Mahkemesi : İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti ile sigorta primine esas kazanç (ücret) tutarının belirlenmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilâmında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalılar vekillerince temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
01.04.2005-31.08.2008 tarihleri arasındaki dönemde davalı üniversite adına tescilli ... sicil numaralı işyerinden asgari ücret üzerinden adına tam bildirimler gerçekleştirildiği belirgin bulunan davacı, 18.11.1997-24.06.2008 tarihleri arasında davalı üniversite nezdinde okutman olarak kesintisiz çalıştığının tespiti ile prime esas kazancının tespitini istemiş, mahkemece istemin kabulüne karar verilmiştir.
Anayasanın “Yükseköğretim Kurumları” başlıklı 130. maddesinin birinci fıkrasında, “Çağdaş eğitim-öğretim esaslarına dayanan bir düzen içinde milletin ve ülkenin ihtiyaçlarına uygun insan gücü yetiştirmek amacı ile; ortaöğretime dayalı çeşitli düzeylerde eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapmak, ülkeye ve insanlığa hizmet etmek üzere çeşitli birimlerden oluşan kamu tüzelkişiliğine ve bilimsel özerkliğe sahip üniversiteler Devlet tarafından kanunla kurulur.” denilmek sureti ile, devlet üniversitelerinin kanunla kurulacağı düzenlenmiştir.
Anayasanın 130’uncu maddesinin ikinci fıkrasında ise “Kanunda gösterilen usul ve esaslara göre, kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından, Devletin gözetim ve denetimine tabi yükseköğretim kurumları kurulabilir.” şeklindeki düzenlemeyle, Devlet üniversitelerinin dışında Vakıf üniversitelerinin kurulmasına da imkan tanınmıştır.
Anayasa’nın “Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma” başlıklı 90. Maddesinin son fıkrasında; ""Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. (Ek cümle: 7/5/2004-5170/7 md.) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.” şeklindeki düzenleme ile de, usulüne uygun olarak yürürlüğe giren uluslararası antlaşmaların kanun hükmünde olduğu belirtilmiştir.
Davalı üniversite, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kırgız Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Kırgızistan"ın başkenti Bişkek Şehrinde K.. Ü.. Kurulmasına Dair Anlaşma çerçevesinde 30.09.1995 tarihinde imzalanan uluslararası sözleşme ile kurulmuş olup, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 4144 sayılı Kanunu ile onaylanarak 23.06.1996 gün ve 22675 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren K.. Ü.. Kurulmasına Dair Anlaşma’nın 11. maddesinde “Üniversite"de görev alacak idari ve akademik personel sözleşmeli olarak çalıştırılacaktır. Türkiye"den gidecek öğretim elemanları ve idari personel, Mütevelli Heyetin talebi üzerine, Yükseköğretim Kurulu tarafından "ücretsiz izinli" olarak görevlendirilecek, ücretleri hazırlanacak tüzük esaslarına göre Mütevelli Heyetçe tespit edilecek ve Kırgızistan"da geçecek hizmet süreleri, Türkiye"de kıdem ve emekliliklerinde değerlendirilecektir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
26 Nisan 2011 tarihinde Ankara"da imzalanan, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 6339 sayılı Kanunu ile onaylanarak 02.11.2012 gün ve 28455 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren ve yukarıda belirtilen anlaşmanın hükümlerinin yerini alan "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kırgız Cumhuriyeti Hükümeti Arasında K.. Ü.."nin İşleyiş Esaslarına Dair Anlaşma"nın 11. maddesi ise “Üniversite"de görev alacak idari ve akademik personel sözleşmeli olarak çalıştırılacaktır. Türkiye"deki kamu üniversitelerinden görevlendirilecek öğretim üyeleri ile idari personel Türkiye Cumhuriyeti"nin ilgili mevzuatı uyarınca 3 yıla kadar aylıklı-izinli olarak görevlendirilir. Türkiye"deki kamu üniversiteleri dışındaki yükseköğretim kurumlarıyla diğer kurumlardan görevlendirilecek öğretim üyeleri ve idari personel Mütevelli Heyetin talebi üzerine kurumlarının izniyle Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kurulu"nun onayıyla ücretsiz izinli olarak görevlendirilecektir.
