MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki menfi tespit davasının bozma kararına uyularak yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
-K A R A R-
Davacı vekili, davalı kooperatifin ortağı olan müvekkilinin hiçbir borcu olmadığı halde davalı tarafından borcu olduğu ve bu borcu ödemediği takdirde ortaklıktan ihraç edileceğine ilişkin ihtarname gönderildiğini, oysa müvekkilinin genel kurul kararları gereğince tüm edimlerini yerine getirdiğini, davalının borçlu bulunduğu icra dosyalarına İİK"nın 89/1. maddesi uyarınca ödemeler yaptığını, ancak bu ödemelerin dikkate alınmadığını ileri sürerek, müvekkilinin 31.12.2005 ve 27.01.2007 tarihlerine ilişkin olarak borçlu bulunmadığının tespitini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, davanın kabulüne dair verilen kararın davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi"nin 15.03.2010 tarih ve 2435 Esas-2790 Karar sayılı ilamıyla, davacının borcunun bulunup bulunmadığının kendisine çekilen ihtarname kapsamına göre belirlenmesi, ayrıca taraflar arasındaki icra takipleri ile davalının maruz kaldığı icra takipleri dolayısıyla davacının İİK"nun 89/1. maddesi uyarınca yaptığı ödemelerin de dikkate alınması, bu doğrultuda 19.03.2007 tarihli ihtarnamede dökümü bildirilen davacı borçlarının tek tek ele alınıp dayanaklarının açıklanması, işlemiş faiz borcunun ihtarnamede belirtilen 27.01.2007 tarihine kadar denetime uygun şekilde hesaplanması, yine davacının anılan tarihe kadar ödemelerinin tespit edilmesi, yapılan bu ödemelerin öncelikle işlemiş faiz borcundan düşülerek hesap edilmesi suretiyle davacının borcunun bulunup bulunmadığının açıklığa kavuşturulması gerektiği belirtilerek bozulmasına karar verilmiştir. Mahkemece iddia, savunma, uyulan bozma ilamı doğrultusunda alınan bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre; davacının 27.01.2007 tarihi itibari ile 3.195,02 TL aidat ve 159,75 TL gecikme faizi borcu bulunduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
1) Dosyadaki yazılara, mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve bozmanın kapsamı dışında kesinleşmiş olan yönlere ilişkin temyiz itirazları incelenemeyeceğine göre, davacı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde değildir.
2) Dava, menfi tespit istemine ilişkindir. 31.12.2005 tarihli ihtarnamede talep edilen 6.994,00 TL şerefiye bedelinin ödenmemesi halinde uygulanacak faiz oranı ile ilgili olarak genel kurullarda her hangi bir karar alınmadığından bu alacak kalemi için yasal faiz oranı üzerinden gecikme faizi hesaplanması gerekirken, aidat ödemelerinde uygulanan aylık % 5 oranı üzerinden gecikme faizi hesaplanması doğru olmadığı gibi, yönetim kurulunca üyelere gönderilen yazılarda şerefiye borcunun aylık 1.0000,, TL"lik taksitler halinde ödenmesinin kabul edildiği ve davacı hakkında başlatılan icra takibinde bu borcun 1.000,00 TL"lik taksitler halinde talep edildiği anlaşıldığından, bu borç ile ilgili işlemiş faizin 1.000,00 TL"lik taksitler halinde ödeneceğinin kabulü ile buna göre hesaplanması gerektiğinin düşünülmemesi de doğru olmamıştır.
Öte yandan mahkemece karar verildikten sonra temyiz aşamasında; 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu yürürlüğe girmiş olup, Türk Borçlar Kanunu"nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkındaki 6101 sayılı Kanunu"nun 7. maddesinde aynen “Türk Borçlar Kanunu"nun kamu düzenine ve genel ahlaka ilişkin kuralları ile geçici ödemelere ilişkin 76"ncı, faize ilişkin 88"nci, temerrüt faizine ilişkin 120"nci ve aşırı ifa güçlüğüne ilişkin 138"nci maddesi görülmekte olan davalarda da uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu"nun 88. maddesinin “Faiz ödeme borcunda uygulanacak yıllık faiz oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir. Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık faiz oranı, birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının yüzde elli fazlasını aşamaz.” hükmünü içermesinin yanı sıra, temerrüt faizine ilişkin 120. maddesinde de aynen; “Uygulanacak yıllık temerrüt faizi oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir. Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık temerrüt faiz oranı, birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının yüzde yüz fazlasını aşamaz. Akdi faiz oranı kararlaştırılmakla birlikte sözleşmede temerrüt faizi kararlaştırılmamışsa ve yıllık akdi faiz oranı da birinci fıkrada belirtilen faiz oranından fazla ise, temerrüt faiz oranı hakkında akdi faiz oranı geçerli olur.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Kooperatif genel kurullarında kararlaştırılan faiz oranının anılan yasal düzenlemedeki yerine gelince; para borçları açısından borçlu temerrüdüne bağlanan sonuçlardan birisi, temerrüt faizi ödeme yükümlülüğüdür. Temerrüt faizi borçlunun para borcunu zamanında ödememesi ve temerrüde düşmesi üzerine kanun gereği kendiliğinden işlemeye başlayan ve temerrüdün devamı müddetince varlığını sürdüren bir karşılık olması itibariyle, zamanında ifa etmeme olgusuyla doğrudan bir bağlantı içindedir. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu"nun 42. maddesine göre Genel Kurul bütün üyeleri temsil eden en yetkili organ olup kanun veya anasözleşme ile genel kurula tanınmış olan konular hakkında karar verme yetkisini haizdir. Konut Yapı Kooperatifi Tip Anasözleşmesi"nin 23/1. maddesinin 6. bendi uyarınca ortaklardan tahsil edilecek ve taksit miktar ve ödeme şartları ile gecikme halinde uygulanacak esasları tespit etmek genel kurulun yetkisi dahilindedir.
