Danıştay 10. Daire 2018/4623 Esas 2020/6129 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/4623
Karar No : 2020/6129

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNAN (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı / …
(… Genel Müdürlüğü )
VEKİLİ : Av. …
2- … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının onanmasına dair Danıştay Onuncu Dairesinin 10/07/2018 tarih ve E:2014/6631 K:2018/2438 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Türkmenistan Cumhuriyeti vatandaşı olan davacının, Türk vatandaşı ile olan evliliğinden ve hamile olmasından dolayı ikamet izni verilmesi yönündeki talebinin reddine yönelik … tarih ve … sayılı İçişleri Bakanlığı işlemi ile bu işlemin bildirimine ve davacının seyahatine engel hali kalktıktan sonra sınırdışı edilmesine yönelik ... tarihli işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, Danıştay Onuncu Dairesi'nin 24/04/2014 tarih ve E:2014/484, K:2014/2669 sayılı bozma kararına uyulmak suretiyle; evlilik ilişkisinin geçersizliğine hükmedilmesinin ancak adli yargı yerince verilebilecek bir karar ile mümkün olduğu, dava konusu işlem tarihinde, yargı yerlerince verilmiş bir karar olmadığı, idarece evliliğin formalite (muvazaalı) olduğu konusunda bir değerlendirme yaparak işlem tesis edilmesine hukuken olanak bulunmadığı, davacının Türk vatandaşı tarafından tanınarak soy bağı tesis edilmiş bir çocuğunun bulunduğu, aile birliğinin korunmasının anayasal zorunluluk olması karşısında davacının Türkiye'de ikamet etmesine engel teşkil edebilecek şartlar ortaya konmadıkça ikamet izninin uzatılmamasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle iptal edilmiştir.
Daire kararının özeti: Davalıların temyiz başvurusu üzerine Danıştay Onuncu Dairesince, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME
TALEP EDEN DAVALILARIN
İDDİALARI : Davalı ... Valiliği tarafından; davacının evliliğine yönelik olarak yapılan tahkikat sonucunda; davacının başka bir evli kişiyle fiilen yaşadığı, belirtiği adresi bir süre önce terk ettiği, birlikte yaşadığı kişinin oğlunun ve adres çevresindekilerin ifadelerinden; evliliğin en başından beri formalite olduğunun doğrulandığı, seyahatine engel hali ve küçük çocuğu dikkate alınarak tesis edilen işlemlerin anayasaya ve insan haklarına uygun olduğu, evliliğin ikamet izni alabilmek için araç olarak kullanıldığı, formalite evliliklerde tarafların karşılıklı rızaları bulunduğundan adli yargı mercilerinin evlilik konusunda karar vermelerinin mümkün olmadığı, davalı... Bakanlığı tarafından; devletin sınır dışı etme konusunda hükümranlık yetkisi bulunduğu, tesis edilen işlemin anayasaya, kanunlara ve milletlerarası sözleşmelere uygun olduğu ileri sürülerek Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Hukuken sona erdirilmemiş bir evlilik hakkında idarenin nitelendirme yapamayacağı, devletin taktir yetkisinin hukuka, anayasaya ve milletlerarası sözleşmelere aykırı kullanılamayacağı, yabancının Türk vatandaşı çocukları bulunması sebebiyle sınır dışı edilemeyeceği, tesis edilen işlemin Türk aile yapısını olumsuz etkileyeceği, 6458 sayılı kanunun 46. maddesi uyarınca davacıya insani ikamet izni verilmesi gerektiği ileri sürülerek karar düzeltme isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Onuncu Dairesinin 10/07/2018 tarih ve E:2014/6631 K:2018/2438 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Türkmenistan Cumhuriyeti vatandaşı olan davacının 30/01/2010 tarihinde Türk vatandaşı... ile evlendiği, buna istinaden 05/02/2010-25/06/2010, 25/06/2010 - 24/06/2011, 24/06/2011 - 23/09/2011, 12/10/2011-11/01/2012 ve 11/01/2012 - 10/01/2013 tarihleri arasında davacıya