MAHKEMESİ :Sulh...Ceza...Mahkemesi
SUÇ : Çevrenin...kasten...kirletilmesi
HÜKÜM : Mahkumiyet
KARAR
Yerel...Mahkemece...verilen...hüküm...temyiz...edilmekle, başvurunun...ve...kararın...niteliği...ile...suç...tarihine...göre...dosya...görüşüldü:
Temyiz...isteğinin...reddi...nedenleri...bulunmadığından...işin...esasına...geçildi.
Vicdani...kanının...oluştuğu...duruşma...sürecini...yansıtan...tutanaklar...belgeler...ve...gerekçe...içeriğine...göre...yapılan...incelemede;
I- Genel...İlkeler:
Türkiye...Cumhuriyeti...Anayasasının...56/1. maddesine...göre...herkes, sağlıklı...ve...dengeli...bir...çevrede...yaşama...hakkına...sahiptir. Aynı...maddenin...ikinci...fıkrasında...getirilen...düzenleme...ile...de...çevreyi...geliştirmek, çevre...sağlığını...korumak...ve...çevre...kirlenmesini...önlemek...gerek...Devlete...gerekse...vatandaşlara...ödev...olarak...yüklenmiştir. Anayasada...yer...alan...bu...ilkeler...2872...sayılı...Çevre...Kanunu"nun...3/a...maddesinde...de...benzer...biçimde...düzenlenmiştir. Buna...göre; gerçek...ya...da...tüzel...kişi...olarak...herkes, çevrenin...korunması...ve...kirliliğin...önlenmesi...ile...görevli...olup, alınacak...tedbirlere...ve...belirlenen...esaslara...uymakla...yükümlüdür. Bu...bağlamda, “kamu...sağlığını...ve...çevreyi...koruma” prensibi...Türk...Ceza...Kanunu’nun...birinci...maddesinde...Kanun’un...amaçlarından...birisi...olarak...öngörülmüş, ayrıca “sağlıklı...bir...çevrede...yaşama...hakkı” başta...bu...Kanunun...181...ilâ...184. maddeleri...olmak...üzere, 2872...sayılı...Çevre...Kanunu’nda...ve...diğer...bir...kısım...mevzuatta...koruma...altına...alınmış, çevreyi...kirletme...eylemi...farklı...suç...ve...kabahat...türleri...ile...yaptırıma...bağlanmıştır.
Türk...Ceza...Kanununun...181. maddesinin...birinci...fıkrasında...suç...olarak...düzenlenen...atık...veya...artıklarla...çevrenin...kasten...kirletilmesi...fiili, kanunlarda...belirtilen...teknik...usullere...aykırı...olarak, çevreye...zarar...verecek...şekilde...atık...veya...artıkların...alıcı...ortamlar...olan...toprak, su...ve...havaya...kasten...verilmesidir. Buna...göre...suç, atık...veya...artıkların...teknik...usullere...aykırı...olarak...bir...defa...alıcı...ortama...verilmesiyle...oluşacaktır.
Fıkrada...sözü...edilen “ilgili...kanunlarla...belirlenen...teknik...usullere...aykırılık” hali; 2872...sayılı...Çevre...Kanunu, 2690...sayılı...Türkiye...Atom...Enerjisi...Kurumu...Kanunu, 5977...sayılı...Biyogüvenlik...Kanunu, 3213...sayılı...Maden...Kanunu...gibi...kanunların, kapsadıkları...alanlarla...ilgili...olarak “çevreyi...kirletmeme” ilkesi...gereğince...çerçeve...olarak...benimsedikleri...düzenlemelere...dayanılarak...oluşturulan...yönetmeliklerde...açıklanan...ve...somut...olayın...özelliklerine...göre...değerlendirilecek...olan, arıtma, depolama, imha...etme, taşıma, koruma, alıcı...ortama...verme, uzaklaştırma...gibi...hususlar...bakımından...öngörülen...yükümlülüklere...aykırı...davranmayı...ifade...etmektedir.
