Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2020/5369 Esas 2022/2400 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 14. HUKUK DAİRESİ

Taraflar arasında görülen davada İstanbul Anadolu 2. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen 03.07.2019 tarih ve 2018/1237 E- 2019/750 K. sayılı kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin yerinde olmadığına dair İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi'nce verilen 05.03.2020 tarih ve 2019/2430 E- 2020/282 K. sayılı kararın duruşmalı olarak Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, duruşma için belirlenen 22.03.2022 günü hazır bulunan davacı vekilleri Av. ... ile Av. ... ve davalı vekili Av. ... dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hakimi Dr. ... tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkili bankanın Çukurambar Ankara Kurumsal Şubesi tarafından Aykon Elektrik Taahhüt San. ve Tic. Ltd. Şti.'ne 09.07.2012 tarihli kredi sözleşmesi uyarınca kredi kullandırıldığını, yüklenici firma Aykon Elektrik Taahhüt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi'nin Erzincan Tercan 1.200 kwp Photovoltaic Power Plant işini teminen davalı muhatap Karakum Enerji İnş. Tar. Hay. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.'ne hitaben 01.06.2016 tarih ve 238.800,00 USD bedelli 01.12.2016 tarihine kadar süreli avans teminat mektubu verdiğini, davalı şirketin bankaya başvuruda bulunması üzerine, bankanın güven müessesesi olması sebebiyle söz konusu mektubun 16.12.2016 tarihinde tazmin edilmek durumunda kalındığını, tazmin işlemini müteakip teminat mektubundaki lehdar firma Aykon Elektrik Taahhüt San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin mektup konusu işin tamamlandığını ve muhatap Karakum Enerji İnş. Tar. Hay. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin mektup konusu iş ile ilgili alacağının bulunmadığını ifade ettiğini, dava konusu teminat mektubunun avans teminat mektubu olup kesin teminat mektubu ile fonksiyonlarının aynı olmadığını, davalı muhatabın kesin teminat mektubu ile talep edebileceği olası zararlarını bahane ederek avans teminat mektubunu tazmin etme imkanı bulunmadığını, muhatabın teminat mektubunu tazmin etme hakkı bulunmamasına rağmen tazmin talebinde bulunulduğunu iddia ederek davalı tarafından haksız ve hukuka aykırı olarak nakde çevrilen 01.06.2016 tarihli, ...nolu avans teminat mektubu tutarı olan 238.800,00 USD'nin tazmin tarihindeki karşılığı olan 841.053,60 TL'nin tazmin tarihi olan 16.12.2016 tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanun gereğince avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, müvekkili şirketin güneş enerjisinden elektrik üretimi yaptığını ve enerji projeleri geliştirdiğini, dava dışı Astronergy Solar Turkey Enerji Anonim Şirketi’nin yavru şirketi olduğunu, dava dışı Astronergy Türkiye'nin uluslararası bir şirketler grubu olan Astronergy Grubu bünyesinde yer aldığını, Astronergy Türkiye ve iştirakleri de dahil Astronergy Grubu’nun tümünün hisselerinin dolaylı olarak sahibi konumundaki CHINT GROUP 1984 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin Venchou kentinde kurulduğunu, CHINT GROUP 2008 yılından beri Türkiye'de doğrudan yabancı yatırım mevzuatına uygun biçimde faaliyet gösterdiğini, topluluğun güneş enerjisi sektöründeki kolu Astronergy Grubu 2015 yılında dava dışı Astronergy Türkiye'nin kuruluşunu takiben Türkiye'de bir dizi yatırımda bulunduğunu, davalı şirket Karakum'u da aralarında bulunduran toplamda 33 bağlı şirketin paylarını tümüyle elinde bulunduran Astronergy Türkiye, 9 ilde ve 10 ayrı lokasyonda kamu menfaati doğrultusunda ve Türkiye'nin enerji bağımsızlığı ve arz güvenliği hedefi paralelinde toplamda 70 megawatt kurulu güce haiz çevre dostu, sürdürülebilir ve yenilenebilir enerji yatırımları gerçekleştirdiğini, Erzincan'ın Tercan İlçesi ile Ankara'nın Akyurt İlçesi ve Ankara'nın Elmadağ İlçesi’ndeki projelerin hayata geçirilmesi için davalı müvekkilinin de aralarında bulunduğu Astronergy Türkiye iştiraklerinin, dava dışı yüklenici Aykon Elektrik Taahhüt Sanayi ve Ticaret Limited şirketi ile anlaştığını ve 30.05.2016 tarihinde 15 ayrı mühendislik, tedarik ve inşaat sözleşmesi akdedildiğini, Astronergy Türkiye iştirakleri her bir EPC sözleşmeleri bedelinin % 20'sine tekabül eden ve proje maliyeti bazında Aykon tarafından üstlenilen işlerin % 40'ından fazlasına karşılık gelen bir meblağı bizzat ve derhal dava dışı Aykon'un banka hesaplarına havale ederek işlere bir an önce başlanabilmesi noktasında üzerlerine düşen borcu ifa ettiğini, Aykon'un davacı banka nezdindeki hesabına toplamda 238.800,00 USD'yi 22.06.2016 tarihinde transfer ettiğini, davacı bankanın EPC sözleşmesine açıkça aykırılık arz eder bir teminat mektubu düzenleyerek davalı müvekkiline iletilmek üzere dava dışı Aykon'a teslim etmesinin güven ve özen sorumluluğunun ihlali olduğunu, davacı bankanın dava açmakta menfaatinin bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