Bu kapsamda görevlendirilecek öğretim üyeleri ve idari personelin ücretleri hazırlanacak tüzük esaslarına göre Mütevelli Heyetçe tespit edilecek, Kırgızistan"da geçecek hizmet süreleri Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı S.. K.. Başkanlığı"na tabi olup, maaş skalasının yabancı ülke tazminatı hariç, esas maaş üzerinden yapılacak sosyal güvenlik kesintileri Üniversite bütçesinden karşılanacaktır. Kırgızistan"da geçecek hizmet süreleri Türkiye"de kıdem ve hizmet sürelerinde değerlendirilecektir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 4144 sayılı Kanunu ile onaylanarak 23.06.1996 gün ve 22675 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren K.. Ü.. Kurulmasına Dair Anlaşma’nın 14. maddesinde; “Bu Anlaşmaya uygun olarak Üniversitenin statüsünü belirleyecek olan "Tüzük" anlaşmanın taraf hükümetlerce tasdikinden itibaren üç ay içerisinde müştereken hazırlanacak ve taraf hükümetlerin onayına sunulacaktır.” şeklindeki düzenleme ile üniversitenin statüsünün, anlaşma gereğince çıkartılacak bir tüzük ile belirleneceği kaleme alınmış ve hazırlanan Manas Kırgızistan Türkiye Üniversitesi Tüzüğü, Bakanlar Kurulu’nun 21.08.1996 gün ve 96/8488 sayılı kararı ile onaylanarak 23.09.1996 gün ve 22766 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Manas Kırgızistan - Türkiye Üniversitesi Tüzüğü’nün ‘Akademik ve İdari Personel’ başlıklı 17. Maddesindeki; “Öğretim elemanları, üniversitede görevli profesör, doçent, yardımcı doçent, öğretim görevlisi, okutman, uzman ve araştırma görevlisi unvanına sahip kişilerden oluşur.
Üniversitenin istihdam edeceği idari personel ve işçiler, Mütevelli Heyetinin kuracağı teşkilat şeması, ihdas edeceği kadrolar ve belirleyeceği esaslar dahilinde çalıştırılırlar.
Öğretim elemanları ve idari personel sözleşmeli olarak çalıştırılır.
Türkiye"den gönderilecek öğretim elemanları ve idari personel Rektörlüğün teklifi ve Mütevelli Heyetinin talebi üzerine Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Yürütme Kurulu tarafından ücretsiz izinli olarak görevlendirilir. Ücretleri Mütevelli Heyetçe tespit edilecek yönetmeliğe göre ödenir. Kırgızistan"da geçecek hizmet süreleri Türkiye"de kıdem ve emekliliklerinde değerlendirilir.
Akademik ve idari personel atamaları ilgilinin göreve başlayış tarihinden itibaren bir ay içinde Kırgız Cumhuriyeti Öğretim ve Bilim Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı"na bildirilir.” şeklindeki düzenlemeler ile, Manas Üniversitesi’nde görevlendirilecek öğretim elemanlarının mütevelli heyeti tarafından istihdam edilecek kadrolar dahilinde, Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Yürütme Kurulu tarafından görevlendirilecekleri ya da üniversite bünyesinde sözleşmeli olarak çalıştırılacakları belirtilmiş olup, bu hale göre, üniversitede çalışacak öğretim elemanlarının, ya Türkiye’den 2547 sayılı Kanun’un 39. Maddesi göre yapılacak görevlendirme üzerine yapılacak sözleşme ile ya da haricen yapılacak sözleşme ile çalıştırılabilecekleri anlaşılmaktadır.
Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici sebeplere ve özellikle; Uyuşmazlık Mahkemesi"nin 29.12.2014 tarih, 2014/1093 Esas ve 2014/1141 Karar sayılı kararında da belirtildiği üzere, davalı Manas Üniversitesi’nin 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu kapsamında ya da 5018 sayılı Kanun ile Milli Bütçeye dahil edilen kurumlar arasında yer almaması nedeni ile Türkiye Cumhuriyeti bünyesinde ayrı bir Kamu Tüzel Kişiliğine sahip üniversite olarak değerlendirilmesinin mümkün olmaması, davacının da, davalı üniversite nezdinde 2547 sayılı Kanun kapsamında değil, iş sözleşmesine bağlı olarak çalışması karşısında, hizmet tespiti ile sigorta primine esas kazanç (ücret) tutarının belirlenmesi istemiyle açılan davanın çözümünde adli yargının görevli olduğunun açık olmasına göre, davalı Kurum vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
Dosyadaki belgelerden, talep dönemi içerisindeki 20.09.2001-01.12.2001 tarihleri arasında dava dışı A... T... ve S.... İnş. Tic. Ltd. Şti. adına tescilli 1037930.33 sicil numaralı işyerinden davacı adına (72) günlük bildirim ve prim ödemeleri gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanağı olan 506 sayılı Kanunun “Prim Belgeleri” başlığını taşıyan 79. maddesinin onuncu fıkrasına göre; Kuruma bildirilmeyen hizmetlerin sigortalı hizmet olarak değerlendirilmesine ilişkin davanın, tespiti istenen hizmetin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içinde açılması gerekir. Çalışmanın tespiti istemiyle hak arama yönünden kanun ile getirilen süre, doğrudan doğruya hakkın özünü etkileyen hak düşürücü niteliktedir ve dolması ile hakkın özü bir daha canlanmamak üzere ortadan kalkmaktadır. 506 sayılı Kanunun kabul edilip yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla beş yıl olarak öngörülen süre, 09.07.1987 tarihinde yürürlüğe giren 3395 sayılı Kanunun 5. maddesiyle on yıla çıkarılmış, daha sonra 07.06.1994 tarihinde yürürlüğe giren 3995 sayılı Kanunun 3. maddesiyle yeniden beş yıl olarak kabul edilmiş olup, halen geçerliliğini korumaktadır. Buna göre; ilgili kişi hakkında işe giriş bildirgesi düzenlenmediği, düzenlenmesine karşın yasal hak düşürücü süre içerisinde Kuruma verilmediği, sigortalılık bildirimini içeren dönemsel sigorta primleri bordrosunun/aylık prim ve hizmet belgesinin hazırlanmadığı veya anılan süre içerisinde Kuruma teslim edilmediği, sigorta priminin Kuruma yatırılmadığı, çalışmanın varlığı yönünde Kurum görevlilerince herhangi bir saptamanın söz konusu olmadığı durumlarda, hizmetin varlığını ileri süren kişilerin hak düşürücü süre içerisinde yargı yoluna başvurması zorunludur. Bununla birlikte önemle vurgulanmalıdır ki, değinilen kuralın tek istisnası, kamu kurum ve kuruluşlarında gerçekleşen hizmete ilişkin olarak, Kuruma aktarılmasa dahi işveren tarafından ödenen ücret/maaş üzerinden sigorta primi kesintisi yapılması olgusudur. Bir başka anlatımla, sözü edilen niteliğe sahip işyerinde çalışanların kayıtlara geçirilmesi ve ücret ödemelerinin de belgelere dayandırılması asıl olduğundan, yukarıda açıklanan durumların hiçbiri gerçekleşmemiş olsa da Kuruma aktarılmamasına karşın işverence ilgiliye ödenen ücret/maaş üzerinden sigorta primi kesintisi yapıldığı takdirde ilgili yönünden hak düşürücü süreye ilişkin hüküm uygulanamaz.
Bu yasal düzenleme ve açıklamalar ışığı altında, 27.10.2011 günü açılan işbu inceleme konusu davada, ...... sicil numaralı işyerinden 20.09.2001 - 01.12.2001 tarihleri arasında davacı adına yapılan (72) günlük bildirimin, taraflar arasında işbu davada uyuşmazlık konusu yapılan döneme ait hizmet tespiti istemi yönünden hak düşürücü süreye etkisi irdelenmeli, bu kapsamda, Emniyet Müdürlüğünden davacının yurt dışına çıkış ve yurda giriş kayıtları getirtilip, 20.09.2001-01.12.2001 tarihleri arasında Türkiye"de bulunup bulunmadığı ve anılan işyerindeki çalışmasının fiili olup olmadığı saptanarak, okutmanlık hizmetinin kesintiye uğrayıp uğramadığı açıklıkla ortaya konulmalı, kesintinin varlığı durumunda, hakkında davalı işverene ait işyeri yönünden hak düşürücü sürenin işlemesine engel, yukarıda sıralanan herhangi bir olgu söz konusu olmayan davacının isteminin, farklı işveren adına tescilli işyeri üzerinden gerçekleştirilen söz konusu bildirim ve prim ödemeleri gözetildiğinde 20.09.2001 günü öncesi yönünden hak düşürücü süre nedeniyle dinlenemeyeceği, 02.12.2001 tarihinden itibaren süregelen dönem yönünden ise tüm dosya içeriğine göre aralıksız çalışma ve ücret iddiasının kanıtlandığı dikkate alınmalı ve elde edilecek sonuca göre hüküm kurulmalıdır.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı K.. Ü.."ne iadesine, 28.01.2016 günü oybirliğiyle karar verildi.