“Çevreyi...kirletmeme” prensibi...ise...genel...olarak...2872...sayılı...Çevre...Kanunu’nun “Kirletme...Yasağı” kenar...başlıklı...8. maddesinde...düzenlenmiştir. Buna...göre; “Her...türlü...atık...ve...artığı...çevreye...zarar...verecek...şekilde, ilgili...yönetmeliklerde...belirlenen...standartlara...ve...yöntemlere...aykırı...olarak...doğrudan...ve...dolaylı...biçimde...alıcı...ortama...vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak...ve...benzeri...faaliyetlerde...bulunmak...yasaktır.
Kirlenme...ihtimalinin...bulunduğu...durumlarda...ilgililer...kirlenmeyi...önlemekle, kirlenmenin...meydana...geldiği...hallerde...ise...kirleten, kirlenmeyi...durdurmak, kirlenmenin...etkilerini...gidermek...veya...azaltmak...için...gerekli...tedbirleri...almakla...yükümlüdür.”
Yine...aynı...Kanunun “Tanımlar” kenar...başlıklı...2. maddesine...göre...atık, herhangi...bir...faaliyet...sonucunda...oluşan, çevreye...atılan...veya...bırakılan...her...türlü...madde, alıcı...ortam...ise...hava, su, toprak...ortamları...ve...bu...ortamlarla...ilişkili...ekosistemlerdir. Mevzuatımızda...tanımı...bulunmayan “artık” ise; öğretideki...düşüncelerden...de...yararlanılarak, bir...maddenin...tüketimi, kullanımı...ya...da...harcanmasından...sonra...artan, geriye...kalan...kısım...olarak...tanımlanabilir.
Türk...Ceza...Kanununun “çevreyi...kasten...kirletme” suçunu...düzenleyen...181/1, “taksirle...kirletme” suçunu...düzenleyen...182/1...ve...2872...sayılı...Çevre...Kanunu’nun...8. maddelerinde...suçun...unsuru...olarak...kabul...edilen “çevreye...zarar...verecek...şekilde” kavramı...ise, “gerçekleşen...somut...bir...zararı” değil, “zarar...vermeye...elverişliliği, zarar...ihtimalini” anlatmaktadır. Madde...gerekçesinde...de...açıklandığı...üzere...atık...veya...artığın; kasten...su, hava...ve...toprak...şeklinde...gruplandırılan...alıcı...ortama...ya...da...bu...ortamlarla...ilişkili...ekosistemlerden...birine...verilmesi...ile...suç...oluşacaktır. Çevrenin...kasten...kirletilmesi, kanunda...tehlike...suçu...olarak...düzenlenmiştir. Zararın...gerçekleşmesi, bu...suçta...unsur...olmadığı...gibi...cezalandırma...şartı...da...değildir.
Öte...yandan...atık...veya...artıkların...toprakta, suda...veya...havada...kalıcı...özellik...göstermesi...hali...TCK"nın...181. maddesinin...3. fıkrasında, bunların...insan...veya...hayvanlar...açısından...tedavisi...zor...hastalıkların...ortaya...çıkmasına, üreme...yeteneğinin...körelmesine, hayvanların...veya...bitkilerin...doğal...özelliklerini...değiştirmeye...neden...olabilecek...etkilerinin...olması...ise...aynı...maddenin...4. fıkrasında...cezanın...artırılmasını...gerektiren...nitelikli...haller...olarak...düzenlenmiştir.
