Mahkemesi : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
...

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalı ve fer"i müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
(Kapatılan) 21. Hukuk Dairesinin bozma kararı sonrası, Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi"nce bozmaya uyularak verilen kararın davalı ve fer"i müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
1) DAVACININ İSTEMİ :
Dava, davacının davalı ... nezdinde 01/02/1984 ile 01/04/1990 tarihleri arasında geçen hizmetinin tespiti istemine ilişkindir.
2) DAVALILARIN CEVABI :
Davalı ... vekili tarafından hak düşürücü sürenin söz konusu olduğu, davalı Kurum resmi kurum olup davacının iddiasını ancak resmi belgelerle ortaya koyabileceği, çalıştığı sürelere ilişkin hizmet bildirimlerinin Kuruma yapılmış olduğu belirtilerek davanın reddine karar verilmesi talep edilmiştir.
Fer"i müdahil SGK vekili tarafından davada fer"i müdahil olarak yer almaları gerektiği, hak düşürücü sürenin söz konusu olduğu, davanın yöntemince ortaya konulması gerektiği belirtilerek davanın reddine karar verilmesi talep edilmiştir.
3) MAHKEME KARARLARI
A) İLK DERECE MAHKEMESİNİN KARARI :
İlk Derece Mahkemesince, “davanın kısmen kabulü ile, davanın kısmen kabul kısmen reddine, davacının 01/02/1984-31/03/1989 tarihleri ve 01/01/1990-01/04/1990 tarihleri arasında toplam 1951 gün davalı belediyeye ait ... sicil sayılı işyerinde hizmet akdine tabi olarak zorunlu sigortalı olarak asgari ücretle çalıştığının tespitine, 01/04/1989-31/12/1989 tarihleri arasında toplam 254 günlük çalışmasının Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmiş olması nedeniyle bildirilen bu gün sayısı bakımından karar verilmesine yer olmadığına,” karar verilmiştir.
B) BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİNİN KARARI :
“Davacının çalışmalarının geçtiğini ileri sürdüğü işyeri Belediye olup bir kamu kuruluşudur. Bu nedenle, davalı işyerinde resmi kayıtlara dayanılması ve ücretlerin yazılı belge ile ödenmesi esastır. Kuruma bildirilmeyen dönemlerdeki ücret belgeleri ve bu dönemde davacıya ücret ödenip ödenmediği, ödeme yapılmışsa kim tarafından ödendiğinin araştırılması gerekir.” denilmek suretiyle,
“Yerel mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun’un 353-(1)-a-6 maddesi gereğince kaldırılmasına, dosyanın Mahkemesine iadesine,” şeklinde yeni bir karar verilmiştir.
C) İLK DERECE MAHKEMESİNİN KARARI :
Bölge Adliye Mahkemesince verilen karara karşı uyma kararı verilmiş ve yapılan yargılama neticesi ilk hükümde yazıldığı haliyle “davanın kısmen kabulüne,” karar verilmiştir.
D) BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİNİN KARARI :
Bölge Adliye Mahkemesince “01/04/1989-31/12/1989 tarihleri arasında toplam 254 günlük çalışmasının Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmiş olması nedeniyle bildirilen bu gün sayısı bakımından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş ise de davacının 01/04/1989-31/12/1989 tarihleri arasında toplam 254 günlük çalışmasının Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmiş olması nedeniyle bu döneme ilişkin dava açmakta hukuki yararı yoktur. Mahkemece bu gerekçe ile bu döneme ilişkin davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmesi ve davalı lehine vekalet ücretine karar verilerek davalının yaptığı yargılama giderinden davacının sorumlu tutulması gerekirken davalı lehine vekalet ücreti verilmemesi ve davalının yaptığı yargılama giderinden davacının sorumlu tutulmaması hatalıdır” gerekçesine dayalı olarak verilen karar kaldırılmak suretiyle yerine geçmek üzere,
“Davacının davasının kısmen kabul, kısmen reddine, kabul nedeniyle; davacı ...’in 01/02/1984-31/03/1989 tarihleri ve 01/01/1990-01/04/1990 tarihleri arasında toplam 1951 gün davalı belediyeye ait ... sicil sayılı işyerinde hizmet akdine tabi olarak zorunlu sigortalı olarak asgari ücretle çalıştığının tespitine, davacının 01/04/1989-31/12/1989 tarihleri arasında toplam 254 günlük çalışmasının Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmiş olması nedeniyle bildirilen bu gün sayısı bakımından davacının hukuki yarar yokluğundan davasının reddine,” şeklinde yeni bir karar verilmiştir.
