BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ : ... Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK


Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının davalıya bağlı .... Hes ve Yöresi İşletme Müdürlüğü (...) kapsamında yer alan ...Barajı işyerinde, 4857 sayılı İş Yasasına tabi işçi olarak çalıştığını, davacının ... Sendikası üyeliğine hak kazandığını ve üyeliğinin işverene bildirildiğini, davacının işyerinde alt işveren konumunda olan muhtelif firmaların işçisi gösterilerek bu zamana kadar çalıştırıldığını, başka işçiler tarafından açılan davalarda muvazaanın ve yukarıda talep ettikleri alacakların dava tarihi olan 22/05/2014 tarihine kadarki kısmının kabul edildiğini ve Yargıtay.... Hukuk Dairesi"nin denetiminden geçerek kesinleştiğini, davacının da o işçilerle aynı işyerinde ve aynı işi yaptığı, davacının muvazaalı olarak çalıştırıldığı halde, 22/05/2014 tarihi ile dava tarihi arasında sınırlı olmak üzere, işyerinde uygulanan toplu iş sözleşmesi gereği alacaklarının ödenmediğini iddia ederek; iş güçlüğü tazminatı, ikramiye, sosyal yardım alacağı ile ilave tediye alacaklarının davalıdan tahsilini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, zamanaşımı, husumet ve dava şartı eksikliği itirazında bulunduklarını, davanın öncelikle ...Mühendislik En. Tem. Gıda İnş. ve Tic. Ltd. Şti. ve ... Tur Mad. En. İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti. firmalarına ihbarını talep ettiklerini, davacı işçinin bahsedildiği üzere taşeron işçi olduğunu, EPDK Kanunu"nun 15-g maddesi uyarınca, teşekküllerinin asıl işveren-alt işveren ilişkisinin hukuken geçerli olduğunu, alt işveren işçilerinin teşekkülleri işçilerine tanınan haklardan yararlanmalarının mümkün olmadığını, davacının taleplerinden dolayı teşekküllerine sorumluluk yüklenemeyeceğini, davacının geçerli bir alt işverenlik ilişkisi içerisinde alt işveren işçisi olduğunu, alt işverenlikle imzaladıkları toplu iş sözleşmesinden kaynaklı taleplerini davalıya karşı ileri süremeyeceğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk Derece Mahkemesince, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak “Tüm dosya kapsamı ve alınan bilirkişi raporu incelendiğinde; davalı Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü ... ve Yöresi HES İşletme Müdürlüğü"nün 72 kişi ile 3 yıllığına, ... HES, ...HES ve... HES’in İşletme Bakım ve Onarım Hizmet alımının ihaleyle verildiği, ihalenin 01/03/2012-31/08/2017 dönemi için Yamanlar Turizm Madencilik Enerji İth. İhr. Ve Tic. Ltd. Şti."ne, 01/09/2017-sonrası (halen devam eden) tarihleri arası için ... Mühendislik Enr. Tem. Gıda İnş. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından alındığı, bu kapsamda davacının başvurusu doğrultusunda, üyeliğinin 30/01/2015 tarihinde kabul edildiği, sendika üyeliğinin işverene bildirildiği ve davacının halen çalışmaya devam ettiği tespit edilmiş olup, davacının 30/01/2015 tarihinden itibaren toplu iş sözleşmesinden yararlanabileceği açıktır.