II – Yargılamaya...Konu...Olayda...Uygulanacak...Mevzuat...ve...Düzenleyici...İşlemler:
2872...sayılı...Çevre...Kanunu’nun...ek...6. maddesi...gereğince; hava...kalitesinin...korunması...ve...hava...kirliliğinin...önlenmesi...için, ulusal...enerji...kaynakları...öncelikli...olmak...üzere, Bakanlıkça...belirlenen...standartlara...uygun...temiz...ve...kaliteli...yakıtların...ve...yakma...sistemlerinin...üretilmesi...ve...kullanılması...zorunludur. Hava...kalitesinin...belirlenmesi, izlenmesi...ve...ölçülmesine...yönelik...yöntemler, hava...kalitesi...sınır...değerleri...ve...bu...sınır...değerlerin...aşılmaması...için...alınması...gerekli...önlemler...Bakanlıkça...yürütülür. Bu...çalışmalara...ilişkin...usûl...ve...esaslar...ise...Bakanlıkça...çıkarılacak...yönetmeliklerle...belirlenir.
Aynı...Kanunun...20/b-c...maddesinde, hava...kirliliği...yönünden...önemli...etkileri...nedeniyle...bazı...tesislerin...kurulması, işletilmesi...gibi...faaliyetleri...izne...tâbi...tutulmuş, hem...bu...tesislere...hem...de...hava...kirliliği...yönünden...kurulması...ve...işletilmesi...izne...tâbi...olmayan...tesislere, toplu...ya...da...ferdi...ısıtılan...konutlara...yönetmelikle...belirlenen...emisyon...miktarlarının...sınırlarını...aşmama...yükümlülüğü...getirilmiştir. Kanun’un...20/d...bendinde...ise...hava...kirliliği...yönünden...özel...önem...taşıyan...bölgelerde...veya...kirliliğin...ciddi...boyutlara...ulaştığı...zamanlarda...ve...yerlerde...veya...kritik...meteorolojik...şartlarda, yönetmeliklerle...öngörülen...önlemleri...almayan, yasaklara...aykırı...davranan...ya...da...mahallî...çevre...kurullarınca...bu...konuda...alınan...kararlara...uymayanlara...yönelik...yaptırımların...artırılacağı...hükme...bağlanmıştır.
Yine...bu...Kanunun...8. 9, 11...ve...ek...6. maddelerinde...yer...verilen...çerçeve...hükümler...gereğince, hava...kalitesinin...korunması, kirlenmesinin...önlenmesi, atmosfere...yayılan...kirleticilerin...kontrol...altına...alınması, hava...kirliliğinin...çevre...ve...insan...sağlığı...üzerindeki...zararlı...etkilerinin...engellenmesi...ya...da...azaltılması...şeklinde...özetlenebilecek...ortak...amaçlarla...aşağıda...belirtilen...yönetmelikler...kabul...edilmiştir.
a) 02.11.1986...tarihli...Hava...Kalitesinin...Korunması...Yönetmeliği;
3. maddesindeki...düzenlemeye...göre...bu...Yönetmelik, tesisler...ve...motorlu...vasıtaları...kapsamaktadır. Yönetmeliğin...5/d...maddesinde...tesis, “kurum, kuruluş, işletmeler...ve...diğer...sabit...düzenekler, makineler, aletler...ve...diğer...yer...değiştirebilen...teknik...düzenekler...ile...motorlu...vasıtalar, üzerinde...madde...depolanan, boşaltılan...ve...iş...yapılan...mülkler” şeklinde...tanımlanmıştır. Yönetmeliğin...6.maddesinde...hava...kalitesinin...sınır...değerleri...gösterilmiş, 7. maddede...izne...tabi...tesislerin...emisyon...sınırları, maddelerde...ise...diğer...tesislerle...ilgili...emisyon...tanımları...ve...uygulanacak...kurallar...belirlenmiştir. Bu...yönetmelik, aşağıda (c) bendinde...bahsedilen...Yönetmeliğin...16. maddesi...ile...yürürlükten...kaldırılmıştır.