4) YARGITAY İLAMI
Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin (kapatılan) 19/12/2019 tarih ve 2019/495 Esas ve 2019/7941 Karar sayılı ilamı ile “Somut olayda; duruşmalarda dinlenen kamu tanıkları tarafından da davacıya ücretinin bordro karşılığı ödendiğinin beyan edilmiş olması karşısında ilgili dönem ücret bordroları getirtilmeden ve davacının kayıtlarda gözükmeyen 01/02/1984-31/03/1989 tarihleri ve 01/01/1990-01/04/1990 tarihleri arasında geçen çalışmalarının hangi nedenle bildirim dışı kaldığı gereğince araştırılmadan mahkemece yazılı şekilde verilen karar usul ve yasaya aykırıdır” denilmek suretiyle Bölge Adliye Mahkemesince kurulan hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
5) TEMYİZE KONU EDİLEN BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince Gevaş Belediye Başkanlığının yazı cevabı ile “davacı ile ilgili olarak sunulmuş olan belgeler dışında bir belgenin bulunmadığı, bulunmama sebebinin bilinmediği ve dava konusu dönemde düzenli bir arşiv sistemlerinin bulunmadığı” hususlarının Mahkemelerine bildirilmiş olması gözetilerek bozma ilamı öncesi duruşmalarda dinlenen kamu tanık beyanları esas alınmış ve önceki kararda da yazıldığı şekilde “davanın kısmen kabulüne,” karar verilmiştir.
G) TEMYİZ TALEBİ :
Davalı ... ve fer"i müdahil Kurum tarafından sunulan temyiz dilekçeleri ile cevap dilekçelerinde yer alan ve yargılama esnasında da aynı doğrultuda ileri sürülen beyanlar yinelenmek suretiyle kurulan hükmün bozulmasına karar verilmesi talep olunmuştur.
H) DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE :
Uyuşmazlık, somut olayda fiili çalışma olgusunun ispatı konusunda, Mahkemece yapılan inceleme ve araştırmanın hükme yeterli bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 7. maddesi uyarınca davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesidir. Anılan Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Eldeki dosyada, davalı Kuruma bildirimi yapılmayan ihtilaf konusu dönem (01/02/1984-31/03/1989 tarihleri ve 01/01/1990-01/04/1990 tarihleri arasında) içerisinde davalı ... tarafından davacı adına düzenlenmiş herhangi bir belge ve kaydın olmadığı, ücret ödemelerine ilişkin belgelerin dosyaya sunulamadığı, bozma ilamı sonrası Gevaş Belediye Başkanlığının 23/03/2020 tarih ve 350 sayılı yazı cevabı ile “01/02/1984-31/03/1989 tarihleri arasında Kurumlarında düzenli bir arşiv sisteminin bulunmadığı hususunun” belirtildiği, Bölge Adliye Mahkemesince Belediye yazı cevabı ile duruşmalarda dinlenen kamu tanıklarının beyanı esas alınmak suretiyle sonuca gidildiği anlaşılmaktadır.
Davacının çalışmalarının geçtiğini ileri sürdüğü işyeri bir yerel yönetim kuruluşu olan belediyeye ait işyeridir. Bu tür kamu kuruluşlarında çalışanların kayıtlara geçirilmesi ve ücret ödemelerinin belgelere dayandırılması asıldır. Dairemizin yerleşmiş görüşleri de bu yönde olup davalı işverence işe giriş bildirgesinin verilmesi, çekişme konusu dönem haricindeki diğer dönemlerde bildirimin yapılması, ihtilaf konusu uzun süreli (01/02/1984-31/03/1989 tarihleri ve 01/01/1990-01/04/1990 tarihleri arasında) hizmet döneminde davacının çalışmalarını ve ücret ödemelerini gösteren hiçbir yazılı belgenin yer almamasının nedeninin düzenli bir arşiv sisteminin bulunmamasına bağlanması; işverene karşı aynı konuda dava açan kişilerin de yer aldığı kamu tanıklarının beyanları, 506 sayılı Kanunun 2. ve 6. maddelerinde öngörüldüğü şekilde hizmet akdine dayalı olarak eylemli veya gerçek biçimde çalışmanın varlığının ispatı açısından yeterli görülmemiştir.
Mahkemece yapılacak iş; bozm0uki olgular nazara alınmaksızın, eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı ... ve feri müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle HMK"nın 373/2 maddesi gereği BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalıya iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 11/03/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.