Mahkemesi : Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Asıl dava, 18.08.2004 tarihinde meydana gelen iş kazasında sürekli iş göremez hale gelen sigortalıya yapılan sosyal sigorta yardımlarından oluşan kurum zararının davalı işverenden 506 sayılı Yasanın 9-10 ve 26’ncı maddesi kapsamında rücuan tahsili istemine ilişkindir. Birleşen davada ise kaza anında sigortalının fiili çalışmaya dayalı olmamasına rağmen, hizmet bildirimlerinin yapıldığı diğer davalı A.. Y..’dan sigortalı hakkında gerçeğe aykırı olarak vizite kâğıdı düzenlenmesi nedeniyle sigortalıya yapılan ve 23.11.2004-05.06.2005 tarihleri arasındaki geçici iş göremezlik ödemelerinin 506 sayılı Yasanın 90’ıncı maddesi kapsamında tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davacı kurum ve davalılar avukatları tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 297. maddesinde "Hüküm sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, mümkünse sıra numarası altında açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir", hükmü öngörülmüştür. Hükümlerin çelişkiden uzak ve infaza elverişli olması kamu düzeniyle ilgilidir.
Mahkemece, hükmedilen tazminatın davacı kurum avukatının hangi talebine karşılık olduğu hususu belirlenmediği gibi, asıl ve birleşen davaların kabulüne karar verildikten sonra, hangi davalıdan tahsili gerektiği belirtilmeksizin sadece “davalıdan” ibaresi kullanılmak suretiyle kendi içerisinde de çelişki oluşturacak şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
3-6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun “Taleple bağlılık ilkesi” başlığını taşıyan 26"ncı maddesinde hakimin, tarafların istem sonuçlarıyla bağlı olduğu açıklanmış olmakla, çekişmeli yargıda “tasarruf ilkesi” bir başka deyişle “istemle bağlılık ilkesi” egemen kılınmıştır. Bunun doğal sonucu olarak Mahkeme tarafların taleplerinden fazlasına veya talepten başka bir şeye hüküm veremez.
Eldeki davada da, davacı kurum tarafından asıl ve birleşen davalar bakımından 09.06.2009 tarihinde verdiği ıslah dilekçesi içeriğindeki miktarların dikkate alınması gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
4-506 sayılı Kanunun 90. maddesinde, "İşveren, işkazası meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde, sigortalının kazancını ve prim ödeme gün sayılarını göstermek üzere örneği Kurumca hazırlanacak belgeyi düzenleyerek sigortalıya vermekle yükümlüdür. İşveren, 35 ve 40 ncı maddelerde öngörülen 120 günlük prim şartını yerine getirmiş olan sigortalının karısı ve geçindirmekle yükümlü olduğu çocukları ile sigortalı kadının geçindirmekle yükümlü olduğu kocası ve çocuklarının, hastalıkları halinde, sağlık yardımlarından yararlandırılmalarını sağlamak ve altı ay için geçerli olmak üzere prim ödeme gün sayılarını gösterir örneği Kurumca hazırlanacak belgeyi, talebi halinde, düzenleyerek sigortalıya vermekle yükümlüdür.
Yukarıdaki fıkralarda yazılı belgelerdeki bilginin eksik veya yanlış olması sebebiyle, sözü edilen fıkralarda belirtilen kimseler için Kurumca yersiz olarak yapılan her türlü masraflar işverene ödetilir. " hükmü yeralmakta olup, somut olayda, sigortalının işyerinde iş kazası geçirdiğine dair belge düzenleyen birleşen dosyanın davalısı A.. Y..’dan geçici işgöremezlik ödeneklerinin ödenmesi istenilmektedir.
Mahkemece asıl dava ve birleşen davalar bakımından ödenen geçici iş göremezlik ödemeleri hakkında davacı kurumdan belgeleri ile birlikte talebin açıklattırıldıktan sonra bir karar verilmesi gerekirken infazda tereddüt oluşturacak şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
5-Davaya konu olayın, 18.08.2004 tarihinde davalılardan A.. Y..’a ait özel bina inşaatından bildirimleri yapılmakta olan sigortalının, aslen diğer davalı ... İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. Bünyesinde çalıştırıldığı, ... İnşaat San. Tic. Ltd. Şti.’nin ise (Kurum müfettiş raporundan anlaşılabildiği kadarıyla) dava dışı Ere İnşaat firmasının Milli Eğitim Bakanlığından aldığı Y... İ... Okulu inşaatı ihalesi kapsamında okulun PVC pencere yapımı işini üstlendiği, bu çerçevede kazalının da bu işyerinde çalışmakta iken kurulan iskeleden yüksekten düşmesi şeklinde gerçekleştiği anlaşılmakta olup, davanın yasal dayanaklarından olan 506 sayılı Yasanın 26 ve 87. Maddeleri kapsamında, öncelikle halledilmesi gereken sorun, davalı ... İnşaat San. Tic. Ltd. Şti ve dava dışı E...İ....Firması arasındaki asıl işveren-taşeron ilişkisi olup olmadığının saptanmasıdır.
506 sayılı Kanunun 87. maddesi hükmüne göre aracı, bir işte veya bir işin bölüm veya eklentisinde işverenden iş alan ve kendi adına sigortalı çalıştıran 3. kişidir.
Asıl işveren taşeron ilişkisinin varlığı için öncelikle, işin başka bir işverenden alınmış olması, bir başka ifade ile asıl işverenin işverenlik sıfatına devredilen iş dolayısıyla sahip olması, asıl işyeri ya da işyerinden sayılan yerlerde kendi adına işçi çalıştırıyor olması gerekir.
İşin belirli bir bölümünde değil de, tamamının bir bütün halinde ya da bölümlere ayrılarak başkalarına devredildiği, işten bu yolla tamamen el çekildiği, sigortalı çalıştırılmadığı için işveren sıfatının haiz olunmadığı durumda ise, bunları devralan kişiler alt işveren, devredenler de asıl işveren olarak nitelendirilemeyecektir.
Aracı sıfatının kazanılmasında diğer koşullar ise; asıl işverenden istenilen işin, asıl iş ya da işyeriyle ilgili işin bir bölümünde veya işyeri eklentilerinde alınmış olması ve bu işte işi alanın kendi işçilerinin çalıştırılması ve bu nedenle de işveren sıfatına sahip olunmasıdır.
Mahkemece, açıklanan hususlar çerçevesinde öncelikle adı geçen E... İ... firması ile davalı ... İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. Arasında yapılan tüm sözleşmeler celbedilerek, hukuki ilişki irdelenmeli ve şayet anahtar teslimi iş sözleşmesi yok ise, asıl işverenlik hususunun yeniden değerlendirilmesi gerekeceği hususunun dikkate alınması gerekirken yazılı şekilde eksik araştırmaya dayalı hüküm kurulması isabetsizdir.
Mahkemece, açıklanan bu maddi ve hukuki olgular karşısında, eksik araştırma ve yanılgılı değerlendirmeye dayalı olarak hüküm tesisi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, taraf avukatlarının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
S O N U Ç : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılara iadesine, 18.01.2016 gününde oy birliğiyle karar verildi.