MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki menfi tespit davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün davacı vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine ilgililere çağrı kağıdı gönderilmişti. Belli günde davacı vekili Av.... ile davalı vekili Av..."in gelmiş olmasıyla duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlenildikten ve temyiz dilekçesinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
- KARAR -
Davacı vekili, müvekkili kooperatif ile davalı arasında her hangi bir ilişkinin bulunmadığını, ancak davalının kooperatifin eski yönetim kurulu başkanının yengesi olduğunu, davalının müvekkili aleyhine giriştiği ilamsız takibe konu alacağın gerçek bir borç olmadığını, davalıdan böyle bir borç alınmadığını, buna rağmen söz konusu ... takibinin kooperatif tarafından itiraz edilmediğinden kesinleştiğini, eski yönetim kurulu başkanı ve yakınlarının sahtecilik oluşturacak şekilde kooperatifi zarara sokarak içini boşaltmak için bu şekilde bir çok işlem yapıldığını, müvekkili aleyhine başlatılmış ... adet ... takibi bulunduğunu ileri sürerek, davacının davaya konu ... ... Müdürlüğü’nün 2009/... sayılı takip dosyasından dolayı borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, davacının iddialarının doğru olmadığını, kooperatifin zor durumda olması sebebiyle müvekkilinin banka kredisi çekerek parayı kooperatife verdiğini savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, toplanan deliller, benimsenen bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, davalının kendi adı ve hesabına Halk ...’ndan 04.07.2008 tarihinde ....000,00 TL kredi kullandığı, kooperatifin 2008 yılına ait yevmiye kayıtlarının incelenmesinde ....07.2008 tarih ve 213 yevmiye numarası ile davalı ... adına ....365,31 TL alacak yazıldığı, yine ....09.2008 tarih ve ... yevmiye numarası ile ....195,00 TL davalı ... adına alacak kaydedildiği, toplamda ....650,... TL’nin davalı tarafından kooperatifin Halk ... ... Şubesi’nde bulunan hesabına 08.07.2008 ve 08.09.2008 tarihlerinde yatırıldığının tespit edildiği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
...) Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde değildir.
...) Dava, davalının kişisel olarak davacıya borç verme iddiası nedeniyle oluşan alacağının tahsili amacıyla başlattığı ... takibi nedeniyle borçlu olunmadığının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın reddine karar verilmiş ise de hükme esas alınmış olan bilirkişi raporu yeterli inceleme ve açıklamayı içermemektedir.
Öncelikle belirtilmelidir ki, davacı ... kooperatifinin tip anasözleşmesinin “ Amaç ve Faaliyet Konuları ” kenar başlıklı .../... maddesinde, kooperatifin ancak finans kuruluşlarından kredi alabileceği öngörülmüştür.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu"nun 98. maddesi göndermesiyle dava tarihi itibariyle yürürlükte bulunan ve kooperatifler hakkında da uygulanması gereken 6762 sayılı TTK"nun " Hükmi Şahısların Ehliyeti" başlıklı 137. maddesinde; " Ticaret şirketleri hükmi şahsiyeti haiz olup, şirket mukavelesinde yazılı işletme mevzuunun çevresi içinde kalmak şartıyla bütün hakları iktisap ve borçları iltizam edebilirler. Bu husustaki kanuni istisnalar mahfuzdur. " hükmü yer almakta olup, bu hükümle ticaret ortaklıklarının medeni haklardan yararlanma ehliyeti düzenlenmiştir.
6762 sayılı Ticaret Kanunu"nda yer alan bu düzenleme ile ticaret ortaklıklarının yararlanma hakkı kanuni istisnalar saklı kalmak kaydıyla şirket mukavelesinde yazılı işletme mevzuunun çerçevesi ile sınırlandırılmış olup, "ultravires" olarak adlandırılan bu teoriye göre, ortaklığın iştigal konusu dışında kalan işlerinin ortaklığı bağlamayacağı ilkesi benimsenmiştir.
... Hukuk Genel Kurulu"nun 09.....1998 tarih, 1998/...-863 Esas, 1998/895 Karar sayılı kararında, kooperatifin böyle bir işlemle bağlı sayılabilmesinin bu işleme açıkça icazet vermesiyle mümkün olacağı belirtilmiştir.
