözleşmenin 33.17 maddesinde “Teklif mektubu eki birim fiyat cetvelindeki ‘İKY 900 ve İKY 9000 idareye sağlanacak hizmetler’ iş kalemine ait bedeller, işin tamamlanma süresi olan altı aya bölünmek suretiyle aylık bazda hazırlanacak olan hakedişlere istinaden ödenecektir” denildiği, teklif mektubu eki birim fiyat cetveline göre “İKY 900 ve İKY 9000 idareye sağlanacak hizmetler iş kalemine” ait bedelin her İKY için 150.000 $ olduğu, sözleşmeye göre altı aya (180 gün) bölündüğünde günlük 833,33 $ bedelin bulunduğu, 180 gün olan proje süresinin 329 gün uzayarak 590 gün olduğu, idarenin kusurundan kaynaklanan nedenlerden dolayı sürenin uzamasıyla bu iş kalemleri için öngörülen bedelin üzerinde bir harcama yapıldığı, davacının toplam 590 gün idareye sözleşmeye hizmet sağladığı, idarenin ise bu hizmetin 329 günlük bölümünü ödemediği, proje 329 gün uzadığı için sözleşmeye göre bu süre zarfında İKY 900 ve İKY 9000 için ayrı ayrı 274.165’er $ olmak üzere toplam 548.330 $’ın diğer alacak kalemleri yanında davalıdan tahsili istenmiştir.
İlk derece mahkemesince görüşüne başvurulan bilirkişiler inşaat mühendisi Recep Can, makine mühendisi Serhat Güngör ve hukukçu Doç. Dr. Süleyman Yılmaz tarafından düzenlenen 22.09.2014 tarihli raporda dava konusu işin, sözleşmenin 10.1.1 maddesinde belirtilen 180 gün inşaat süresinin davacı yüklenicinin kusuru dışında uzamasında dolayı meydana gelen zararı sözleşmenin 33.17 maddesine göre (İdareye Sağlanacak Hizmetler İçin Yapılacak Ödemeler) “İKY 900 ve İKY 9000 İdare İçin Sağlanacak Hizmetler” 324.165,37 $ (İKY 900) + 282.498,86 $ (İKY 9000) = 606.664,23 $ olarak hesaplanmıştır. Aynı bilirkişi heyeti tarafından düzenlenen 14.08.2015 tarihli ek raporda ise İKY 900 ve İKY 9000 poz nolu idareye verilecek hizmetlere ilişkin verilen teklif birim fiyatların sadece idareye hizmet için alınan personelin giderleri (maaş, yemek, SSK primi, vergi vs.) ile idare elemanlarının giderleri (yemek, iaşe, ofis cihazlarının sarf malzemeleri vs.) ve idare elemanlarının ulaşımını sağlayacak olan araçların giderlerinden (yakıt, vergi, sigorta vs.) ibaret olmayıp, verilen teklif bedeli içerisinde yatırım giderleri (araç alımı, şantiye, ofis ve tefriş maliyeti, ofiste kullanılacak cihazlar vs.)’nin de bulunduğu, dolayısıyla kök raporda sehven unutulmuş olan bu durumun dikkate alınarak değerlendirilme yapılması gerektiği, yüklenici teklifini sözleşme süresi için (geçici kabule kadar) yatırım giderleri ve işletme giderleri olarak verdiğine göre toplam 332 gün sürede yüklenicinin sadece işletme giderlerinin söz konusu olacağı, bilirkişi kuruluna mali müşavir eklenmek suretiyle davacı tarafın ticari defter kayıtlarından idareye verilen hizmetlere yönelik aylık işletme giderlerinin tespitinin uygun olacağı bildirilmiş, mahkemece bilirkişi heyetine mali müşavir eklendikten sonra düzenlenen 14.04.2017 tarihli ikinci ek raporda ise, İKY 900 ve İKY 9000 kapsamında davalıya verilen hizmetlere ilişkin taleple ilgili olarak davacı defterlerinde herhangi bir harcama kaydına rastlanmadığı, bu nedenle uzatılan sürede yüklenici davacının ne miktarda ilave işletme gideri yaptığının hesaplanamadığı açıklanmıştır. İlk derece mahkemesince verilen 13.06.2017 tarihli kararda davacı defterinde bu konuda harcama kalemi bulunmamasının esasa etkili olmadığı belirtilerek 22.09.2014 tarihli asıl raporda hesaplanan 606.664,23 $ alacak İKY 900 ve İKY 9000 idare için sağlanacak hizmetler kalemi kapsamında benimsenmiş ve taleple bağlı kalınarak bu alacak kalemi yönünden 548.330 $ fiili ödeme tarihindeki TL kuru üzerinden hüküm altına alınmış, Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi tarafından ise sözleşmede süre uzatımı halinde bu hizmet giderleri yönünden ayrıca bir bedel ödeyeceğinin kararlaştırılmadığı, davacı defterleri üzerinde yapılan incelemelerde de bu kalemler nedeniyle yapılan herhangi bir masraf kaydına rastlanmadığı, sonradan sunulan personel giderlerinin ise bu kapsamda yapılan giderlere ilişkin olduğu hususunun ispatlanamadığı gerekçesiyle bu alacak kalemine ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
