Mahkemesi :İş Mahkemesi(Müstemir Yetkili)
...

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece bozma kararına uyularak ilâmında belirtildiği şekilde “davanın kabulüne,” karar verilmiştir.
Hükmün davalı SGK, davalı ... vekilleri ve ... (asil) tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Hizmet tespiti davalarının amacı, hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Öte yandan 506 sayılı Kanunun 4. maddesinde “sigortalıları çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler” işveren olarak tanımlanmıştır. “Çalıştıran” olgusu, tespiti istenen sürelere ilişkin hizmet akdinin tarafı konumunda olan ve hizmet akdini düzenleyen “işvereni” ifade etmektedir. Hizmet tespitine yönelik davalarda, çalışma ilişkisinin nitelik ve süresinin belirlenmesinde, bu yöndeki işyeri bilgi ve belgelerine ulaşılmada, kısacası, davanın sübutu ve verilen kararın infazı açısından, işverenin kim olduğunun bilinmesinde yasal zorunluluk vardır. Bu nedenle, sigortalının taraf olduğu hizmet akdinin hangi işverenler tarafından düzenlenmiş olduğu tespit edilip, hizmet tespitine yönelik davanın, anılan Yasa"nın 79/10. maddesine göre, sigortalıyı fiilen çalıştıran işverenlere yöneltilmesi gerekir.
Eldeki dosyada davacı, davalıların işlettiği tescilsiz otobüs firması nezdinde 01/07/1996 - 15/08/2010 tarihleri arasında geçen hizmetinin tespitine karar verilmesini istemiştir. Dairemizin gerçek işverenin belirlenmesi gerektiğine ilişkin bozma ilamına Mahkemece uyularak yapılan yargılama neticesi davacının 01/07/1996 – 15/08/2010 tarihleri arasında kesintisiz bir şekilde davalı asiller nezdinde hizmet akdi ile çalıştığının kabulü ile sonuca gidilmiş ise de bu sonuca eksik inceleme ve araştırma neticesi varılmıştır. Gerçekten, davacı otobüs yazıhanesi olan işyerinde davalılara ait otobüs için bilet kesme işini yaptığını iddia etmiş ise de davacının 01/09/2005-01/10/2005 tarihleri arasında dava dışı ... s.s. no lu ... Nak. İhr. Ve Dahili Tic. Ltd. Şti. ünvanlı işyerinden hizmetinin bildirildiği, davalıların( ..., ...) da bir dönem dava dışı olan otobüs fırma sahiplerince Kuruma 4/a kapsamında sigortalı olarak bildirimlerinin yapıldığı, davalıların şirket ortağı oldukları dava dışı ... Seyahat ve Turizm .. Ltd. Şti.’ nin 13/04/2006-31/12/2013 tarihleri arasında Kanun kapsamında olup davacı tarafından bildirilen ...,...,... plakalı otobüs araçlarından sadece ... plaka no lu otobüs aracı üzerinde 14/10/2009-06/10/2011 tarihleri arasında adlarına tescil kaydının bulunduğu anlaşılmakla ihtilaf konusu tüm dönem yönünden gerçek işverenin her türlü şüpheden uzak bir biçimde belirlendiği söylenemez. Halbuki davacının bilet sattığı yolcuları dava dışı Jet Peronuna yönlerdiği anlaşılmakla Antakya Otogar Müdürlüğünden ihtilaf konusu tüm dönemde (01/07/1996 – 15/08/2010 tarihleri arasında ) davacının aynı bilet satış yazıhanesinde çalışıp çalışmadığı, yazıhanenin kimler tarafından kiralandığı, yazıhanede dönemsel olarak sırasıyla hangi firmaların faaliyette bulunduğu sorularak davacıya yazıhanede faaliyette bulunan her bir otobüs firmasına husumet yöneltmesi için mehil verilmeli ve işverenlerin gösterecekleri bütün deliller de toplanmalıdır.
Bu yönüyle Mahkemece yapılacak iş, ihtilaf konusu tüm dönem içerisinde davacının aynı bilet satış yazıhanesinde çalışıp çalışmadığını, yazıhanenin kimler tarafından kiralandığını tespit ederek bu firmalara usulünce husumet yöneltilmesi için davacıya mehil verilmeli, davaya dahil edilen firmaların işyeri tescil kaydı ve dönem bordroları Kurumdan getirtilmeli, vergi kayıtları araştırılmalı, gerektiğinde Antakya Otogarında fiilen ne zamandan itibaren faaliyette bulunduğu Antakya Büyükşehir Belediyesi, Ulaştırma Bakanlığı, Ticaret Sicil Memurluğu gibi kurumlardan sorulmalı, otogar polis noktasından dava edilen dönemlerde yazıhanede faaliyette bulunan firmalarca verilen “çalışanların kimlik bildirme listeleri” getirtilerek bu listelerde davacının adının bulunup bulunmadığı incelenmeli, ayrı ayrı davaya dahil edilecek her bir firmanın yazıhanede sigortalı olarak kaydı bulunan bordrolu çalışanları tespit edilerek duruşmalarda bunların beyanlarına başvurulmalı, beyanları ile yetinilmezse Sosyal Güvenlik Kurumu, zabıta ve muhtarlık, Antakya Otogar Müdürlüğü marifetiyle o tarihte Antakya Otogar Müdürlüğünde faaliyet gösteren diğer işyerlerinde uyuşmazlık konusu dönemde çalıştığı tespit edilen kayıtlı komşu işyeri çalışanları; yoksa işyeri sahipleri araştırılıp tespit edilerek çalışmanın niteliği ile gerçek bir çalışma olup olmadığı yönünde yöntemince beyanları alınmalı, davanın nitelikçe kamu düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilerek tüm deliller birlikte değerlendirilip sonucuna göre gerçek işveren/ işverenler tespit edilerek çalışma olgusu ve süreleri somut ve inandırıcı bilgilere dayalı şekilde ortaya koyulduktan sonra bir karar verilmelidir.
Kabule göre de; davacı hizmeti tespit edilirken dava dışı işyerinden yapılan bildirimlerin dışlanmaması da isabetsiz bulunmuştur.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın yazılı şekilde kurulan hüküm, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı taraf vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle temyiz edilen hükmün BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılara iadesine 18/03/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.