Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2020/7438 Esas 2022/874 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :TİCARET MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki davada Sigorta Tahkim Komisyonu İtiraz Hakem Heyeti'nce verilen 24.02.2020 gün ve 2020/İHK-4337 sayılı karar, davalı vekili tarafından süresinde temyiz edilmiş olmakla, saklanmak üzere tevdi edildiği İstanbul Anadolu 11. Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından temyiz incelemesi yapılmak üzere Dairemize gönderilmiş olup, dosya için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkilinin Mardin ili Nusaybin ilçesi, Merkez ... Mahallesi 27,28,29 parsellerinde bulunan buğday ekim alanlarını, devlet destekli ilçe bazlı kuraklık verim sigortası ile sigortaladığını, 2017-2018 kuraklık raporuna göre ilçe genelinde kuraklığın %85-100 seviyesinde gerçekleştiğini, bu durumda kurak alanların ilçe verim ortalaması dikkate alınarak ödeme yapılması gerekirken, davalının sadece kendi belirlediği referans parsellerin oranlarına göre ödeme yaptığını ileri sürerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 5.000,00 TL tazminatın tahsilini talep etmiş; ıslah dilekçesi ile talebini 61.073,84 TL’ye yükseltmiştir.
Davalı vekili, ilçenin eşik verim değeri ile gerçekleşen 3 kg/da üzerinden hesaplanan hasar bedellerinin, müvekkili tarafından ödenerek poliçelerden kaynaklanan sorumlulukların yerine getirdiğini, il ve ilçe tarım müdürlüklerinin 5363 sayılı Kanun kapsamında teminat altına alınan riskler bakımından inceleme yapma yetki ve görevlerinin bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Uyuşmazlık Hakem Heyetince iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, sigortalı parsellerdeki verim kaybının teminat dahilindeki kuraklık riskinden kaynaklandığı, sigorta şirketi ...’in Nusaybin ilçesinde ilçe bazlı kuraklık verim sigortası kapsamında yaptığı çalışmalar sonucu elde ettiği ilçe bazlı 221 kg/da ortalama verimi, varsa rapor ve görselleriyle belgelendirmedikçe, İlçe Tarım Müdürlüğü’nün raporu esas alınarak poliçede belirlenen 224 kg/da ilçe eşik verim değeri üzerinden hesaplanan 61.073,84 TL’nin ödenen tazminatlar düşüldükten sonra kalan kısmın sigortalıya ödenmesi yönünde tespiti yapılan bilirkişi raporunun denetime elverişli, açıklayıcı ve yeterli olduğu gerekçesiyle, başvurunun kabulü ile 61.073,84 TL sigorta tazminatının sigorta kuruluşundan alınarak başvuru sahibine ödenmesine karar verilmiştir.
Karara, davalı vekili tarafından itiraz edilmiştir.
Sigorta Tahkim Komisyonu İtiraz Hakem Heyetince, oluşan hasar miktarının ve ilçede kuraklık miktarının %100 olduğu, bilirkişi raporunun denetime ve hüküm kurmaya elverişli olduğu gerekçesiyle, davalı vekilinin Uyuşmazlık Hakem Heyeti kararına yaptığı itirazın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir.
Dava, ilçe bazlı kuraklık verim sigorta poliçelerine dayalı tazminat istemine ilişkindir. Bilindiği üzere, anılan sigorta çeşidi ile, Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı olup sigortalanan kuru tarım alanlarında üretimi yapılan hububat vs. gibi ürünlerde, ilçe bazında gerçekleşen aşırı nem, aşırı yağış, don, sıcak ısı dalgası, sıcak rüzgar ve tarımsal kuraklık riskleri nedeniyle doğrudan meydana gelen verim kayıplarının giderilmesi amaçlanmakta olup üründeki verim kaybının o ilçe için belirlenen yıllık ortalama verim değerinin %70’i olarak belirlenen eşik verim değerinin altında kalması halinde sigorta teminatı devreye girmekte ve o ilçe bazında sigortalı çiftçilerin tümüne poliçe kapsamında tazminat ödemesi yapılmaktadır. Taraflar arasındaki uyuşmazlık, 2017/2018 döneminde, dava konusu poliçelere konu taşınmazların bulunduğu Nusaybin ilçesi genelinde kuraklık nedeniyle oluşan ortalama verim kaybının ne miktarda olduğuna ilişkin olup anılan ilçenin yıllara sari buğday ürünü ortalama veriminin 320 kg/da., eşik verim değerinin ise 224 kg/da. olduğu konusunda taraflar arasında bir ihtilaf bulunmamaktadır.
