MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
-K A R A R-
Davacı vekili, müvekkilinin üyesi olduğu davalı kooperatiften ihraç edilmiş olmasına ve ihtarnamelerle talep edilmiş olmasına rağmen çıkma payı alacağının halen ödenmediğini ileri sürerek, 9.991,00 TL ana para ve 22.372,00 TL işlemiş faizinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, talebin zamanaşımına uğradığını savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, toplanan kanıtlar, benimsenen bilirkişi raporuna ve tüm dosya kapsamına göre, davacının üyelikten ihraç edilmiş olmasına rağmen çıkma payı alacağının ödenmediği gerekçesiyle, davanın kısmen kabulü ile 9.717,00 TL ana para ve 17.042,83 TL işlemiş faiz alacağının davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir.
1) Dava, çıkma payının ve bu alacağın işlemiş faizinin tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece davalı vekilinin süresinde ileri sürdüğü zamanaşımı def’i hakkında olumlu veya olumsuz bir karar verilmeden davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de yapılmış olan araştırma hüküm kurmaya yeterli görülmemiştir.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 16. maddesinde bir üyenin ancak anasözleşmede gösterilen nedenlerle ihraç edilebileceği düzenlemiştir. Aynı maddede ihraç kararının yönetim kurulu tarafından verilmiş olması halinde üç aylık süre içerisinde iptal istemi ile dava açılabileceği veya genel kurula itiraz edilebileceği, genel kurula yapılacak itirazın ilk toplanacak genel kurula sunulmak üzere, yönetim kuruluna noter aracılığı ile tebliğ ettirilecek bir yazı ile yapılacağı, üyenin itiraz üzerine genel kurulca verilecek karara karşı itiraz davası açma hakkının saklı olduğu, üç aylık süre içinde, genel kurula veya mahkemeye başvurmak suretiyle itiraz edilmeyen ihraç kararlarının kesinleşeceği, üyelik hak ve yükümlülüklerinin de ihraç kararı kesinleşinceye kadar devam edeceği öngörülmüştür. Aynı Kanunu’nun 17. ve Yapı Kooperatifleri Tip Anasözleşmesinin 15. maddesi hükümlerine göre, ayrılan ortağın hakları, ortaklıktan çıktığı veya çıkarıldığı yılın bilançosu çerçevesinde iade edilir. Hakların geri ödenmesi ise, bu bilançonun kesinleşmesinden, başka bir anlatımla bilançonun genel kurulca kabulünden itibaren bir ay içinde yapılabilir. Dolayısıyla alacak, bilançonun genel kurulca kabulünden itibaren bir ay sonra muaccel hale gelir. Ancak kooperatifin giderlerini karşılamak için alınan paralar iade edilmeyeceğinden,
ayrıldığı yılın bilançosuna göre genel giderlerden üyeye düşen pay, alacağından mahsup edilir. Kanunun aynı maddesine göre de çıkan veya çıkarılan ortaklar ile mirasçılarının alacak ve hakları bunları isteyebilecekleri günden başlayarak, yani muaccel hale geldiği tarihten itibaren beş yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
Yine, Kooperatifler Kanunu’nun 17/2. maddesi uyarınca, kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürecek nitelikteki iade ve ödemeler, anasözleşmede daha kısa bir süre tespit edilmiş olsa bile, genel kurulca üç yılı aşmamak üzere geciktirilebilir. Ancak böyle bir karar alınsa dahi öncelikle mahkemece, davacının istediği alacağın davalı kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürüp düşürmeyeceğinin bilirkişi aracılığıyla tespit ettirilmesi gerektiği gibi, bu karar davalı kooperatife sadece yapacağı geri ödemeleri üç yıla kadar erteleme hakkı verir. Bu sürenin sonunda davacı ortak, yine aynı Kanun maddesi ile anasözleşmenin 15/1. maddesi uyarınca, yaptığı ödemelerin iadesini, ayrıldığı yılın bilanço tarihinden itibaren bir ay geçtikten sonraki tarihten itibaren faiziyle birlikte geri isteyebilir. Diğer bir deyişle, davacı ortak tarafından, erteleme süresinin sonunda açılacak davada, ayrıldığı yılın bilançosunun kesinleştiği genel kurul toplantısından bir ay sonraki tarihten itibaren, alacağına temerrüt faizi yürütülmesi talep edilebilir. Ancak, davacıya yapılacak geri ödeme, kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürecekse, dolayısıyla erteleme kararı geçerliyse ve dava, erteleme süresi dolmadan açılmışsa, zamanından önce açılan davanın reddi gerekecektir.
Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacı ortağın ihraç edildiği belirtilen 26.07.2001 tarihli yönetim kurulu kararı ile bu kararın kesinleşme tarihinin tespiti amacıyla davacıya tebliğine ilişkin belgeler celp edilerek davacı hakkındaki ihraç kararının kesinleşme tarihi tespit edilerek, ilgili yıl bilançosunun kabul edildiği genel kurul toplantı tutanağı getirtilmeli, davacı hissesine düşen genel giderler de düşülerek çıkma payı o genel kurul toplantısına göre bilirkişi tarafından belirlenmelidir. Bu toplantıda bir erteleme kararı alınmışsa, bilirkişi incelemesi ile, davacıya yapılacak geri ödemenin, kooperatifin mevcudiyetinin tehlikeye düşürüp düşürmeyeceği, diğer bir deyişle erteleme kararının geçerli olup olmadığı belirlenmelidir. Yapılan inceleme sonucu erteleme kararının geçerli olduğu belirlenirse, bu kez geri ödemelerin kaç yıl için ertelendiğine bakılarak buna göre muacceliyet tarihi belirlenmeli, davalının zamanaşımı def’i de değerlendirilmek suretiyle sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeyle yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamış, kararın bozulması gerekmiştir.
2) Bozma nedenine göre, davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle, davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, davalı yararına BOZULMASINA, (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 04.04.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.