Danıştay 6. Daire 2020/8218 Esas 2020/12094 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/8218
Karar No : 2020/12094

TEMYİZ EDENLER : I-(DAVALI) … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
II-(DAVACILAR) 1) …
2) … 3) …
4) …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF :I-(DAVACILAR) 1) …
2) … 3) …
4) …
II-(DAVALI) … Bakanlığı

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı kısmen tazminat isteminin kabulü, kısmen davanın reddine dair kararının davalı vekili tarafından tazminat isteminin kabulüne ilişkin kısmı, davacı vekili tarafından davanın reddi, yargılama giderleri ve yargılama giderlerinden olan vekalet ücretine ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Samsun ili, İlkadım ilçesi, ...Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın imar planında "ilköğretim okul alanı" olarak ayrılmasına rağmen kullanım amacı doğrultusunda kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle taşınmazın değerine karşılık 212.692,00 TL (ıslah edilmiş haliyle) maddi tazminatın faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; Danıştay Altıncı Dairesi'nin 21.11.2018 gün ve E:2018/3983, K:2018/9556 sayılı bozma kararına uyularak 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 11. maddesi ile Kamulaştırma Davalarında Bilirkişi Olarak Görev Yapacakların Nitelikleri ve Çalışma Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin 17. maddesi hükmüne uygun biçimde belirlenen bilirkişilerle yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden; taşınmazın 146,33m2'lik kısmının trafo alanına, 571,51m2'lik kısmının yol alanına ayrıldığı, 10.283,46m2'lik kısmının ilköğretim alanına ayrıldığı, ilköğretim alanına ayrılan kısım için davacıların hisselerine düşen taşınmaz bedeli olan 181.456,30-TL'nin … Asliye Hukuk Mahkemesinde dava açma tarihi olan 19.11.2012 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davacılara ödenmesi, anılan miktarı aşan 31.235,70-TL'lik tazminat talebinin reddi gerektiği, davacılara ödenmesine hükmolunacak tazminat tutarının, taşınmazın idare adına tapuda tescil edilmesi sırasında kamulaştırma bedeli yerine geçecek miktar olarak kabul edilmesi ve ayrıca varsa taşınmaz üzerindeki kısıtlamaların da dikkate alınarak devir/tescil işlemlerinin yapılmasının zorunlu olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle kısmen tazminat isteminin kabulüne, kısmen davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :
Davacılar vekili tarafından, temyize konu kararın davanın reddine ilişkin kısmı ile yargılama giderleri ve yargılama giderlerinden olan vekalet ücretinin usul ve yasaya aykırı olduğu bu nedenle kararın anılan kısımlarının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı vekili tarafından, temyize konu kararın tazminat isteminin kabulüne ilişkin kısmının usul ve yasaya aykırı olduğu kararın anılan kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :
Davacı vekili tarafından, davalı tarafın temyiz sebeplerinin reddi gerektiği savunulmuştur.
Davalı vekili tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Samsun ili, İlkadım ilçesi, ...Mahallesi, … ada, … parseşl sayılı taşınmazda davacılar; …'nin 711/57600 (135,80m2) oranında, …'nin 711/57600 (135,80m2) oranında, …'nin 474/57600 (90,53m2) oranında hissedar oldukları ve hisse paylarını …'in 21/7200 (32,09m2) oranındaki taşınmaz hissesinin … tarihli, … yevmiye sayılı intikal işlemi ile edindikleri, diğer davacı …'ın 111/7200 (169,60m2) oranında hissedar olduğu ve hissesini … tarihli, … yevmiye nolu imar işlemi ile edindiği, taşınmazın ilk olarak İlkadım Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı belediye meclisi kararıyla kabul edilen uygulama imar planında "ilköğretim alanı" olarak ayrıldığı, Samsun Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planında da "ilköğretim alanı" olarak ayrıldığı, taşınmazın imar planında ilkokul alanı olarak ayrılmasının üzerinden uzun bir süre geçmesine karşın kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle taşınmaz bedelinin ödenmesi istemiyle davacılar tarafından ilk olarak 19.11.2012 tarihinde ... Asliye Hukuk Mahkemesinde dava açıldığı, anılan Mahkemenin … tarih ve E:…, K:… sayılı görevsizlik kararının Yargıtay'ın ilgili Dairesince onanarak kesinleşmesi üzerine 29.05.2015 tarihinde bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usul Kanunu'nun ''İdari Dava Türleri ve İdari Yargı Yetkisinin Sınırı'' başlıklı 2. maddesinin değişik 1. numaralı bendinde; ''a) İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları, b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar.'' idari dava türleri olarak sayılmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 14.maddesinin 3.fıkrasının 3.bendinde, dava dilekçelerinin görev ve yetki, idari merci tecavüzü, ehliyet, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, süre aşımı, husumet, 3 ve 5. maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden sırasıyla inceleneceği; aynı Kanunun 15. maddesinin 1.fıkrasının (a) bendinde ise; adli yargının görevli olduğu konularda açılan davaların görev yönünde reddine karar verileceği belirtilmiştir.
