Danıştay 10. Daire 2016/7028 Esas 2020/6021 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/7028
Karar No : 2020/6021

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Otomotiv İnş. Petrol Gıda Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : .... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı, dava konusu işlemlerin iptali yolundaki kararının, davalı idare tarafından temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara ili, Çankaya ilçesi, … Mahallesi, … Yolu, … Bulvarı üzerinde bulunan 2.121,24 m2 alanın, davacı tarafından işgal edildiğinden bahisle 02/06/2011-02/06/2013 tarihleri arasındaki dönem yönünden toplam 75.600,00 TL ecrimisil ile 02/06/2013 tarihinden itibaren de işgalin devamı süresince aylık 3.630,00 TL ecrimisil istenilmesine ve işgal altında bulunan yerin boşaltılması, aksi takdirde şagil aleyhine dava açılacağına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Kira İşleri Şube Müdürlüğü'nün 08/10/2013 tarih ve 12807 sayılı işlemi ile bu işleme yapılan itirazın reddine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Emlak ve İstimlak Dairesi Başkanlığı Kamulaştırma Şube Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin ve bu işlemlerin dayanağı olan Ankara Büyükşehir Belediyesi Encümeni'nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, uyuşmazlık konusu alanın, düzenleme ortaklık payından karşılanan tescile esas olmayan alan olduğu, herhangi bir tapu kaydının bulunmadığı ve Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunması nedeniyle bu nitelikteki bir yerin fuzulen işgal edilmesi halinde Hazine tarafından ecrimisil istenebileceği, davalı belediyenin özel mülkiyetinde olmayan söz konusu taşınmazdan, 2886 sayılı Yasa'nın 75. maddesine göre ecrimisil istenilmesine ve davacının söz konusu yerden tahliyesine hukuken olanak bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemler iptal edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı tarafından, işgal konusu alanın düzenleme ortaklık payından oluşturularak, 02/06/2011 tarih ve 758 sayılı kararla onaylanan 81225/1 sayılı parselasyon planı ile yeşil alan olarak belirlendiği, onay tarihinden itibaren Belediyenin hüküm ve tasarrufu altında bulunduğu ve davacı tarafından oto galeri ve yıkama alanı olarak kullanıldığının tespit edilmesiyle parselasyon planının onay tarihi olan 02/06/2011 tarihinden itibaren ecrimisil istenildiği, mevzuat uyarınca dava konusu alandan ecrimisil isteme yetkisinin taraflarına ait olduğu, belirtilen nedenlerle de Mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Ankara ili, Çankaya ilçesi, … Mahallesi, … Yolu, … Bulvarı üzerinde bulunan 2.121,24 m2 alanın, 02/06/2011-02/06/2013 tarihleri arasındaki dönemde davacı tarafından işgal edildiğinden bahisle 75.600,00 TL ecrimisil ile 02/06/2013 tarihinden itibaren de işgalin devamı süresince aylık 3.630,00 TL ecrimisil istenilmesine ve işgal altında bulunan yerin boşaltılması, aksi takdirde şagil aleyhine dava açılacağına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Kira İşleri Şube Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işleme yapılan itirazın reddine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Emlak ve İstimlak Dairesi Başkanlığı Kamulaştırma Şube Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin ve bu işlemlerin dayanağı olan Ankara Büyükşehir Belediyesi Encümeninin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan haliyle 75. maddesinde, "Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz.'' hükmü yer almaktadır.
Anılan Kanun'un 74. maddesine dayanılarak Maliye Bakanlığı'nca çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde, "Ecrimisil:" Hazine taşınmazının, idarenin izni dışında gerçek veya tüzel kişilerce işgal veya tasarruf edilmesi sebebiyle, idarenin bir zarara uğrayıp uğramadığına veya işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, idarece talep edilen tazminat; "Fuzuli Şagil" ise, Kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, Hazine taşınmazının zilyetliğini, yetkili idarenin izni dışında eline geçiren, elinde tutan veya her ne şekilde olursa olsun bu malı kullanan veya tasarrufunda bulunduran gerçek veya tüzel kişiler olarak tanımlanmış, 84. maddesinde, idarece tespitten önceki sürelere ait işgal ve tasarruflar sebebiyle ecrimisil takip ve tahsilatının yapılacağı ve 85. maddesinin 2. fıkrasında, "Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı varsa elde ettiği gelir, aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur..." düzenlemesine yer verilmiştir.
