Danıştay 12. Daire 2018/5354 Esas 2020/4240 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/5354
Karar No : 2020/4240

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- …
2- …
3- …
VEKİLLERİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : Davacılar tarafından; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı … Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğünde gümrük muhafaza memuru olan ve narkotik dedektör köpek idarecisi olarak görev yapmakta iken vefat eden murisleri …'un vazife malulü sayılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Vazife Malullüğü Tespit Kurulunun … tarih ve … sayılı işleminin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince; vazife malullüğü hükümlerinin uygulanabilmesi için malullüğün hem vazifenin yapılması sırasında hem de vazifenin neden ve etkisiyle ortaya çıkması gerektiği, davacıların murisinin vefatının vazifeden kaynaklandığının ispatlanamadığı, bünyevi nitelik taşıdığının ölüm belgesiyle ve Vazife Malullüğü Tespit Kurulu'nca tespit edildiği, vefat olayının doğrudan ifa edilen görevin sebep ve tesirinden meydana gelmediği gerekçesiyle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, İdare Mahkemesince yeterli araştırma yapılmadan karar verildiği, murislerinin görevi nedeniyle hafta tatili yapmaksızın günlük 12 saat çalıştığı ve yeterince dinlenemediği, olayın köpeğin olağandışı bir hareketine bağlı olarak bir anda tansiyonunun yükselmesi sonucu gerçekleşmesinin muhtemel olduğu, murislerinin tansiyon hastası olmaması hususunun da bu durumu kanıtlar nitelikte olduğu, dava konusu işlemde sadece hastane tarafından düzenlenen ölüm belgesine dayanılmasının da yeterli araştırmanın yapılmadığını gösterdiği, davacının görevi başında vefat ettiği dikkate alınarak vazife malulü sayılması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile davacılar murisinin çalışma saatleri ve şekli ile yerine getirdiği görevin koşulları ve öncesinde vefatına sebep olacak bir rahatsızlığının bulunup bulunmadığı hususunda gerekli inceleme ve araştırma yapılarak ve görev sırasında gerçekleşen vefat olayının, görevin neden ve etkisiyle meydana gelip gelmediği hususlarının açıkça ortaya konulmak suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, yeterli inceleme ve araştırma yapılmaksızın davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı … Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğünde gümrük muhafaza memuru olan ve narkotik dedektör köpek idarecisi olarak görev yapan davacıların murisi …, 20/05/2012 tarihinde görev başında iken rahatsızlanması üzerine hastaneye kaldırılmış ve 21/05/2012 tarihinde ise vefat etmiştir.
Samsun ili, Özel Atasam Hastanesinin düzenlemiş olduğu … tarihli ölüm belgesinde, ölüm sebebi "Esansiyel Hipertansiyon+İntrakranial Kanama" olarak belirtilmiştir.
Davacılar tarafından; murislerinin vazife malulü sayılması talebiyle yapılan başvuru üzerine Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Vazife Tespit Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile; ölümün iş yerinden veya yürütülen görevden veya işyerinde görevli olduğu sırada meydana gelen dış etkilerden kaynaklanmadığı, ölüm nedeninin hipertansiyon ve intrakranial kanama olduğu gerekçesiyle vazife malullüğü hükümlerinin uygulanmasına imkan bulunmadığına karar verilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu'nun 44. maddesinde; her ne sebep ve suretle olursa olsun vücutlarında hasıl olan arızalar veya düçar oldukları tedavisi imkansız hastalıklar yüzünden vazifelerini yapamıyacak duruma giren iştirakçilere (Malül) deneceği ve haklarında kanunun malüllüğe ait hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmış, 45. maddesinde; "44 üncü maddede yazılı malüllük;
a) İştirakçilerin vazifelerini yaptıkları sırada vazifelerinden doğmuş olursa;