İlk Derece Mahkemesi’nce, davacı ....'nin garanti veren, davalı Karakum Enerji İnş. Tar. Hay. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin muhatap, dava dışı Aykon Elektrik Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin lehtar olduğu avans teminat mektubu nedeniyle muhataba ödeme yapan davacının muhatap ile lehtar arasındaki ilişkinin tarafı olmadığı, muhatapla arasında sözleşmesel ilişki bulunmadığı, bu nedenle davalı Karakum Enerji İnş. Tar. Hay. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.'ne yapılan ödemenin iadesini davalı Karakum Enerji İnş. Tar. Hay. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.'nden talep edemeyeceği, davalının bu davada pasif husumetinin bulunmadığı gerekçesiyle, pasif husumet ehliyeti yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekilince istinaf edilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi’nce, davacı bankanın, davalı ile aralarındaki garanti sözleşme ilişkisine veya sebepsiz zenginleşmeye dayanarak bir dava açabileceği, böyle bir davada da her iki tarafın sıfatlarının (davacı ve davalı sıfatlarının) bulunduğunun kabulü gerektiği, somut olayda davacı banka, teminat mektubunun nakde çevrilme koşulları gerçekleşmediği halde davalının teminat mektubunu haksız olarak nakde çevirdiğini iddia
ederek talepte bulunduğuna göre teminat mektubunu nakde çeviren davalı şirketin, somut olayda davalı sıfatının bulunduğunun kabulü gerektiği, bu durumda, ilk derece mahkemesinin, davanın esasını inceleyerek hüküm vermesi gerekirken, davalının pasif husumet ehliyetinin, yani davalı sıfatının bulunmadığına dair değerlendirmesinin hukuka aykırı olduğu, İlk derece mahkemesinin ön incelemeyi usulüne uygun yapmamasının, esasa etki etmeyen usul hatası olarak görüldüğü ve işin esasının incelendiği, esasen ilk derece mahkemesinin gerekçesinde delillerin değerlendirildiği, avans teminat mektubunun düzenlenme amacının açıklandığı, davacının davalıdan bir talep hakkının bulunmadığının belirtildiği, ancak davanın pasif husumet yokluğundan reddine karar verildiği, ilk derece mahkemesince deliller toplanmış olup ek tahkikat işlemi yapılmasına gerek olmadığı, ilk derece mahkemesinin hukukun olaya uygulanmasında hata ettiğinin anlaşıldığı, teminat mektubu düzenleyen banka ile garanti verilen muhatap arasında, muhatap ile lehtar arasındaki borç ilişkisinden bağımsız bir borç doğduğu, avans teminat mektubunun, iş sahibinin işin süresinde bitirilmesi için yükleniciye avans olarak verdiği miktarın geri alınmasını garanti altına almak üzere düzenlendiği, avans teminat mektubunun haksız olarak paraya çevrildiğini iddia ve ispat hakkının bankaya ait olmayıp, eser sözleşmesinin tarafı olan lehtara ait olduğu, bankanın, lehtar ile muhatap arasındaki temel ilişkiden kaynaklanan itiraz ve def’ilere dayanarak ödeme yapmaktan kaçınamayacağı, bankanın kendiliğinden lehtarın ileri sürebileceği defi ve itirazları araştırması ve bu nedenle muhataba ödeme yapmaktan kaçınmasının mümkün olmadığı, davacının ödemesi garanti sözleşmesinin bir gereği olduğundan ve muhatabın lehtara bir avans ödemesi yaptığı da ihtilafsız olduğundan, davalının sebepsiz zenginleştiğinden de söz edilemeyeceği, banka tarafından lehtar hakkında açılacak dava ve takibin semeresiz kalması ve aciz vesikası alınması halinde, bankanın muhatap aleyhine şartları varsa, sebepsiz zenginleşmeye dayalı talepte bulunabileceğinin düşünülebileceği, davacının, lehtar ile arasındaki kredi ilişkisine dayanarak lehtardan bu alacağını elbet de talep edebileceği, davacı vekilinin iddiasını desteklemek üzere sunduğu Yargıtay kararlarının, lehtarın muhatapla olan davasına ilişkin emsal kararlar olduğu, lehtar tarafından muhatap aleyhine eser sözleşmesine dayanarak açılacak bir davada, temel ilişkideki bütün itiraz ve def’ilerin tabii ki ileri sürüleceği ve mahkemece değerlendirileceği, tüm bu açıklamalara göre dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda davacı vekili tarafından ileri sürülen istinaf başvuru nedenlerinin yerinde olmadığının anlaşıldığı, ancak ilk derece mahkemesince hukukun uygulanmasında hata edildiği, bu sebeple ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının kaldırılarak davanın esası hakkında yeniden hüküm verilmesi gerektiği gerekçesiyle ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının kaldırılarak davanın esası hakkında yeniden hüküm verilmesine, davanın reddine karar verilmiştir.
Karar, davacı vekilince temyiz edilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince verilen karara yönelik olarak yapılan istinaf başvurusu üzerine HMK'nın 355 vd. maddeleri kapsamında yöntemince yapılan inceleme sonucunda Bölge Adliye Mahkemesince esastan verilen nihai kararda, dosya kapsamına göre saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kurallarına aykırı bir yön olmadığı gibi HMK'nın 369/1. ve 371. maddelerinin uygulanmasını gerektirici nedenlerin de bulunmamasına göre usul ve yasaya uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz isteminin reddi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın HMK'nın 370/1. maddesi uyarınca ONANMASINA, HMK'nın 372. maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, takdir olunan 3.815,00 TL duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, aşağıda yazılı bakiye 26,30 TL temyiz ilam harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, 24/03/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.