Dosya kapsamından; davalı BOTAŞ tarafından proje kapsamında yapılan revize ve değişiklikler nedeniyle davacıya 329 gün süre uzatımı verildiği, sözleşme eki teknik şartnamenin “İKY 900 ve İKY 9000 işveren için sağlanacak hizmetler” başlıklı maddelerine göre yüklenicinin idarenin kontrol teşkilatı için merkez ofisi ve şantiyede sözleşme tasarısı-diğer hususlarda tariflenen tüm hizmetler ile araç-gereç ve personel teminini sağlayacağı anlaşılmaktadır. İşveren için sağlanacak hizmetler kapsamında ofis kurulumu, araç temini, şantiye, ofis ve tefriş maliyeti, ofiste kullanılacak cihazlar vs. gibi yatırım giderleri (sabit yatırımlar) uzayan proje süresi için davacı yüklenici tarafından talep edilemez ise de, İKY 900 ve İKY 9000 işveren için sağlanacak hizmetler kapsamında uzayan süreye isabet eden işletme giderlerinin (maaş, yemek, ofis malzemeleri, sarf malzemeleri, yakıt vb. gibi) talep edilebileceği açıktır. Zira sözleşme süresinin uzaması ile sabit yatırımların yenilenmesi gerekmeyecek sadece işletme giderleri devam edecektir. Davacı yüklenicinin defterlerinde işletme giderleri ile ilgili belge ve bilgi bulunmasa dahi bunların hesaplanması mümkün olduğu ve bu hizmet verildiğine göre belge ve bilgi bulunmaması bu giderlerin talep edilip, hesaplanmasına engel değildir.
O halde mahkemece yapılacak iş; 6100 sayılı 281/3 maddesi uyarınca yeniden oluşturulacak içinde işletme giderleri konusunda uzman bilirkişinin de bulunacağı bilirkişi kurulundan asıl davada uzayan sözleşme süresinde davacının talep etmekte haklı olduğu İKY 900 ve İKY 9000 işveren için sağlanacak hizmetler kapsamındaki işletme giderleri ile ilgili gerekçeli ve denetime elverişli rapor alınıp değerlendirilmek suretiyle ulaşılacak sonuca uygun karar vermekten ibarettir.
Bölge Adliye Mahkemesince bu hususlar üzerinde durulmadan yanlış değerlendirilme sonucu uzayan süreye yönelik işletme giderleri ile ilgili davacı talebinin reddine karar verilmesi doğru olmamış, kararın bozulması uygun bulunmuştur.
SONUÇ: Yukarıda 1. bentte açıklanan nedenlerle davalı iş sahibinin tüm, davacının diğer temyiz itirazlarının reddine, 2. bent uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının HMK madde 371 gereğince davacı yüklenici yararına BOZULMASINA, bozma kararı doğrultusunda yeniden inceleme yapılıp karar verilmek üzere dosyanın 6100 sayılı HMK’nın 373. maddesi hükümleri gözetilerek Bölge Adliye Mahkemesi hukuk dairesine, karardan bir örneğinin ise ilk derece mahkemesine gönderilmesine, 2.540,00 TL duruşma vekâlet ücretinin asıl ve birleşen dosya davalısı iş sahibi BOTAŞ’tan alınarak Yargıtay"daki duruşmada vekille temsil olunan asıl ve birleşen dosya davacısı Fernas İnş. A.Ş.’ye verilmesine, ödenenden 5766 sayılı Kanun"un 11. maddesi ile yapılan değişiklik gereğince Harçlar Kanunu 42/2-d maddesi uyarınca alınması gereken 535,60 TL Yargıtay başvurma harcının mahsup edilerek, varsa fazla alınan temyiz harcının temyiz eden asıl ve birleşen dosya davacısına iadesine, 24.12.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.