b) 22.07.2006...tarihli...Endüstri...Tesislerinden...Kaynaklanan...Hava...Kirliliğinin...Kontrolü...Yönetmeliği;
2. maddesindeki...düzenlemeye...göre...bu...Yönetmelik...tesisleri...kapsamaktadır. Tesis...ise...Yönetmeliğin...4/d...maddesinde, atmosfere...emisyon...veren...her...bir...üniteyi, makineler, aletler...ve...diğer...sabit...düzenekleri, üzerinde...madde...depolanan, boşaltılan...ve...iş...yapılan...mülkleri...ifade...etmektedir. Tesislerin...bütünü...işletme...olarak...adlandırılmaktadır. Yönetmelikte...tesislerin...tabi...olduğu...yükümlülükler...ve...uymaları...gereken...emisyon...sınırları...belirlenmiştir. Yönetmelik, 42. maddesi...ile...07.10.2004...tarihli...Endüstriyel...Kaynaklı...Hava...Kirliliğinin...Kontrolü...Yönetmeliği...yürürlükten...kaldırmış, kendisi...de...aşağıda (d) bendinde...bahsedilen...Yönetmeliğin...37. maddesi...ile...yürürlükten...kaldırılmıştır.
c) 06.06.2008...tarihli...Hava...Kalitesi...Değerlendirme...ve...Yönetimi...Yönetmeliği;
2. maddesinde...ifade...edildiği...üzere...hava...kalitesi...standartlarını...ve...hava...kalitesinin...değerlendirilmesini, “bölge”ler...ve “alt...bölge”lerin...oluşturulmasını...ve...tüm...bölgelerde...iyi...hava...kalitesinin...sağlanması...için...alınması...gerekli...önlemleri...kapsamaktadır.
d) 03.07.2009...tarihli...Sanayi...Kaynaklı...Hava...Kirliliğinin...Kontrolü...Yönetmeliği;
Sanayi...ve...enerji...üretim...tesislerinin...faaliyetleri...sonucunda...atmosfere...yayılan...emisyonları...kontrol...altına...almayı...amaçlamış, bu...nedenle...2/a...maddesindeki...düzenleme...doğrultusunda...işletmeleri...kapsamına...almıştır. Yönetmeliğin...5. maddesine...göre...hava...emisyonu...olan...ve “Çevre...Kanununca...Alınması...Gereken...İzin...ve...Lisanslar...Hakkında...Yönetmelik” kapsamında...yer...alan...işletmelerden...kaynaklanan...hava...emisyonlarının...değerlendirilmesinde...bu...Yönetmelik...hükümlerine...göre...işlem...yapılmalıdır. Yönetmelik...maddelerinde...ve...eklerinde, işletmeler...ve...tesislerin...uyması...gereken...yükümlülükler...ile...emisyon...sınırları...belirlenmiştir.
e) 13.01.2005...tarihli...Isınmadan...Kaynaklanan...Hava...Kirliliğinin...Kontrolü...Yönetmeliği;
1. maddesinde...açıklandığı...üzere...konut, toplu...konut, kooperatif, site, okul, üniversite, hastane, resmi...daireler, işyerleri, sosyal...dinlenme...tesisleri, sanayide...ve...benzeri...yerlerde...ısınma...amaçlı...kullanılan...yakma...tesislerinden...kaynaklanan...is, duman, toz, gaz, buhar...ve...aerosol...halinde...dış...havaya...atılan...kirleticilerin...hava...kalitesi...üzerindeki...olumsuz...etkilerini...azaltmak...ve...denetlemek...amacıyla...kabul...edilmiştir. Yönetmeliğin...çeşitli...maddelerinde, ısınma...amaçlı...yakıtlara...ilişkin...yükümlülükler...ve...sınır...değerler...kabul...edilmiştir.
