Resen tahakkuk ettirilen prim aslı ve gecikme zammı alacağının tahsiline ilişkin kurum kararının iptali davasının yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerle davanın reddine ilişkin hükmün süresi içinde temyizen incelenmesi taraflar Avukatlarınca istenilmesi ve davalı Avukatınca da duruşma talep edilmesi üzerine, dosya incelenerek, işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 18/03/2003 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmişti. Duruşma günü davacı adına Avukat Nejat Ünal ile karşı taraf adına Avukat Perihan Bozkaya geldiler. Duruşmaya başlanarak, hazır bulunan Avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek aynı gün Tetkik Hakimi Ercan Turan tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi:

Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, Sosyal Sigortalar Kurumunun temyiz itirazlarının reddi gerekir.

Sigorta müfettişlerine işyerlerinde eksik işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığını inceleme ve buna dayalı olarak Kurumca resen ek prim tahakkuku yetkisi veren 4792 Sayılı Kanunun 3917 Sayılı Kanunla değişik 6. maddesi, dava konusu prim tahakkukuna dayanak 21.12.2001 tarihli müfettiş raporunun düzenlendiği tarihten önce, 04.10.2000 tarih ve 24190 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 616 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yürürlükten kaldırılmış olup, Anayasa Mahkemesi"nin 10.11.2001 tarihinde yürürlüğe giren iptal kararıyla yürürlükten kalkan, 616 sayılı Kanun Hükmünde Kararname"nin 15. maddesindeki düzenleme de, Kurum müfettişlerine anılan madde içeriğine uygun biçimde benzer nitelikli işlerle yapılacak karşılaştırma sonucu ölçümleme yoluyla ek prim tahakkuku yetkisi veren bir yasal içeriğe sahip değildir. 04.10.2000 Tarihine kadar idari aşamada kesinleşmiş dosyalar dışında kalan Kurum işlemlerinin yasal dayanağı ortadan kalktığından, bu tarihten sonra Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 76. maddesi uyarınca yürürlükteki yasaları resen tatbik etmekle yükümlü bulunan Mahkemelerin; yürürlükten kalkan bir yasa maddesine dayanarak inceleme yapma ve karar verme yetkilerinin bulunmadığının kabulü gerektiğinden, karar tarihinden önceki mevzuata göre yapılan ölçümleme ve buna dayalı ek prim tahakkuk ve tahsiline ilişkin Kurum işleminin iptaline karar verilmesi gereği açıktır. 4792 Sayılı Yasanın 6. Maddesine, 01.12.1993 tarihinde, 3917 sayılı Yasanın 4. Maddesiyle eklenen ve uygulamada ölçümleme olarak adlandırılan yetki, "emsaline veya yapılan işin nitelik ve kapsamına göre işin yürütümü için gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde" bulunulduğunun saptanması halinde, "yapılan işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan işçi sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak," işin yürütümü için gerekli asgari işçilik tutarının geriye dönük olarak tespitine olanak veren bir düzenleme olup, 506 sayılı Yasanın 79. Maddesindeki "fiilen veya kayden çalıştığı tespit edilen sigortalılara" ilişkin prim tahakkuku yetkisinden farklı yöntem, itiraz ve dava sürecine tabi, 506 sayılı Yasanın 79. Maddesinden hareketle sağlanamayan bir prim tahakkuku sistemi öngören düzenlemedir. Kurum"un asgari işçilik tespiti işlemlerinde de 3917 sayılı yasa ile getirilen düzenleme tarihi başlangıç alınarak, anılan tarihten sonrası için prim tahakkuku yoluna gidilebilmekte, böylece 506 sayılı Yasanın 79. Maddesinden kaynaklanan böylesi bir yasal olanak bulunmadığı teyid edilmektedir. Ayrıca 506 sayılı Yasanın 79. Maddesi metni içeriği de, ölçümleme yoluyla asgari işçilik oranı tespiti yönündeki incelemeye olanak verecek ölçütleri, inceleme yöntemi ve verilerini içermemektedir. Bu nedenle, mahkemenin 506 sayılı Yasanın 79. Maddesinden hareketle yaptığı incelemeyle vardığı sonucun da, dava konusu işlem yönünden geçerliliğinden sözetme olanağı yoktur.

Yukarıda sıralanan maddi ve hukuki olgular ışığında usul ve yasaya uygun istemin kabulüne karar verilmesi gereği gözetilmeksizin, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

O halde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ:Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, Davacı Avukatı yararına takdir edilen 275.000.000 lira duruşma avukatlık parasının karşı tarafa yükletilmesine, temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 18.03.2003 günün de oybirliğiyle karar verildi.