20/08/2011 tarih ve 28031 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 336 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği'nin 5. maddesinin 3. fıkrasında ise "Hazine taşınmazlarının gerçek veya tüzel kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde; tespit tarihinden itibaren onbeş gün içinde taşınmaz tespit tutanağına dayanılarak bedel tespit komisyonunca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere, tarımsal amaçlı kullanımlar ile belediye ve mücavir alan sınırları dışında gelir getirici unsur taşımayan kullanımlar için taşınmazın emlak vergisine esas asgari değerinin yüzde birbuçuğundan; belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve planlı alanlarda tarım dışı kullanımlar için ise taşınmazın emlak vergisine esas asgari değerinin yüzde üçünden az olmamak üzere ecrimisil tespit ve takdir edilir." 5. fıkrasında ise "Emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri belirlenmemiş olan Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan yerler için ecrimisil tespit ve takdirinde, birim değeri belirlenen en yakın emsal taşınmazın emlak vergisine esas metre kare birim değeri dikkate alınır." düzenlemesi yer almaktadır.
13/07/2005 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddesinde, belediye mallarına karşı suç işleyenlerin Devlet malına karşı suç işlemiş sayılacağı, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75. maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 11. maddesinde; "İmar planlarında; meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait gayrimenkuller ile askeri yasak bölgeler, güvenlik bölgeleri ile ülke güvenliği ile doğrudan doğruya ilgili Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat ve savunma amaçlı yerler hariç Hazine ve özel idareye ait arazi ve arsalar belediye veya valiliğin teklifi, Maliye ve Gümrük Bakanlığının onayı ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeye; belediye ve mücavir alan hudutları dışında özel idareye bedelsiz terk edilir ve tapu kaydı terkin edilir. Ancak, bu yerlerin üzerinde bina bulunduğu takdirde, arsası hariç yalnız binanın halihazır kıymeti için takdir edilecek bedel ödenir. Bedeli ve ödeme şekli taraflarca tespit olunur. Bu suretle maledilen arazi ve arsalar belediye veya özel idare tarafından satılamaz ve başka bir maksat için kullanılamaz. Bu hususta tapu kütüğünün beyanlar hanesine gerekli şerh konur." hükmü yer almaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesiyle "bilirkişi" konusunda atıfta bulunulan 6100 sayılı Kanun'un 266. maddesinde, "Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta, dava konusu taşınmazın işgal edildiğinden bahisle davacı şirketten geriye dönük olarak 02/06/2011-02/06/2013 tarihleri arasındaki dönem için 75.600,00 TL ecrimisil ile 02/06/2013 tarihinden itibaren de işgalin devamı süresince (ileriye yönelik) aylık 3.630,00 TL, ecrimisil bedeli istenilmekte olduğu; ayrıca davacının işgalinin tespitine ilişkin bir tespit tutanağının dosyada mevcut olmadığı buna karşın davacı tarafından, işgal edilen alanın (eski) tapu malikinden 01/01/2010 kira başlangıç tarihli kira sözleşmesiyle aylık 2.000,00 TL bedelle kiralandığının ve anılan tarihten itibaren kiracı sıfatıyla kullanıldığının ileri sürüldüğü anlaşılmıştır.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; imar planında meydan, yol, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal olarak düzenlenen taşınmazların belediyeye terk edileceği ve mahalli kamu hizmetinin yürütülmesini teminen belediyenin tasarrufuna bırakılan ecrimisile konu taşınmazın, belediye taşınmazı olduğu, bu taşınmazın işgali üzerine belediyece ecrimisil istenebileceği, ecrimisilin ise taşınmazın fiilen işgal edildiği tespit edilen döneme ilişkin olarak takdir edilebileceği başka bir anlatımla, tespit tutanağına dayanılarak tespit tarihinden sonraki henüz gerçekleşmemiş gelecek döneme ilişkin ecrimisil takdir edilmesinin hukuken mümkün olmadığı tartışmasızdır.
Uyuşmazlıkta, düzenleme ortaklık payından elde edilen, imar planında park olarak ayrılan ve davalı belediyenin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazın fuzulen işgal edilmesi söz konusu olduğundan, davalı belediyenin ecrimisil isteyebileceği açık olup; işgal edilen alan ve istenilen ecrimisilin miktarı yönünden mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmak suretiyle, dava konusu işlemlerin bu yönleriyle hukuka uygun olup olmadığının incelenmesi; öncelikle ilgili idareden işgale konu alanın emlak vergisine esas asgari değerinin sorulması ve davalı idareden, emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde üçünden daha yüksek miktarda birim bedel belirlenmesinin gerekçelerinin açıklanmasının istenmesi ve bundan sonra; emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde üçünden az olmayacak şekilde, emsal ecrimisillerin, (öncelikle davacı ile eski malik arasında imzalanmış bulunan sözleşmede belirlenen) kira bedellerinin ve önceki dönem kullanımların da dikkate alınması ve yeniden değerleme oranı kullanılmak suretiyle hesaplama yapılması sonucunda bir karar verilmesi gerekirken bu inceleme yapılmadan, dava konusu işlemlerin yetki yönünden hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptali yönündeki Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin iptali yolundaki .... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 09/12/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.