1163 sayılı Kanunu"nun 59/.... maddesi hükmü karşısında da, temsile yetkili kişiler ancak kooperatif namına onun amacının gerektirdiği bütün hukuki işlemleri yapabileceklerinden kooperatifçe açıkça icazet verildiği anlamına gelecek bir işlem bulunmadığı durumda, kooperatif yöneticilerinin yetkisiz olarak yaptıkları işlemler kooperatif yönünden bağlayıcı olmayacaktır. Bu durumda, öncelikle, özel kişilerden borç para alınmasına icazet verildiği anlamına gelecek bir işlem bulunup bulunmadığı belirlenmeli, kooperatif yöneticilerine özel kişilerden borç alma konusunda yetki verilmemiş ancak buna rağmen borç alınmış ise uyuşmazlık ilke olarak sebepsiz zenginleşme hükümleri çerçevesinde çözümlenmelidir.
Dosyanın incelenmesinde ....07.2008 tarihli banka kredi sözleşmesinde alacaklının Halk ..., borçlunun davalı ... olduğu, miktarın ....000,00 TL olduğu anlaşılmıştır. Uyuşmazlığın çözüm için mahkemece, öncelikle kooperatifin tüm kayıt belgeleri, genel kurul kararları, yönetim kurulu kararları, Sanayi ve Ticaret ... kontrolörünce hazırlanan ....06.2011 tarihli inceleme raporu ile ekleri, davalı tarafından iddia edildiği üzere çekilen kedinin banka yoluyla kooperatif hesabına yatırıldığını, tespit edilebiliyorsa bu paranın hangi şekilde tasarruf edildiğini gösterir banka dekont ve kayıtları ilgili yerlerden dosyaya getirtilmelidir.
Bu durum karşısında; kooperatif konusunda uzmanlığı bulunan bir bilirkişi heyetine kooperatif kayıtları üzerinde inceleme yaptırılarak, uyuşmazlık konusu paranın verildiği iddia edilen tarih ve öncesindeki kooperatifin mali yapısı, aidatlardan ve diğer kaynaklardan gelen ödeme gücü incelenerek borçlanmaya gereksinimi bulunup bulunmadığı, alındığı iddia edilen borçla yapılan ödemelerin ne şekilde muhasebeleştirildiği, gelirler ile giderler arasında fark bulunup bulunmadığı, dava konusu paranın gelir gider farkı ile uyum gösterip göstermediği, borçlanıldı ise ödeme yapılıp yapılmadığı, üçüncü kişilere ne amaçla ve ne kadar borçlanıldığı, davalının yaptığı ödemeler karşılığında davacı kooperatife nakit girişinin bulunup bulunmadığı, borç verildiği iddia edilen paranın kooperatif kasasına girip girmediği, kooperatif tarafından kullanılıp kullanılmadığı, kullanılmış ise ne şekilde kullanıldığı, genel kurulda görüşülüp görüşülmediği, ödeme ya da ödemelerin gerçek bir ödemeyi yansıtıp yansıtmadığı tereddütsüz bir şekilde belirlenmelidir.
Ayrıca kooperatif anasözleşmesi getirtilmek suretiyle, amaç ve faaliyet konusuna ilişkin hükmü incelenerek, kooperatif ihtiyacının karşılanması için ne şekilde finansman sağlandığı üzerinde durulmalıdır. Keza davacı vekili, davaya konu işlemlerin yapıldığı tarihte davalının kayınbiraderinin başkanlık yaptığı yönetim kurulunda görevli olan yöneticiler ve diğer ilgililer hakkında ... .... Ağır Ceza Mahkemesi’nin 2012/151 Esas sayılı dava dosyasında yargılamanın devam ettiğini bildirdiğinden bu dava dosyasının da celp edilerek, davanın niteliği itibariyle uyuşmazlık üzerinde etkisi olup olmadığı değerlendirilip, etkisinin bulunduğu tespit edilirse, ceza dosyasının bekletici mesele yapılması düşünülmelidir.
Mahkemece açıklanan bu ilkeler doğrultusunda araştırma yapılıp uygun sonuç çerçevesinde karar verilmesi gerekirken, bu hususlara ilişkin tespit ve görüş içermeyen ve denetime elverişli bulunmayan yetersiz bilirkişi raporuna itibar edilerek eksik incelemeye dayalı yanılgılı gerekçe ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (...) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine, (...) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, diğer temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, davacı yararına BOZULMASINA, vekili ... duruşmasında hazır bulunan davacı yararına takdir olunan 990,00 TL duruşma vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, peşin harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren ... gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, ........2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi