Danıştay 6. Daire 2016/6338 Esas 2020/12720 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2016/6338
Karar No : 2020/12720

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …Valiliği
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Giresun İli, Merkez İlçesi, … Deresi kenarındaki davalı belediyeye ait konkasör tesisinin fiilî durumu göz önünde bulundurularak, park alanı, bakım-akaryakıt ve ikmal istasyonu ile ticaret alanının belediye hizmet alanı ve park alanı olarak belirlenmesine, önceki imar planındaki belediye hizmet alanının E: 1,00 Hmax: 18,50 metre yapılaşma koşuluyla ticaret alanı olarak belirlenmesine yönelik 1/5000 ölçekli nâzım imar plânı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar plânı değişikliğine dair Giresun Belediye Meclisinin … tarihli, …sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda;dava dosyasındaki mevcut bilgi ve belgeler ile mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu işlemin revizyon kapsamında planlama sürecinin işletilmemesi ve plan revizyonunun plan değişikliği biçiminde yapılması nedeniyle ilgili mevzuata, şehircilik ilkelerine ve planlama esasları ile Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde belirtilen şekle uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Temyize konu kararın hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava dosyasının incelenmesinden, Giresun ili, Merkez ilçesi, … Deresi kenarındaki alanın Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 11.12.2014 tarihli imar planında park ve imar yolunda yer aldığı belirtilerek plan değişikliği önerisinin belediye meclisince değerlendirilmesinin talep edildiği, plan değişikliği talebinin belediye meclis imar komisyonunca değerlendirilmesi üzerine … tarihli, …sayılı belediye meclis kararı ile onaylanan plan değişikliğine Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve Giresun İl Mahalli İdareler Müdürlüğü tarafından askı süresi içinde itiraz edildiği, bu itirazların belediye meclisinin … tarihli, … sayılı kararı ile reddedilmesi üzerine Giresun Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararının iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin "İmar Planlarına Dair Esaslar" başlıklı 25. maddesinde, imar planlarının ihtiyaca cevap vermediği veya uygulamasının mümkün olmadığı durumlar ile üst kademe plan kararlarına uygunluğunun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek bir kısmının yenilenmesi için bu Yönetmelikte belirtilen ilke, esas ve standartlara uygun olarak imar planlarında revizyon yapılabileceği, 26. maddesinde, "İmar planı değişikliği; plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmayacak nitelikte, kamu yararı amaçlı, teknik ve nesnel gerekçelere dayanılarak yapılır. İmar planlarında sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi esastır. Yürürlükteki imar planlarında öngörülen sosyal ve teknik altyapı standartlarını düşüren plan değişikliği yapılamaz. İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz. Zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için: a) İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık veya kuruluşların görüşü alınır. b) İmar planında yer alan yol hariç sosyal ve teknik altyapı alanlarının ve kamuya ait sosyal ve kültürel tesis alanlarının kaldırılabilmesi veya küçültülmesi ancak bu tesislerin hitap ettiği hizmet etki alanı içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir. Eşdeğer alanın ayrılmasında yüzölçümü ve konum özellikleri korunur. Bu alanların yerinin değiştirilmesinde, mevcut plandaki hizmet etki alanına göre aynı uygulama etabı veya bölge içinde kalması, yaya erişim mesafelerinin dikkate alınması ve yeni tespit edilen alanın tesisin yapılmasına müsait olması zorunludur." hükmüne yer verilmiştir.
04.06.2014 tarihli ve 29030 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinin "Mekânsal kullanım tanımları ve esasları" başlıklı 5.maddesinin (a) bendinde ise; "belediye hizmet alanı: belediyelerin görev ve sorumlulukları kapsamındaki hizmetlerinin götürülebilmesi için gerekli itfaiye, acil yardım ve kurtarma, ulaşıma yönelik transfer istasyonu, araç ve makine parkı, bakım ve ikmal istasyonu, garaj ve triyaj alanları, belediye depoları, asfalt tesisi, atık işleme tesisi, zabıta birimleri, mezbaha, ekmek üretim tesisi, pazar yeri, idari, sosyal ve kültürel merkez gibi mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçları karşılamak üzere kurulan tesisler ile sermayesinin yarıdan fazlası belediyeye ait olan şirketlerin sahip olduğu tesislerin yapılabileceği alanlar" olarak tanımlanmıştır.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğin 11.maddesinde, imar planlarının yapımı ve değişikliklerinde planlanan alanın veya bölgenin şartları ile gelecekteki gereksinimleri göz önünde tutularak kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarında bu Yönetmeliğin EK-2 tablosunda belirtilen asgari standartlara ve alan büyüklüklerine uyulacağı, EK-2 tablosunda, anaokulu için nüfusu 150.001'e kadar olan yerleşim birimlerinde 0,50 m2/kişi, nüfusu 150,001'den fazla olan yerlerde 0,60 m2/kişi; ilkokul, ortaokul, gündüzlü lise, yatılı lise, endüstri meslek lisesi, çok programlı lise, özel eğitim, rehabilitasyon ve rehberlik merkezleri, halk eğitim merkezi olgunlaşma enstitüsü için 2 m2/kişi; çocuk bahçesi, park, meydan, semt spor alanı, botanik parkı, mesire yeri ve rekreasyon alanı için 10 m2/kişi; hayvanat bahçesi, kent ormanı, ağaçlandırılacak alan, fuar, panayır ve festival alanı, hipodrom için 5 m2/kişi; aile sağlık merkezi, basamak sağlık tesisleri, ağız ve diş sağlığı merkezi, doğum ve çocuk bakım evleri, develet hastaneleri, ihtisas/ eğitim ve araştırma hastaneleri, fizik tedavi ve rehabilitasyon hastaneleri, sağlık kampüsleri için nüfusu 500.001'e kadar olan yerleşim birimlerinde 1,50 m2/kişi, nüfusu 500,001'den fazla olan yerlerde 1,60 m2/kişi; sosyal ve kültürel tesis alanları için nüfusu 0- 75.000 nüfusu arasındaki yerleşim birimlerinde 0.75 m2/kişi, 75.001-150.000 nüfusu arasındaki yerleşim birimlerinde 1 m2/kişi, 150.001-500.000 nüfusu arasındaki yerleşim birimlerinde 1,25 m2/kişi, nüfusu 500,001'den fazla olan yerlerde 1,50 m2/kişi; küçük ibadet yeri, orta ibadet yeri, büyük ibadet yeri ve külliyesi nüfusu 150.001'e kadar olan yerleşim birimlerinde 0,50 m2/kişi, nüfusu 150,001'den fazla olan yerlerde 0,75 m2/kişi; teknik altyapı (yol ve otopark hariç) nüfusu 0- 75.000 nüfusu arasındaki yerleşim birimlerinde 1 m2/kişi, 75.001-150.000 nüfusu arasındaki yerleşim birimlerinde 1,25 m2/kişi, 150.001-500.000 nüfusu arasındaki yerleşim birimlerinde 1,50 m2/kişi, nüfusu 500,001'den fazla olan yerlerde 2 m2/kişi yer ayrılması gerektiği düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare Mahkemesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan bilirkişi raporunda, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 25. ve 26. maddesindeki plan revizyonu ve plan değişikliği tanımlarına göre 2008 tarihli plan üzerinde yapılan her üç planının da plan değişikliği olarak adlandırılamayacağı, getirilen fonksiyonel kararlar ve plan bütününe etkisi bakımından plan revizyonu kapsamına girdiği, plan revizyonu kapsamında yapılması gereken planlama süreçleri işletilmediğinden planlama esaslarına aykırı olduğu belirtilmişse de imar planı revizyonu, imar planlarının ihtiyaca cevap vermediği veya uygulamasının mümkün olmadığı durumlar ile üst kademe plan kararlarına uygunluğunun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek bir kısmının yenilenmesi olup dava konusu imar planı değişikliklerinin idarenin ihtiyaç dahilinde yaptığı parsel bazlı değişikliklerden ibaret olduğu, revizyon olarak nitelendirilebilecek boyutta kapsamlı değişiklikler olmadığı sonucuna varılmıştır.
"Belediye hizmet alanı kullanımı" irdelendiğinde; 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında, mekansal kullanımın "belediye hizmet alanı" olarak gösterilmesinin yeterli olduğunun kabulü gerekmekle birlikte, ulaşım yükü, nüfus ve yapı yoğunluğu başta olmak üzere planlama alanına birbirinden çok farklı etkileri bulunan ve yukarıda yer verilen tanımında örnekleme yoluyla sayılan tesisleri, bir bütün olarak kapsayan "belediye hizmet alanı" gösterimi, uygulama imar planı ölçeğinde tek başına yeterli olamamakta, belediye hizmet alanı gösterimi ile birlikte bu gösterim altında hangi belediye faaliyetinin icra edileceğinin belirtilmesi suretiyle kesin kullanım türünün gerek uygulama işlemlerine dayanak oluşturacak ölçüde, gerekse hukuki ihtilaf halinde yargısal incelemeye elverecek açıklıkta somut olarak gösterilmesi zorunluluk arz etmektedir.
Dava konusu imar planı değişikliğine ilişkin belediye meclisi kararında, belediye hizmet alanı olarak belirlenen taşınmazın üzerinde konkasör tesisinin bulunduğu bu sebeple taşınmazın belediye hizmet alanı olarak ayrıldığı ifade edilmişse de belediye hizmet alanı olarak 15.000 m2 alan ayrıldığı dikkate alındığında taşınmazın yalnızca konkasör tesisi için belediye hizmet alanı olarak ayrılıp ayrılmadığının araştırılması gerekmektedir. Tesis alanının kullanıma ayrılan alanla uyumlu olmaması halinde 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği açısından belediye hizmet alanı kullanımı kesin kullanım türüne yönelik somut bir belirleme olarak kabul edilemeyeceğinden anılan planın belirisz bir kullanım türüne yer vermesi nedeniyle imar mevzuatına uygun olmayacağı açıktır.
"Park" kullanımı irdelendiğinde, bilirkişi raporunda ve mahkeme kararında bu konuda değerlendirme yapılmadığı görülmüştür.Dava konusu imar planı değişiklikleri ile park alanının yüz ölçümü 500 m2 kadar küçültüldüğünden kaldırılan bu park alanına karşılık eşdeğer yer ayrılıp ayrılmadığının araştırılması gerekmektedir.
Bu durumda, imar planı değişikliklerine konu kullanım kararlarının yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri kapsamında yer seçimi, asgari büyüklük ve kişi başına düşen alan açısından eksik değerlendirme yapıldığı görüldüğünden planlanan yörenin nüfus, çevre, ulaşım, trafik gibi ilişkilerinin kapsamlı bir biçimde incelenerek plan bütünlüğü, sürekliliği, üst ölçek plan ana kararları, ilkeleri, stratejileri göz önüne alınarak şehircilik ilkeleri ve planlama esasları açısından incelenerek yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, eksik inceleme ve değerlendirme sonucu dava konusu işlemin iptali yolunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 14/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.