Genel kurulca, ödeme günü belirlenerek, (belirlenmemişse ayın sonu ödeme günü olup) aidatın süresinde ödenmesine, süresinde ödenmemesi halinde ise temerrüt faizi uygulanmasına ilişkin alınan kararın kesinleşmesi halinde, bu kararın tüm ortakları bağlayacağı açıktır. Genel kurul kararları, üyeler ile kooperatif arasında yapılmış bir sözleşme niteliğinde olup, kooperatif ve üyeler arasında ayrıca faiz oranları ile ilgili sözleşme
yapılmasına gerek yoktur. Ayrıca genel kurullarca kararlaştırılan faiz oranları daha sonraki yıllarda değiştirilmediği ve iptal edilmediği sürece genel kurula katılmasa dahi tüm üyeleri bağlar. 818 sayılı BK"nın 101/2. (6098 sayılı TBK"nın 117.) maddesi hükmü karşısında, genel kurulun belirlediği tarih kesin vade olup, üyenin bir ihtarla ayrıca temerrüde düşürülmesine gerek kalmadan, borcun ifasının istenebileceği kuşkusuzdur. Anapara faizi ise, borçlunun henüz temerrüde düşmeden ödemesi gereken sözleşme ile kararlaştırılan faizdir. Kooperatif genel kurullarında kararlaştırılan faiz oranı, TBK"nın 88. maddesinde düzenlenen anapara faizi olmayıp 120. maddede düzenlenen temerrüt faizine ilişkindir. Kooperatif ile üyesi arasında ticari ilişki bulunmadığından yasal oranda temerrüt faizi uygulanmalıdır. 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine ilişkin Kanun"un 2/1.maddesi gereğince, bir miktar paranın ödenmesinde temerrüde düşen borçlu, sözleşme ile aksi kararlaştırılmadıkça, geçmiş günler için 1. maddede belirlenen yasal faiz oranına göre temerrüt faizi ödemeye mecburdur. Maddenin açık ifadesinden de anlaşılacağı üzere temerrüt faizinin, yasal faiz oranından fazla alınması taraflarca kararlaştırılabilir. Anılan maddeler birlikte değerlendirildiğinde kooperatif genel kurulunca belirlenen aidatların ödenmesinde gecikme durumunda alınacak temerrüt faizinin yasal temerrüt faizi oranından daha fazla miktarda kararlaştırılabileceği anlamı çıkmaktadır. Ancak taraflar, uygulanacak faiz oranını belirlerken, yukarıdaki parargafta belirtilen 6098 sayılı TBK"nın 120/2. maddesinde öngörülmüş olan sınırlamayı dikkate almak zorundadır.
Somut olayda gecikme faizleri genel kurul kararıyla belirlendiğinden ve genel kurul kararları da sözleşme niteliğinde olduğundan, azami faiz oranı TBK"nın 120/2. maddesinde düzenlenmiş yıllık temerrüt faiz oranı olup, kooperatif genel kurullarında kabul edilmiş temerrüt faiz oranı, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuata yani 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun"un 2/1. maddesine göre belirlenen yasal faiz oranının yüzde yüz fazlasını aşamayacaktır.
Bu durumda, mahkemece, karar tarihinden sonra yürürlüğe giren anılan yasal düzenleme bu açıklamalar çerçevesinde somut olay bakımından değerlendirilerek, işlemiş ve işleyecek gecikme faizi oranı ve miktarı bakımından gerektiğinde bilirkişiden açıklamalı, gerekçeli ve denetime elverişli bir rapor alınmak ve sonucuna göre bir karar verilmek üzere hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 12.12.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.