Mahkemesi     :  İzmir 4.İş Mahkemesi
Tarih               : 26.12.2005
No                   : 604-993   
                       
Davacı 3201 sayılı yasa gereği borçlandırılması gerektiğinin tesbitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin  kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalı  vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan  ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
 Davacı, 22.03.1978-12.05.1981 tarihleri  arasında  Libya’da  geçen çalışma  süresini 3201 sayılı Yasa  uyarınca  borçlanabileceğinin tesbitini istemiştir. 
Mahkemece talebin kabulüne karar verilmiş ise de bu sonuca eksik araştırma ve inceleme ile varılmıştır.
Somut olayda davacının Libya’da  geçen yurtdışı hizmetlerini 3201 sayılı Yasa uyarınca  borçlanmak  için davalı Kurum"a  talepte bulunduğu ancak  yurda kesin dönüş  yaptığı tarihten itibaren iki yıl içinde başvuruda  bulunmadığı için borçlanma  talebinin  davalı kurumca  reddedildiği dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır. Davacının  borçlanma işlemini yapabilmesi için ön koşul;  borçlanılabilecek yurtdışında geçen fiili çalışmanın  varlığıdır.   Ancak böyle bir çalışmanın bulunması  halinde davacının yurda kesin  dönüş yaptıktan sonra  iki yıl içinde  davalı Kurum"a  müracaat şartı  aranmaksızın  borçlanma yapabileceğinin  tesbitine  ilişkin davayı açmakta  hukuki yararının bulunduğu  kabul edilebilir.  Davacı tarafça  borçlanma işlemine esas alınabilecek nitelikte  yurtdışında geçen bir çalışmanın  varlığı kanıtlanamaz ise  artık davacının bu davayı açmakta  hukuki yararı bulunduğundan  söz edilemeyeceğinden ve açılan  davanın dinlenme olanağı bulunmadığından, dava şartı   yokluğundan  reddine karar  verilecektir.
 Dosyada çalışma belgesi olarak  sadece pasaport kayıtları, va Arapça yazılı belgeler bulunmaktadır.
 HUMK"nun 296. maddesinde  dış ülkede usulüne uygun yetkili memurları  tarafından  düzenlenen ve onaylanan resmi  senetlerin  o ülkede yürürlükte bulanan  yasalara  uygun  ve  o ülkedeki  T.C. Başkonsolosluğu veya  konsolosluk görevini yürüten  T.C.  Siyasi  Memuru  tarafından  onaylanması halinde  resmi  senet hüküm ve kuvvetinde sayılacağı bu şekilde  onaylanmamış  senetlerin delil teşkil edip  etmeyeceğinin mahkemece takdir olunacağı bildirilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti 5.10.1961 tarihli Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Hakkındaki Lahey Sözleşmesi’ni 3028 sayılı Kanun ile onaylamış ve bu sözleşme Türkiye’de  yürürlüğe girmiştir. Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti; “Bazı İşlem ve Belgelerin Tasdikten Muaf Tutulması” hakkındaki çok taraflı uluslararası sözleşmeyi de onaylamış ve 16.1.1987 tarihli resmi gazetede yayınlanmıştır. Ancak Sözleşme şartları oluşmadıkça belge davanın kabulüne yeterli delil olarak kabul edilemez. Söz konusu  hizmeti doğrulayan başkaca bir delil ve emare  de  dosya ekinde bulunmamaktadır.   Sosyal Güvenlik Kanunlarının uygulanması ile ilgili uyuşmazlıklar kamu
düzeni ile ilgili olduğundan Mahkemenin ibraz edilen belgede yer alan çalışmanın yasal ve gerçeğe uygun olup olmadığının re’sen incelenip gözönünde bulundurması gerekir. Ancak; resmi nitelik kazandırılmış belgelere itibar edilerek sonuca gidilebilir.
Yapılacak iş; davacının  borçlanmak istediği hizmete ilişkin olarak HUMK’nun 296. madde uygulaması gereğince T.C. yetkili Sosyal Güvenlik Kurumlarının karşılığı olan Libya yetkili sosyal güvenlik kurumlarından  çalıştığı günleri gösteren işyerine ait hizmet belgesi, işe giriş çıkış tarihleri, Libya iş karnesi, iş güvence karnesi, hizmet cetveli gibi bilgi ve belgeler elde edilip,  bu bilgi ve belgelerin o yöredeki Türk -Libya Elçiliğince  veya Başkonsolosluğunca  tercümesi   yapılarak  doğruluğu  tastik  ettirilip, resmi  senet özelliğine kavuşturulduktan sonra eldeki yargılama dosyası içerisine  getirtilmesinin sağlanması gerekmektedir.
 Mahkemece öncelikle yukarıda açıklandığı şekilde davacının yurt dışında yabancı veya Türk işveren nezdinde  çalışıp çalışmadığının yöntemince  araştırılması,  çalıştığının tesbiti halinde işin esasına girilerek  bir karar verilmesi,  çalışmadığının  tesbit  edilmesi halinde ise  hukuki yarar yokluğundan işin esasına  girilmeksizin davanın reddine  karar verilmesi  gerekmektedir. 
 Mahkemece, bu  maddi ve hukuki olgular dikkate alınmadan eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde   karar verilmesi isabetsizdir.
O halde, davalının bu yönleri amaçlayan  temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 20.03.2006  gününde oybirliğiyle karar verildi.