Mahkemesi :... Bölge Adliye Mahkemesi ... Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi : ... Asliye Hukuk Hakimliği
Birleşen .../... Esas sayılı dosyada

Yukarıda tarih ve numarası yazılı olan Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi’nce verilen kararın temyizen tetkiki davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış eksiklik nedeniyle mahalline iade edilen dosya ikmâl edilerek gelmiş olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:
- K A R A R -
Asıl ve birleşen dava fazla ödemenin iadesi istemine ilişkin olup, ilk derece mahkemesince yapılan yargılama sonunda asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın reddine dair verilen kararı davacının istinaf etmesi üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi’nce istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş, verilen karar davacı tarafından süresinde temyiz edilmiştir. Asıl ve birleşen davada davacı iş sahibi idare, asıl davada davalı yüklenici, birleşen davada ise davalı idare elemanıdır.
06.12.2012 tarihli Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe giren 6360 sayılı Onüç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmialtı İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un 1. maddesi gereğince davalı ... İl Özel İdaresi"nin tüzel kişiliği sona ermiş, aynı Kanun"un geçici 1. maddesinde de İl Özel İdareleri"nin tasfiyesine ilişkin kurallar düzenlenmiştir. Yine 6360 sayılı Kanun"un 3. maddesinde "...İl Özel İdareleri"nin mahkemelerde süren davaları ile il özel idaresi olarak faaliyet gösterdikleri dönem ve yapılan işlemlere ilişkin olarak açılacak davalarda muhatap,
devir işleminin yapıldığı ilgili kurum ve kuruluştur." hükmüne yer verilmiştir. Bununla birlikte, Kanunda İl Özel İdareleri"nin devredildiği kurumların bu davaları kendi nam ve hesabına yürüteceklerine dair bir düzenleme bulunmamaktadır. Davanın, İl Özel İdaresi nam ve hesabına davacı Bakanlık tarafından açıldığı anlaşılmıştır.
Dairemizin yerleşmiş uygulamalarına göre, İl Özel İdaresi"nin taraf olduğu sözleşmelere dayalı olarak devralan kurum tarafından açılan davalarda, devralan kurumun davayı tasfiye amacına yönelik olarak ve İl Özel İdaresi nam ve hesabına açtığı ve devam ettirdiği kabul edilmelidir. Bu durumda, İl Özel İdaresi harçtan muaf olmadığından, bu kurumun tasfiyesi amacıyla davayı takip eden ... da yargı harçlarından muaf değildir. 492 sayılı Harçlar Kanunu hükümlerine göre: Yargı işlemlerinden bu kanuna bağlı (1) sayılı tarifede yazılı olanları, yargı harçlarına tabidir (2. md.). Yargı harçları (1) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer ölçüsüne göre nispi esas üzerinden, işlemin nev"i ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınır (15. md.). Değer tayini mümkün olan hallerde dava dilekçesinde değer gösterilmesi mecburidir. Gösterilmemişse davacıya tespit ettirilir. Tespitten kaçınma halinde, dava dilekçesi muameleye konmaz (16/3. md.). Noksan tespit edilen değerler hakkında 30"uncu madde hükmü uygulanır (16/4. md.). Yargı harçları (1) sayılı tarifede yazılı nispetler üzerinden alınır (21. md.). (1) sayılı tarifede yazılı nispi karar ve ilâm harcının 1/4 ü peşin alınır (28. md.). Yargılama sırasında tespit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o oturum için yargılamaya devam olunur, takip eden oturuma kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 150. maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın işleme konulması noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır (30. md.). Yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemler yapılmaz (32. md.). HMK 120/1. maddeye göre de davacı, yargılama harçlarını mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. Harçlar Kanunu ile ilgili düzenlemeler kamu düzenine ilişkin olup, emredici nitelikte bulunduğundan mahkemece ve Yargıtay"ca re"sen nazara alınır.
Yukarıda yapılan açıklamalarla birlikte somut olay değerlendirildiğinde; davacı iş sahibi idare gerek asıl gerek birleşen davasında fazla ödenen 161.871,11 TL’nin tahsilini istemiş ancak ayrı ayrı açılıp birleştirilen her iki dava içinde başvuru ve nispi karar harcı yatırılmadan yargılama sürdürülmüş ve karar verilmiştir. 492 sayılı Harçlar Kanunu uyarınca aksine hüküm bulunmayan hallerde dava değeri üzerinden harcın yatırılması zorunludur. Bu durumda her iki dava için dava değeri olarak gösterilen 161.871,11 TL üzerinden ayrı ayrı başvuru harcı ile nispi karar harcını yatırması yönünden Harçlar Kanunu uyarınca davacıya süre verilmeli, harcı yatırması durumunda işin esası incelenmeli, harcı yatırmadığı takdirde talep hakkında Harçlar Kanunu uyarınca müteakip işlemler yapılamayacağından bu husus gözetilerek karar verilmesi gerekirken mahkemece işin esasına girilip karar verilmesi doğru olmamıştır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle kararın BOZULMASINA, bozma sebebine göre davacının temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, ödenenden 5766 sayılı Kanun"un 11. maddesi ile yapılan değişiklik gereğince Harçlar Kanunu 42/2-d maddesi
uyarınca alınması gereken 535,60 TL Yargıtay başvurma harcının mahsup edilerek, varsa fazla alınan temyiz harcının temyiz eden davacıya iadesine,
6100 sayılı HMK 373. madde hükümleri gözetilerek dosyanın ilk derece mahkemesine, karardan bir örneğin ise Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi’ne gönderilmesine, karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme isteminde bulunulabileceğine 12.11.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.