2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun "Yargı merciilerinin uyuşmazlık mahkemesine başvurmaları" başlıklı 19. maddesinde, "Adli ve idari yargı mercilerinden birisinin kesin veya kesinleşmiş görevsizlik kararı üzerine kendisine gelen bir davayı incelemeye başlayan veya incelemekte olan bir yargı mercii davada görevsizlik kararı veren merciin görevli olduğu kanısına varırsa, gerekçeli bir karar ile görevli merciin belirtilmesi için Uyuşmazlık Mahkemesine başvurur ve elindeki işin incelenmesini Uyuşmazlık Mahkemesinin karar vermesine değin erteler.
Yargı merciince, önceki görevsizlik kararına ilişkin dava dosyası da temin edilerek, gerekçeli başvuru kararı ile birlikte dava dosyaları Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilir." hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta öncelikle dava konusu taşınmaz üzerindeki el atmanın niteliğinin tespiti gerekmektedir. Taşınmaza fiili ya da hukuki olarak el atılması durumunda gerek yargı yolu gerekse yargı yolunda yapılacak değerlendirmeler farklılık arzetmektedir.
Taşınmaza idare tarafından fiili olarak el atılmış olması halinde görevli yargı yolunun belirlenmesine ilişkin Uyuşmazlık Mahkemesi'nin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararında;
"Belediyelerin 3194 sayılı imar Kanunu 8. maddesi ve 18. maddesinin verdiği yetki ile arazi ve arsalar üzerinde imar planlarının hazırlanması ve yürürlüğe konulması, arazi ve arsa düzenlemesi gibi faaliyetleri kapsamında yaptıkları imar planlarından kaynaklanan işlemlerin tek yanlı ve kamu gücüne dayanan irade açıklamaları ile tesis edilen genel ve düzenleyici işlemler olduğu bu yönü ile de idari eylem ve işlemlerden kaynaklanan uyuşmazlıkların idari yargı yerlerinde çözümlenmesi gerektiği tartışmasızdır.
Buna karşılık, Belediyece, Kamulaştırma Kanunu’nda öngörülen usul ve yöntemlere uygun idari nitelikte uygulama işlemleri yapılmaksızın, dava konusu taşınmazın bir kısmına fiilen el atması karşısında, idarenin bu eyleminin kamulaştırmasız el atma niteliğini taşıdığı açıktır.
Öte yandan, İdarenin yürütmekle yükümlü bulunduğu kamu hizmetine ilişkin olarak uygulamaya koyduğu plan ve projeye göre meydana getirdiği yol, kanal, baraj, su yolları, su şebekesi gibi tesislerin kurulması, işletilmesi ve bakımı sırasında kişilere verdiği zararların tazmini istemiyle açılacak davaların görüm ve çözümünün, idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları muhtel olanlar tarafından açılacak tam yargı davaları kapsamında yargısal denetim yapan idari yargı yerine ait olduğu; idarece herhangi bir ayni hakka müdahalede bulunulduğu, özel mülkiyete konu taşınmaza kamulaştırmasız el atıldığı veya plan ve projeye aykırı iş görüldüğü iddiasıyla açılacak müdahalenin men’i ve meydana gelen zararın tazmini davalarının ise, mülkiyete tecavüzün önlenmesine ve haksız fiillere ilişkin özel hukuk hükümlerine göre adli yargı yerinde çözümleneceği, yerleşik yargısal içtihatlarla kabul edilmiş bulunmaktadır.
Nitekim, yukarıda belirtilen genel kabul doğrultusundaki Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulunun 11.2.1959 günlü, E:1958/17, K:1959/15 sayılı kararının III. bölümünde, “İstimlaksiz el atma halinde amme teşekkülü İstimlak Kanununa uygun hareket etmeden ferdin malını elinden almış olması sebebiyle kanunsuz bir harekette bulunmuş durumdadır. Ve bu bakımdan dava Medeni Kanun hükümlerine giren mülkiyete tecavüzün önlenmesi veya haksız fiil neticesinde meydana gelen zararın tazmini davasıdır. Ve bu bakımdan adliye mahkemesinin vazifesi içindedir.” gerekçesine yer verilmiştir.
Uyuşmazlığa konu taşınmazın 1/1.000 ölçekli uygulama imar planında kısmen ilköğretim alanına, kısmen trafo alanına, kısmen de yola ayrıldığı ve anılan taşınmazın trafo olarak ayrılan 146,33 m2 lik kısmına kamulaştırma kararı alınmadan trafo yapılmak suretiyle fiili el atmanın oluştuğu İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunda sabit olmuştur. Bir bütün olan taşınmazın tamamı açısından fiili el atmanın varlığı kabul edilerek değerlendirmenin bu şekilde yapılması gerekmektedir. Fiili el atmadan doğan zararın tazminine yönelik davanın ise özel hukuk hükümlerine göre görüm ve çözümünde adli yargı yerleri görevli olacaktır.
Diğer taraftan bakılan dava Asliye Hukuk Mahkemesinden görevsizlik kararı verilmesi üzerine açılmış bir dava olduğundan yukarıda yer verilen 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanunun 19. maddesine göre davada görevsizlik kararı veren merciin görevli olduğu kanısına varılması durumunda görevli mahkemenin belirlenmesi için dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan İdare Mahkemesince bozma kararı üzerine verilecek kararda, yargılama giderleri ve yargılama giderlerinden olan vekalet ücreti bakımından yeniden değerlendirme yapılacağı tabiidir.
Bu itibarla temyize konu idare mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının ve davalının temyiz istemlerinin kabulüne,
2. … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 03/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.