Görüldüğü...üzere...2872...sayılı...Çevre...Kanunu...uyarınca...hava...kalitesinin...korunması...ve...kirlenmesinin...önlenmesi...gibi...amaçlarla...kabul...edilen...bu...yönetmeliklerin...tamamı, tesisler, işletmeler, motorlu...taşıtlar, makineler...ve...konutlar...gibi...nitelikleri...ve...faaliyetleri...gereği...sürekli...ya...da...dönemsel...emisyon...üreten...yerlerle...ilgilidir. Bahsedilen...yerler...ve...faaliyetler...dışında, örneğin...açık...havada...atık...yakma...eyleminde...olduğu...gibi...bireylere, herhangi...bir...yükümlülük...yüklenmemiş, yakma...faaliyetiyle...oluşacak...emisyonun...sınır...değeri...belirlenmemiş...ve...eylem...hakkında...yaptırım...da...öngörülmemiştir.
Yönetmeliklerde...bahsedilen...konut, işletme, tesis...ve...makineler...gibi...nitelikleri...ve...faaliyetleri...gereği...sürekli...ya...da...dönemsel...emisyon...üreten...yerler...için...kabul...edilmiş...emisyon...sınır...değerlerinden...birinin, bireyler...hakkında...da...geçerli...olduğunu...kabul...etmek, Kanunun...çerçeve...hükümleri...doğrultusunda...çıkarılmış...olan...yönetmeliklerde...yer...almayan...bir...yükümlülüğün...varlığını...kıyasen...kabul...etmek...anlamına...gelir. TCK’nın...2/3. maddesi...ise...ceza...hukukunda...kıyası...yasaklamıştır.
Bu...açıklamalar...ışığında...önemle...vurgulanması...gereken...husus...şudur; hava...alıcı...ortamının, dolayısıyla...çevrenin...kirlendiği...ya...da...kirlenme...ihtimali...bulunduğunun...kabul...edilebilmesi...için, öncelikle...kirlilik...kaynağının...tespit...edilmesi, daha...sonra...da...ilgili...yönetmeliklerde...kirletici...kaynaklar...bakımından...öngörülen...emisyon...sınır...değerinin...aşılmış...olması...gerekir.
Farklı...tarihlerde...farklı...yönetmelikler...kabul...edilmiş...olması...karşısında, zaman...bakımından...uygulama...ilkesinin...zorunlu...sonucu...olarak...işletme/tesis...için...suç...tarihinde...yürürlükte...bulunan...yönetmelikte...havayı...kirlettiği...yahut...kirletme...ihtimali...taşıdığı...kabul...edilen...emisyon...sınır...değerinin, sonradan...yürürlüğe...giren...yönetmelikte...de...kabul...edilmiş...olması...gerekir.
III - Yargılamaya...Konu...Olay:
Sanık...hakkında “38...adet...buzdolabını...yakarak...içindeki...bakırını...çıkartmak...için havaya...yoğun...duman...ve...is...verdiği”, alıcı...ortam...olan...havayı, dolayısıyla...çevreyi...kasten...kirlettiği...iddiasıyla...dava...açılmıştır.
Sanığın, temin...ettiği...yaklaşık...38...adet...buzdolabını, içindeki...bakır...tellerini...almak...maksadıyla...tarlada...yaktığı...anlaşılmıştır.
Yukarıda (II) nolu...kısımda...açıklandığı...üzere...bireylere...açık...havada...atık...yakma...suretiyle...hava...alıcı...ortamını...kirletmeme...yükümlülüğü...yüklenmemiştir.
Açıklanan...gerekçelerle...sanığın...mahkumiyetine...karar...verilmesi...hukuka...aykırıdır.
IV – Sonuç...ve...Karar :
Sanık...*****’ın...temyiz...nedenleri...yerinde...görüldüğünden...tebliğnameye...aykırı...olarak...HÜKMÜN...BOZULMASINA, yargılamanın...bozma...öncesi...aşamadan...başlayarak...sürdürülüp...sonuçlandırılmak...üzere...dosyanın...esas/hüküm...mahkemesine...gönderilmesine...17.02.2016...tarihinde...oy...birliğiyle...karar...verildi.