MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki itirazın iptali davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı; 14/01/2015 tarihli belirli süreli iş akdi gereği yardımcı pilot olarak işe alınan davalının gönderildiği yurtdışı eğitiminde başarısız olduğunu, Sivil Havacılık Kanunu gereği zorunlu olan bu eğitimi geçemediği için davalının iş akdinin sonlandırıldığını, eğitim için Londra"ya gönderilen davalı için toplam 17.397,90 GBP ve 2.115,16 TL harcama yapıldığını, bu tutarların ödenmesi için davalıya elektronik posta ile ihtarname gönderildiğini, yapılan harcama tutarlarını ödemeyen davalının bu nedenle başlatılan takibe de haksız olarak itiraz ettiğini ileri sürerek; takibe vaki itirazın iptalini ve davalı aleyhine icra inkar tazminatına hükmedilmesini talep etmiştir.
Davalı; gönderildiği eğitim kursunda başarısız olduğuna ilişkin delil sunulmadığını, 14/01/2015 tarihinde işbaşı yaptığını, 26/01/2015 tarihinde eğitime başladığını ve 11/02/2015 tarihinde telefon talimatı ile yur dışından geri çağrıldığını, davacı şirketin eğitimi devam ederken yerine başka birini istihdam ettiğini, eğitim süresi tamamlanmadan ve sınava sokulmadan geri çağrılarak başarısız olduğu gerekçesi ile işten çıkartıldığını, birlikte eğitime gönderilen diğer pilotun eğitim giderlerinin de davaya konu giderlere dahil edildiğini savunarak, davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, davanın görev nedeniyle usulden reddine dair verilen 02/02/2016 tarihli hüküm; davacı tarafın temyizi üzerine, Yargıtay (kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 13/03/2017 tarihli ve 2017/1901 E. 2017/3041 K. sayılı kararıyla; (...Davalı, pilot olarak hava taşıma işlerinde çalıştığına göre İş Kanunu’na tabi değildir. Mahkemece bu yön gözetilerek işin esası incelenip taraf delilleri toplanıp, gerekmesi halinde konusunda uzman bilirkişiden veya heyetten açıklamalı gerekçeli ve denetime elverişli rapor alınıp, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken...) gerekçesiyle bozulmuştur.
Bozmaya uyan mahkemece; davanın kabulü ile takibin devamına, koşulları oluşmadığından davacının icra inkar tazminatı talebinin reddine dair verilen 15/05/2018 tarihli hüküm, davalı tarafın temyizi üzerine Yargıtay (kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 15/04/2019 tarihli ve 2018/4846 E. 2019/4942 K. sayılı kararıyla; (...Dosyaya sunulan, yurt dışı eğitim firması eğiticileri tarafından hazırlanmış eğitim raporlarını değerlendirebilecek Sivil Havacılık Kanunu"ndan anlayan bir bilirkişi görevlendirilerek davalının başarısız olup olmadığı, eğitimi tamamlamasının mümkün bulunup bulunmadığı tespit edilmediği gibi, davalı tarafın getirtilmesini istediği yurt dışı eğitim firmasının kayıtları da bizzat ilgili firmadan istenmemiştir. Mahkemece ilgili yerlerden gerekli belgeler getirtildikten sonra Sivil Havacılık Kanunu"ndan anlayan uzman bir bilirkişiden veya heyetten davalının eğitimde başarısız olup olmadığına, eğitim tamamlanmamış ise tamamlamasının mümkün bulunup bulunmadığına dair açıklamalı gerekçeli ve denetime elverişli rapor alınıp, oluşacak uygun sonuca göre karar verilmesi gerekir...) gerekçesiyle bozulmuştur.
Mahkemece, bozmaya uyularak yapılan yargılamada; davanın kabulü ile itirazın iptaline, icra inkar tazminatı talebinin kabulü ile asıl alacağın % 20 tutarındaki tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmiş; hüküm, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. Usuli kazanılmış hak olarak tanımlanan bu olgu mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirmektedir.
Bundan ayrı, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak meydana gelebilir. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme, (bozma kararının kapsamı dışında kalmış olması nedeniyle) kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. Bir başka anlatımla, kesinleşmiş bu kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur.
Yukarıdaki açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; mahkemece bozma kararına uyulmasına rağmen, yurt dışı eğitim firmasının kayıtları istenmeden dosyanın bilirkişiye gönderilmesi ve sonrasında bilirkişi tarafından hazırlanan raporun hükme esas alınması suretiyle, bozma kararının gereği tam olarak yerine getirilmemiştir.
Öte yandan, mahkemece verilen 15/05/2018 tarihli hükümde; davacı tarafın icra inkar tazminatı talebinin reddine karar verilmiş ve kararın sadece davalı tarafından temyiz edilmiş olması nedeniyle, bu talep bozma kararının dışında kalarak kesinleşmiş olmasına rağmen, bozma sonrası verilen son kararda davacı tarafın icra inkar tazminatı talebinin kabulüne karar verilmiş olması, yargılama ve temyizin temel ilkelerinden olan usuli kazanılmış hak kuralının ihlali mahiyetindedir.
Hal böyle olunca mahkemece; uyulan bozma kararı gereğince, davaya konu eğitimi veren yurt dışı firmadan ilgili belgeler getirtildikten sonra dosyanın bilirkişiye gönderilmesi, ayrıca davalının birlikte eğitime gönderilen diğer pilotun eğitim masraflarının da kendisinden talep edildiği yönündeki savunması üzerinde durulması ve tüm deliller birlikte değerlendirildikten sonra ulaşılacak sonuca göre uyuşmazlığın esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, davalı yararına oluşmuş olan usuli kazanılmış haklar ihlal edilerek eksik incelemeyle davanın kabulüne karar verilmiş olması, doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün HUMK"nın 428 inci maddesi gereğince davalı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK"nın geçici madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK"nın 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 17/11/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.