b) Vazifeleri dışında kurumların verdiği her hangi bir kuruma ait başka işleri yaparken, bu işlerden doğmuş olursa;
c) Kurumların menfaatini korumak maksadiyle bir iş yaparken o işten doğmuş olursa (Maksadın ilgili kurumlarca kabul edilmesi şartiyle);
ç) Fabrika, atelye ve benzeri işyerlerinde, işe başlamadan evvel iş sırasında veya işi bitirdikten sonra, o işyerinde husule gelen ve yine o işyerinin mahiyetinden veya çalışma konusundan ileri gelen kazadan doğmuş olursa;
Buna (Vazife malüllüğü) ve bunlara uğrıyanlara da (Vazife malülü) denir." hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanun'un 56. maddesinin 1. fıkrasında, muvazzaf, yedek ve gönüllü erlerin silah altında bulundukları esnada veya celp ve terhislerinde (serbest sevkler dahil) sevkleri sırasında vazife malulü olmaları halinde, kendilerine aylık bağlanacağı; 50. maddesinin 1. fıkrasında, iştirakçilerin her çeşit malûllüklerinin kuruluşu tam olan hastanelerin sıhhi heyetlerinin raporu ile belirtileceği; 51. madde hükümlerine göre, vazife malûllüklerinin vazifeden doğmuş olduklarının raporla anlaşılamaması halinde bunların 45. maddedeki sebep ve şartlar (malullüğün iştirakçilerin vazifelerini yaptıkları sırada vazifelerinden doğmuş olması) altında doğduğunun tüzükte gösterilecek usul ve belgelere göre belirtileceği kurallarına yer verilmiştir.
Aynı Kanun'un 48. maddesinde ise, malulliyet;
a) Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmaktan, b) Kanun, tüzük ve emir dışında hareket etmiş olmaktan; c)Yasak fiilleri yapmaktan; ç) İntihara teşebbüsten; d) Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına menfaat sağlamak veya zarar yapmak maksadından;
Doğmuş olursa bunlara uğrıyanlar hakkında (Adi mâlûllük) hükümleri uygulanır." kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen Kanun hükümleri uyarınca, ilgili kişinin vazife malulü sayılabilmesi için malullüğün hem görevin yapıldığı sırada, hem de ifa edilen görevin tesiriyle meydana gelmiş olması gerekmektedir.
Dosyada yer alan bilgi ve belgelerden; gümrük muhafaza memuru olan ve narkotik dedektör köpek idarecisi olarak görev yapan davacılar murisi …'un, ... isimli narkotik dedektör köpeğin günlük eğitim, bakım, beslenme ve temizliği ile ilgilenmekte iken ve köpek ile yalnız olduğu esnada aniden rahatsızlanarak hastaneye kaldırıldığı ve yüksek tansiyona bağlı olarak beyin kanaması sebebiyle hayatını kaybettiği anlaşılmakta olup, görev sırasında vefat ettiği hususu tartışmasızdır.
Dava konusu uyuşmazlık söz konusu vefat olayının görevin tesiriyle meydana gelip gelmediği hususu yönünden incelendiğinde;
Davacılar tarafından, köpek idarecisi olarak sadece iki kişinin görevli olduğu ve dönüşümlü olarak günlük 12 saat mesai yapıldığı, dolayısıyla murislerinin hafta tatili izni de dahil olmak üzere izin kullanmadan her gün yorucu bir şekilde çalıştığı ve herhangi bir sağlık probleminin, tansiyon sebebiyle rahatsızlığının bulunmadığı ileri sürülmüş olup, davalı idare tarafından dosyaya sunulan bilgi ve belgelerden, bu hususlara ilişkin somut ve açıklayıcı bir bilgiye yer verilmemiş olduğundan, İdare Mahkemesince bu konulara ilişkin bir araştırma da yapılmamıştır.
Bu duruma göre; davacılar murisinin çalışma saatleri ve şekli ile yerine getirdiği görevin koşulları (narkotik dedektör köpek idareciliği) ve öncesinde vefatına sebep olacak bir rahatsızlığının bulunup bulunmadığı hususunda gerekli inceleme ve araştırma yapılarak ve görev sırasında gerçekleşen vefat olayının, görevin neden ve etkisiyle meydana gelip gelmediği hususlarının açıkça ortaya konulmak suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, yeterli inceleme ve araştırma yapılmaksızın davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davacıların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4.2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 14/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.