Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü 1995/60 Esas 1995/51 Karar Sayılı İlamı

• SOSYAL SIGORTALAR KURUMU ILE TIBBI CIHAZ VE MALZEME TICARETI YAPAN ŞIRKET ARASINDA, SÖZ KONUSU MALZEMENIN SATILMASI VE SATIN ALINMASINA ILIŞKIN PROTOKOLÜN, S.S.K. TARAFINDAN FESHEDILMESINE ILIެKIN IŞLEMIN IPTALI ISTEMI ILE AÇILAN DAVA¬NIN ADLÎ YARGI YERINDE ÇÖZÜMLENME¬SININ GEREKTIĞI HK.

"İçtihat Metni" Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığınca hazırlanmıştır. İzinsiz olarak kopyalanması ve dağıtılması hukuki sorumluluk gerektirir.

Davacı              : O.M.S. ve Tic. Ltd. Şti.

Davalı               : Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü

 OLAY: Davacı, Sosyal Sigortalar Kurumu ile 1992 yılında akdedilen ve si­gorta mensubu hastalara, hekim tarafından gerek görülen iyileştirici vasıftaki tıbbi cihaz ve malzemelerin firmaca temin ve teslimi ve ekinde bulunan listedeki bedelle­rin ödenmesine ilişkin protokolün, davalı kurum tarafından feshedildiğini ileri süre­rek, 2.9.1994 gün ve 8104-0-1 sayılı işle­min iptali istemiyle 10.11.1994 tarihinde idare mahkemesinde dava açmıştır.

Ankara 3. İdare Mahkemesi; 26.4.1995 gün ve 127 sayıyla, davalı idarenin görev itirazını reddederek görevlilik kararı vermiş, davalı idarenin 14.6.1995 tarihli itiraz dilekçesiyle dosyayı Yargıtay Cumhuriyet Başsavcı­lığına göndermiştir.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı; 13.9.1995 gün ve 67784 sayılı düşünce yazısıyla, olumlu görev uyuşmazlığı çıkarmış; Danıştay Başsavcılı­ğının davanın çözümünün adlî yargı yerine ait olduğu yolundaki 5.10.1995 gün ve 60-29-G sayılı düşünce yazıları da alınarak dosyaya konulmuştur.

İnceleme ve Gerekçe: Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü, Sel­çuk Tüzün’ün Başkanlığında, O. Hulusi Mustafaoğlu, Süleyman Sezen, Nursel Aymak-oğlu, Gürsoy Gönenç, Erol Alpar ve Ertuğrul Taka’nın katıl­maları ile yap­tığı 11.12.1995 günlü toplantıda, Raportör Hâkim Ayten Anıl’ın raporu ile Yargıtay ve Danıştay Başsavcılarının, anlaşmazlığın adlî yargı yerinde çözümlenmesi gerek­tiği yönünde düşünce yazıları ve dosyadaki belgeler okunduktan; toplantıya, Yar­gıtay Cumhuriyet Başsavcısı yerine katılan Savcı İsmet Gökalp ile Danıştay Baş­savcısı yerine katılan Savcı Si­nan Yörükoğlu’nun adlî yargı yerinin görevli olduğu yolun­daki yazılı düşün­celer doğrultusundaki sözlü açıklamaları da alındıktan sonra ge­reği görü­şülüp düşünüldü.

Dava, Sosyal Sigortalar Kurumu ile davacı şirket arasında, kurumun sağlık tesislerinde, kurum dışı sağlık tesislerinde veya acil durumlarda teda­viye alınan hastalara, hekimin gerekli gördüğü iyileştirici vasıftaki tıbbi cihaz ve malzemelerin, davacı firma tarafından temin edileceğine ilişkin protokolün, Sosyal Sigortalar Ku­rumunca tek yanlı olarak feshedilmesi iş­leminin iptali istemiyle açılmıştır.

Sosyal Sigortalar Kurumu, 4792 sayılı İşçi Sigortaları Kurumu Ka­nunu ile kurulmuş daha sonra Yasanın adı, 17.7.1964 tarih ve 506 sayılı Yasayla, Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu olarak değiştirilmiştir. Kurum, bu Yasaya ve özel hukuk hükümlerine tabi mali ve idari bakımdan muhtar ve tüzel kişiliği olan bir Devlet kurumudur.

Görevli yargı yerinin belirlenmesi için önce feshedilen protokolün idari söz­leşme mi, yoksa özel hukuk sözleşmesi mi olduğunun tayin edil­mesi gerekmek­tedir.

İdari sözleşme, idarenin kanundan kaynaklanan yetkisine dayanarak, kamu hizmetleri gereği ve kamu yararı için yaptığı sözleşmelerdir. Bu söz­leşmeler idare­nin ayrıcalıklı, üstün hak ve yetkilerini içerirler. İdare bu söz­leşme hükümlerinde tek yanlı değişiklikler yapabilir, ya da sözleşmenin feshine gidebilir. Bu nitelikleri taşımayan sözleşmeler ise, genelde, özel hukuk alanında, özel hukuk kurallarına göre düzenlenir.

Dosyada mevcut protokolün incelenmesinde, Sosyal Sigortalar Ku­rumu ile davacı şirket arasında, kuruma ait sağlık tesislerinde, kurum dışı sağlık tesislerinde veya acil olarak bu tesislerde tedaviye alınan hastalara, hekim tarafından gerek görülen iyileştirici vasıftaki tıbbi cihaz ve malzeme­lerin davacı şirket tarafından temini amacı ile, kurum ve davacı şirket ara­sında düzenlendiği anlaşılmaktadır.

Protokol içeriğinde; Tıbbi cihaz ve malzemenin teslimi ve ödeme ko­şulları, süresi ve süre yenileme koşulları, ileriye dönük fiyat tespiti, karşılıklı olarak hangi hallerde feshe gidilebileceği, nelerin mücbir sebep sayılacağı, malzeme tesliminde gecikmiş olması halinde uygulanacak cezai şart gibi hususlar yer almış, sonuç kıs­mında da, bu protokolün uygulanmasından do­ğan anlaşmazlıkların çözümünde İstanbul Mahkemeleri ve İcra Dairelerinin yetkili olduğu belirtilmiştir.

Bu protokol hükümlerinde, idarenin üstün yetkisi bulunduğunu göste­recek bir hükme rastlanılmamaktadır. Söz konusu protokol kamu hukuku esaslarına değil tarafların serbest idarelerine dayanmakta; karşılıklı eşit hak ve yükümlülüklerini düzenlemektedir. Bu haliyle bir özel hukuk sözleşmesi niteliği taşıdığı anlaşılmak­tadır.

Açıklanan nedenlerle, davanın adlî yargı yerinde çözümlenmesi ge­rektiği so­nucuna varıldığından, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının başvu­rusunun kabu­lüyle, Ankara 3. İdare Mahkemesinin görevlilik kararının kal­dırılması gerekmekte­dir.

SONUÇ: Anlaşmazlığın niteliğine göre, davanın çözümü adlî yargı­nın gö­rev alanına girdiğinden, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının başvu­rusunun ka­bulüyle, Ankara 3. İdare Mahkemesi’nin 26.4.1995 gün ve 127 sayılı görevlilik kararının kaldırılmasına, 11.12.1995 gününde kesin ola­rak oybirliğiyle karar verildi.