Bu kapsamda davacının toplu iş sözleşmesinin 98/II maddesinde; "işçilere ücretsiz izin ve raporlu günler dışındaki günlerde, aşağıdaki unvanlar karşılığı yapılan, gruplamalarda tespit edilen oranlarda ödenmek kaydıyla çıplak yevmiyelerinin; 1. Grupta %20"si, 2. Grupta %15"i, 3. Grupta %10"u tutarında, iş güçlüğü tazminatı ödenir" açıklamalarına yer verildiği, bu madde kapsamında davacının iş güçlüğü tazminatına hak kazandığı, davacının mesleğinin bakım personeli olması nedeniyle yevmiyesinin %20"si tutarında iş güçlüğü tazminatına hak kazandığı,
Toplu İş Sözleşmesi"nin 89"uncu maddesinde; "a) İşçilere 6772 sayılı Yasa ile öngörülen ilave tediyeler, Yasa hükümlerine göre ödenir. b) Bu ilave tediyeler dışında işçilere, 08 Nisan, 18 Eylül, 20 Kasım tarihlerinde, 20’şer günlük çıplak yevmiyeleri tutarında ikramiye ödenir. İkramiyelerin ödenmesinde, 6772 sayılı İlave Tediye Kanununun öngördüğü usul ve esaslara uyulur, ikramiyeler, işçilerin yıl içerisindeki çalışma süresi ile orantılı olarak ödenir." açıklamalarına yer verildiğinden davacının 30/01/2015 tarihinden itibaren ilave tediye ve ikramiye alacaklarına hak kazandığı,
Toplu İş Sözleşmesinin 96"ncı maddesinde; "TİS kapsamında bulunan işçilere, sözleşmenin 1. yılının 1. altı ayında brüt 187,20 TL/ay, ikinci altı ayında brüt 194,69 TL/ay sosyal yardım ödenir. Bu ödeme, sözleşmenin 2. yılının 1. ve 2. altı aylarında, ücret zammı oranında ve ücretin zamlandığı tarih itibariyle arttırılarak uygulanacaktır. Bu yardımın ödenmesinde, her türlü ücretli izinler ile iş kazası ve meslek hastalığı sebebiyle, istirahat halleri ve bir ayı geçmeyen diğer istirahat hallerinde, kıstelyevm yapılmaz." açıklamalarına yer verildiği ve davacının sosyal yardım alacağına hak kazandığı kanaatine varıldığı” gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu :
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz Başvurusu :
Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Taraflar arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı ve muvazaaya dayanıp dayanmadığı noktasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
Davacı işçi davalı ile dava dışı şirketler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu iddiasında bulunmuş, tazminat ve işçilik alacaklarına esas alınacak ücretinin davalının emsal işçilerinin ücretlerine göre belirlenmesini ve Toplu İş Sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarını talep etmiştir.
Asıl işveren-alt işveren ilişkisi geçerli olarak kurulmuşsa muvazaa denetimi söz konusu olabilir.
4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun"un 15. maddesine 09.07.2008 tarih ve 5784 sayılı Kanun"un 5. maddesiyle eklenen ve 26.07.2008 tarihinde yürürlüğe giren fıkrası; "Elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtım faaliyeti gösteren kamu tüzel kişileri, gerekli hallerde üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin işletilmesi ve bakım onarım işlerini tabi oldukları ihale mevzuatı çerçevesinde hizmet alınması yoluyla yaptırabilirler” şeklindedir. Bu hüküm 30.03.2013 tarihinde yürürlüğe giren 14.03.2013 tarih ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu"nun 30. maddesi ile yürürlükten kaldırılmış olup 6446 sayılı Kanun"un 22. maddesi ile; "Lisans sahibi tüzel kişiler, lisansları kapsamındaki faaliyetlerle ilgili olarak hizmet alımı yapabilirler. Ancak, bu durum ilgili lisans sahibi tüzel kişinin lisanstan kaynaklanan yükümlülüklerinin devri anlamına gelmez. Hangi faaliyetlerin hizmet alımı yoluyla yaptırılabileceği Kurul tarafından belirlenir" şeklinde düzenleme getirilmiştir.
Elektrik Üretim A.Ş."nin 27.07.2006 tarih ve 26241 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan Ana Statüsünde, şirketin amacı aynen "kamu yararını gözeterek, karlılık ve verimlilik ilkeleri çerçevesinde, güvenli sürekli, kaliteli, verimli, düşük maliyetli, çevreyi gözetir elektrik enerjisi üretimi ve satışı faaliyetinde bulunmak" olarak belirtilmiş olup, şirketin amaç ve faaliyetleri başlığı altında ise; "İlgili mevzuat hükümleri çerçevesinde üretim tesislerinde elektrik enerjisi üretmek", "Üretim tesislerinin işletilmesi ve kurulmasında diğer gerçek ve tüzel kişilerden bu konulara ilişkin hizmet almak", "Elektrik üretimi için gereken her türlü etüt ve projeler ile inşaat ve tesisleri yapmak, yaptırmak ve söz konusu tesislerin proje, tesis ve işletme aşamalarında ülkemiz çevre mevzuatına uygun olmasını sağlamak amacıyla gerekli her türlü önlemleri almak ve kendi paylarına düşen hukuki ve mali sorumluluk, ilgili şirket veya kuruluşlarda kalmak üzere aldırmak","Üretim tesislerinin yapılması, bakımı ve onarımı, rehabilitasyonu, işletilmesi ve genişletilmesi ile ilgili her türlü mal ve hizmetleri yurt içinden ve/veya yurt dışından tedarik etmek" "Amaç ve faaliyet konuları ile ilgili olarak ve sahip olduğu imkanlar kullanılarak bedeli mukabilinde, gerektiğinde araç ve gereç kiraya vermek ya da üçüncü şahıslardan kiralamak", "Elektrik üretiminde kullanılacak maden tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya hizmet alımı yoluyla işlettirmek" "İlgili mevzuatta tanınan tüm hak ve yetkilerle faaliyette bulunmak" "Mevzuat hükümleri, çerçevesindeki diğer görevleri yapmak" olarak belirlenmiştir. 07.10.2020 tarih ve 31267 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan en son yenilenen ana statüsünde de şirket amaç ve faaliyetleri aynı şekilde düzenlenmiştir.
