Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2020/6815 Esas 2022/884 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 7. HUKUK DAİRESİ

Taraflar arasında görülen davada Antalya 3. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen 07.02.2019 tarih ve 2018/397 E- 2019/99 K. sayılı kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin esastan reddine dair Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi'nce verilen 17.06.2020 tarih ve 2019/371 E- 2020/492 K. sayılı kararın Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, davacının iradesinin davalının internet üzerindeki paylaşımları ve davalı şirket yetkililerinin söylemleri ile hile ve esaslı hata ile sakatlanarak yüksek kazanç elde edeceği vaadi ile davalının ... şubesine ortak olmak amacıyla, davalının hesabına 75.000.-TL yatırmasının sağlandığını, sonrasında davalı tarafından dava dışı Logo 43 Kafe Gıda San. ve Tic. A.Ş. 'nin % 5 payının devri için sözleşme yaptırıldığını, söz konusu şirketle irtibat ve sözleşmelerin davalı tarafından sağlandığı ve 75.000.-TL ödemenin yine davalı hesabına yapıldığını, dava dışı şirketle yapılan ortaklık sözleşmesinden sonra davacıya yapılan kâr payı ödemelerin bir süre sonra şirketin zarar ettiği belirtilerek yapılmamaya başlanıldığını ileri sürerek, fazlaya ilişkin haklarını saklı tutarak şimdilik 70.000.-TL’nin avans faiziyle birlikte sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre bunun mümkün olmaması halinde irade sakatlığına ilişkin hükümlere istinaden davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili 05/09/2018 havale tarihli beyan dilekçesinde, davacının davalının franchise bayii olan dava dışı Logo 43 Kafe Gıda San. ve Tic. A.Ş’nin hissedarı olduğunu, bunun dışında davacı ile davalı arasında imzalanmış herhangi bir sözleşmenin ya da ticari ilişkinin bulunmadığını, dava dışı şirketle davalı arasında imzalanan sözleşme uyarınca franchise sistemine giriş bedelinin 75.000.-TL’lik kısmının davacı tarafından ödendiğini, dava dışı şirketle olan iç ilişkisi nedeniyle davalıya ödenen tutarın sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre talep edemeyeceğini, anonim şirket hisse devir sözleşmesinde hataya düştüğünü iddia eden davacının dava dışı şirketin ortaklığından da çıkmadığını belirterek, davanın reddini istemiştir.
İlk derece mahkemesince, iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre; davacının davalı şirketin ortağı ya da bayisi olmadığı, davacının davalı şirketin ...'daki şubesi olan Logo 43 Kafe Gıda ... A.Ş.'nin ortağı olduğu, davacının Logo 43 Kafe Gıda ... A.Ş.'nin franchise bedeli olarak davalıya 11/07/2017 tarihinde ödemesi gereken 75.000.-TL'yi, banka havalesi yoluyla ödediği, davacı ile davalı arasında doğrudan bir ticari ilişki olmadığı, davalıya gönderilen havalenin dava dışı Logo 43 Kafe Gıda ... A.Ş.'nin franchise sözleşme bedelinin ödenmesi kapsamında olduğu ve dava dışı şirketin borcundan mahsup edildiği, davalı tarafından davacının yanıltıldığı ya da davacı aleyhine davalının zenginleştiğinin ispatlanamadığı, davalının davada pasif husumet ehliyeti bulunmadığı gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Karara karşı davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.
Antalya Bölge Adliye Mahkemesince, tüm dosya kapsamına göre; mahkemenin gerekçesi, ayrıca dava dışı Logo 43 ... A.Ş.'nin pay devri için o şirketin ortağı tarafından davalı şirkete yatırılması gereken bedelin kısmen davacı tarafından yatırılmış olması sebebiyle davalı şirketin sebepsiz zenginleştiğinden söz edilemeyeği, davacının terditli talebi yönünden ise, davalı şirket ile davacı arasında doğrudan sözleşme ilişkisinin bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.
Dava, dava dışı şirket hisse devri sözleşmesi nedeniyle davacı tarafından davalının hesabına havale edilen 75.000,00 TL'nin davalıdan sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre tahsili, davacının bu istemi kabul görmediği takdirde, davacının iradesinin sakatlandığından bahisle ödenen paranın iadesi istemine ilişkindir. Mahkemece davalıya gönderilen havalenin dava dışı Logo 43 Kafe Gıda ... A.Ş.'nin franchise sözleşme bedelinin ödenmesi kapsamında olduğu ve dava dışı şirketin borcundan mahsup edildiği, davalı tarafından davacının yanıltıldığı ya da davacı aleyhine davalının zenginleştiğinin ispatlanamadığı, davalının davada pasif husumet ehliyeti bulunmadığı gerekçesiyle pasif husumete ilişkin dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Bir davada taraf olarak gösterilen kişiler, taraf ve dava ehliyetine ve davayı takip yetkisine sahip olsalar bile, taraflardan birinin o davada gerçekten davacı ve davalı sıfatı yoksa, davanın esası hakkında bir karar verilemeyeceğinden, dava sıfat yokluğundan (husumetten) reddedilir. Taraf sıfatı usul hukuku sorunu olmayıp, dava konusu sübjektif hakkın özüne ilişkin bir maddi hukuk sorunu olduğundan taraf sıfatının yokluğu, davada taraf olarak gözüken kişiler arasında dava konusu hakkın doğumuna engel olduğu için def'i değil, yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülmesi mümkün ve mahkemece de kendiliğinden nazara alınması zorunlu bir olgudur (Hukuk Genel Kurulu 27.1.2016, 13/684-106). Mahkemece, davacının iddiaları yönünden esastan bir değerlendirme yapılmasına dolayısıyla davada davalının pasif husumetinin bulunmasına ve ayrıca taraf sıfatı (husumet) dava şartı olmamasına karşın davanın pasif husumete ilişkin dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmesi doğru olmamış, bozmayı gerektirmiştir.
Mahkemece yapılacak iş, davalının davada pasif husumet ehliyeti bulunduğu ve ilk derece mahkeme kararının yalnızca davacı tarafından temyiz edildiği gözetilerek işin esasına girilerek taraf delilleri toplanıp sonucuna göre bir karar vermekten ibarettir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz isteminin kabulü ile İlk Derece Mahkemesince verilen karara yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK KALDIRILMASINA, HMK'nın 373/1. maddesi uyarınca dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz eden davacıya iadesine, 07/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.