Türk vatandaşı eşi yanında ikamet izni verildiği, davacının evliliğinin formalite olup olmadığının araştırılması kapsamında davacının ikametgah adresindeki site görevlisinin ve site yöneticisinin ifadelerinde özetle, davacının ... isimli Türk vatdandaşıyla birlikte yaşadığı, kendilerini evli olarak bildikleri, resmi eşi ...'yi tanımadıkları ve belirtilen adreste hiç görmedikleri hususlarını belirttikleri, ...'nün oğlu olan ....'nün ifadesinde özetle evli olan babasının davacı ile dört yıldır gayri resmi ilişki yaşadığı, ....'ye babasının yardımda bulunduğu bu sebepten ötürü davacıyla resmi nikah yaptıkları, aile düzenlerinin bozulduğu hususlarını belirttiği, sözü edilen ifadeler ve yapılan araştırma dikkate alınarak...Emniyet Müdürlüğü'ne bağlı ekipler tarafından bahsi geçen evliliğin formalite olduğu yönünden 09/10/2012 tarihli tutanağın düzenlendiği, davacının 10/01/2013 tarihinde sona erecek olan ikamet izninin 21/10/2012 tarihine kadar kısaltılarak bu tarihe kadar Türkiye'den çıkış yapması gerektiğinin 12/10/2012 tarihinde kendisine tebliğ edildiği, bunun üzerine 16/10/2012 tarihinde ülkemizden çıkış yaptığı, 02/02/2013 tarihinde tekrar Türkiye'ye gelen davacının vize muafiyet süresinin sonu olan 02/03/2013 tarihinde Türkiye'den ayrılması gerektiği, bu nedenle hamile olan davacının 21/02/2013 tarihli dilekçesiyle ikamet izni verilmesi talebinde bulunduğu, belirtilen talebin reddi ve davacının seyahat engeli ortadan kalktıktan sonra çıkışının sağlanması sonuçlarını doğuran dava konusu işleminin tesis edilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan 5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de Seyahat ve İkametleri Hakkında Kanun'un,
"İkamet tezkeresinin reddolunacağı haller" başlıklı 7. maddesinde,
"A) Sırf iş tutmak için gelecek sanat ve meslek erbabı olup da tutacağı iş, kanunlar gereğince Türk vatandaşlarına hasredilmiş bulunan,
B) Türk kanun veya örf ve adetleriyle yahut siyasi icabatla telif edilemiyecek durumda olan veya faaliyette bulunan,
C) Türkiye'de kalmak istediği müddet zarfında yaşamak için maddi imkanları meşru bir şekilde temin edemiyeceği sabit olan,
D) Türkiye'ye girmesi memnu olup da her nasılsa girmiş bulunan,
E) Türkiye'de oturduğu müddetçe huzur ve asayişi ihlal eden,
Yabancılara ikamet tezkeresi verilemez" hükmüne yer verilmiştir.
"Muzır şahıslar" başlıklı 19. maddesinde ise İçişleri Bakanlığınca memlekette kalması umumi güvenliğe, siyasi ve idari icaplara aykırı sayılan yabancıların verilecek muayyen müddet zarfında Türkiye'den çıkmağa davet olunacağı, bu müddetin sonunda Türkiye'yi terketmiyenlerin sınır dışı edilebileceği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosya içeriğinde yer alan bilgi ve belgeler incelendiğinde; davacının Türk vatandaşı olan resmi nikahlı eşi ... ile değil, ... isimli başka bir erkek ile birlikte yaşadığı, bu kişiden bir çocuk sahibi olduğu ve bu çocuğun tanıma yoluyla soybağının tesis edildiği, davalı idarece yapılan soruşturma sonucunda davacının Türk vatandaşı ile yaptığı evliliğin muvazaalı olduğu yönünde kanaate varıldığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, davacının Türk vatandaşı ... ile yaptığı evliliğin, "Türkiye'de ikamet etmeye yönelik, muvazaalı bir evlilik" niteliğinde olduğu ve aile birliğinin usulüne uygun olarak da kurulmadığı ayrıca sınır dışı etme konusunun devletin hükümranlık yetkisine ilişkin olduğu dikkate alındığında, idarenin takdir yetkisi çerçevesinde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz istemlerinin kabulüne,
2. … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 14/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.