Tazminat ödemelerinin poliçe özel ve konuya ilişkin sigorta genel şartlarına göre belirlenip yapılması gerektiği izahtan varestedir. Dava konusu sigorta poliçelerinde ve bu poliçelerin eki niteliğindeki 2018 yılına ait “devlet destekli ilçe bazlı kuraklık verim sigortası genel şartları”nın sigortanın konusuna ilişkin A.1. maddesinde sigortalının poliçede belirtilen parseline özgü verim kayıp taleplerinin dikkate alınmayacağı belirtilmiş, A.3.1.c maddesinde ise tazminat hesabına esas teşkil eden ilçenin gerçekleşen verim ortalaması, ilgili yılın hasat döneminde tarım sigortaları havuz eksperleri tarafından ilçenin referans parsellerinde belirlenen verimlerin ortalaması olarak tanımlanmış, aynı maddenin (ç) bendinde de referans parsellerin havuz eksperleri tarafından belirleneceği, A.3.2.2. maddesinde de tazminat hesabında referans parsellerde belirlenen verimin esas alınacağı, eksperlerin yaptığı tespitler dışında yapılacak verim tespitlerinin dikkate alınmayacağı açıklanmış, referans parsellere yönelik işbu hükümler Genel Şartların B.3. maddesinde verim tespiti başlığı altında yer verilen açıklamalarla bir kez daha vurgulanarak hükme bağlanmıştır.
Somut dava bakımından, Nusaybin ilçesinde, 2018 yılı hasat döneminde tarım sigortaları havuz eksperleri tarafından yöntemince belirlenen referans parsellerde gerçekleşen ortalama verimin 221 kg/da. miktarında olduğu, bu rakamın eşik verim değerin üç puan altında kaldığı, ilçe bazındaki tüm sigortalılara olduğu gibi somut dava bakımından hak sahibi olan dain-i mürtehine bu fark rakam ve konuya ilişkin tarifede belirtilen hesap tablosu esas alınarak tazminat ödemesinin yapıldığı anlaşılmaktadır.
Hal böyle olmakla birlikte, Sigorta Tahkim Komisyonu nezdindeki uyuşmazlık hakemince verilen kararda, alınan ve benimsenen bilirkişi raporu dairesinde 2018 yılında Nusaybin ilçesinde, kuru buğday üretiminde verim kaybının %100 oranında olduğu, bir başka söyleyişle sigortalı üründe 2018 yılı hasat döneminde hiç verim alınamadığı kabul edilmek suretiyle hüküm kurulmuştur. Hakemce görevlendirilen bilirkişinin raporunda, 2018 yılı hasat dönemindeki sigortalı arazilerdeki verim kaybının %100 olduğu yolundaki değerlendirmenin, İlçe Tarım Müdürlüğü ile TÜİK’in bir kısım verilerine ve basında çıkan bazı açıklamalara dayandırıldığı anlaşılmakta ise de, yukarıda belirtilen poliçe özel ve sigorta genel şartları hükümlerinin açıklığı ve tarafları bağlayıcılığı karşısında sigorta genel şartlarının A.1 maddesine yanlış anlam yüklenmek suretiyle 2018 yılında Nusaybin ilçesinde kuru arazilerde ekili buğday ürününde kuraklığın etkisiyle hiç verim alınamadığının kabulü doğru olmadığı gibi tarım sigortaları havuz eksperlerince gerçekleştirilen referans parsel belirlenmesine ve bu parsellerdeki 2018 yılı hasat döneminde gerçekleşen verim ortalamasının saptanmasına yönelik işlemlerle ilgili olarak bilirkişi tarafından yapılan nesnellikten uzak değerlendirmelere itibar edilmesi suretiyle hüküm kurulması ve davalının bu hükme yönelik itirazının İtiraz Hakem Heyetince reddi doğru olmamış, davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile Sigorta Tahkim Komisyonu İtiraz Hakem Heyetince verilen kararın davalı yararına bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazının kabulüyle Sigorta Tahkim Komisyonu İtiraz Hakem Heyetince verilen kararın BOZULMASINA, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz eden davalıya iadesine, 07/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.