4628 sayılı Kanun gerekli hallerde üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin işletilmesi ve bakım onarım işlerinin hizmet alımı yoluyla verilebileceğini düzenlemiş, 6446 sayılı Kanun ise bu hükmü yürürlükten kaldırmış Kurul tarafından belirlenecek işlerin hizmet alımı yoluyla verilebileceği öngörülmüştür. Bu nedenle öncelikle dava konusu dönem içindeki tüm ihale sözleşmeleri ve şartnameler getirtilerek, ihale ile verilen işin yardımcı iş olup olmadığı, asıl işin verilmesi halinde; ihale sözleşmelerinin tarihlerine göre 4628 sayılı Kanun döneminde ise "verilmesi gerekli" ve "üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin işletilmesi ve bakım onarım işleri" ya da 6446 sayılı Kanun döneminde ise "Kurul tarafından belirlenen" işlerden olup olmadığının tespit edilmesi gerekir. Alt işverenlik sözleşmeleri bu kanunlara yani kanuni yetkiye uygun olarak yapılmış ise, İş Kanununda öngörülen “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik uzmanlık gerektiren iş” ve Alt İşverenlik Yönetmeliğinde yer alan "mal veya hizmet üretiminin zorunlu unsurlarından olan, işin niteliği gereği işletmenin kendi uzmanlığı dışında ayrı bir uzmanlık gerektiren iş" şartı sınırlandırması burada aranamayacağından bu sözleşmeler geçerli olacaktır.
Geçerli olarak yapılmış hizmet alım sözleşmelerinin varlığı halinde; gerekirse işyerinde keşif icra olunarak teknik bilirkişi marifetiyle fiilen alt işverene verilen işin ne olduğu araştırılmalı, davacı işçinin ihale ile verilen iş kapsamında çalıştırılıp çalıştırılmadığı belirlenmelidir. İşçinin alt işverene bırakılan işler dışında çalıştırılması yapılan sözleşmeleri muvazaalı hale getirmeyip, bu durum tespit edildiğinde sadece o işçi için asıl işveren alt işveren ilişkisinin unsurlarının oluşmadığı sonucuna varılmalıdır. Bu durumda diğer işçiler açısından geçersizlik veya muvazaanın varlığından söz edilemez.
Yapılacak araştırmada; verilen işin yardımcı iş niteliğinde olduğu ya da 4628 sayılı Kanun ile 6446 sayılı Kanun"un hukuki çervesinde işlem tesis edildiği, yapılan sözleşmelerle alt işverene fiilen verilen işin aynı olduğu, davacı işçinin de bu ihale ile verilen iş kapsamında çalıştırıldığı belirlendiğinde, davalı ile dava dışı şirketler arasındaki ilişkinin asıl işveren-alt işveren ilişkisi olduğu sonucuna varılarak tazminat ve işçilik alacakları bu tespite göre ve Toplu İş Sözleşmesi hükümleri dikkate alınmaksızın hesaplanarak hüküm altına alınmalıdır.
4628 sayılı Kanun ile 6446 sayılı Kanun"un hukuki çervesinde işlem tesis edilmediğinin, yapılan sözleşmelerle alt işverene fiilen verilen işin aynı olmadığı ya da davacının ihale ile verilen iş dışında çalıştırıldığının tespit edilmesi halinde ise davacı işçinin sendikası üyesi olduğu dikkate alınarak Toplu İş Sözleşmesi hükümlerine göre şimdiki gibi davaya konu tazminat ve işçilik alacaklarıyla ilgili hüküm kurulmalıdır.
Eksik incelemeyle yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının ve bu karara karşı istinaf başvurusunu esastan reddeden Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin ise kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 22.02.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.