İtibari Hizmet Süresi - Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2007/22654 Esas 2009/1645 Karar Sayılı İlamı

10. Hukuk Dairesi 2007/22654 E., 2009/1645 K.

10. Hukuk Dairesi 2007/22654 E., 2009/1645 K.

• İTİBARİ HİZMET SÜRESİ

• 2709 S. 1982 ANAYASASI [ Madde 10 ]
• 2709 S. 1982 ANAYASASI [ Madde 153 ]
• 506 S. SOSYAL SİGORTALAR KANUNU(MÜLGA) [ Ek Madde 5 ]
• 506 S. SOSYAL SİGORTALAR KANUNU(MÜLGA) [ Geçici Madde 20 ]

"İçtihat Metni"

Davacı, çalıştığı iş ve işyeri dikkate alınarak itibari hizmet süresinden yararlandırılması gerektiğinin tespitine karar verilmesini istemiştir.Mahkeme, ilâmında belirtildiği şekilde isteğin kabulüne karar vermiştir.

Hükmün, davalı SGK Başkanlığı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi H.. K.. tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

Davanın, 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4-a bendi kapsamındaki sigortalılara ilişkin olduğu ancak, geçiş hükümlerini içeren aynı yasanın Geçici 7. maddesi hükmünde "Bu Kanunun yürürlük tarihine kadar 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı, 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı kanunlar ile 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine göre sandıklara tâbi sigortalılık başlangıçları ile hizmet süreleri, fiilî hizmet süresi zammı, itibarî hizmet süreleri, borçlandırılan ve ihya edilen süreler ve sigortalılık süreleri tabi oldukları Kanun hükümlerine göre değerlendirilirler" hükmü ve genel olarak Kanunların geriye yürümemesi (geçmişe etkili olmaması) kuralı karşısında davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun Ek 5. maddesidir.

506 sayılı Kanun"a 2098 sayılı Kanunla Ek 1. madde olarak eklenen, 3395 sayılı Yasayla kapsamı genişletildikten sonra 3520 sayılı Kanunla Ek. 5. madde olarak numaralandırılan düzenlemeyle tanınan itibari hizmet süresi olanağından yararlanmak için, maddede yazılı fiziksel koşulların gerçekleşmesi, sözü edilen haktan yararlanmak için tek başına yeterli olmayıp, Yasanın öngördüğü biçimde, işkolu ve işyeri koşullarının birlikte gerçekleşmesi zorunluluğu vardır. Yasanın açık hükmü ve Yargıtay"ın yerleşik içtihatları da bu doğrultuda olduğu gibi; 3395 sayılı Kanuna ilişkin tasarının Türkiye Büyük Millet Meclisi"nde görüşülmesi sırasında, zehirli gaz ve maddelerle çalışan başka iş kollarının da bulunduğuna işaret edilerek orada çalışanlara da aynı hakkın tanınması yönündeki öneri, konunun hazırlık çalışmasını gerektirdiği belirtilerek, bu yöndeki kapsamlı düzenleme istemi ileri tarihlere bırakılmış, bu hakkın ek olarak yalnızca gemi adamları ile azotlu gübre ve şeker sanayiinde çalışanlara tanınmasıyla yetinilmiştir. (Türkiye Büyük Millet Meclisi"nin 20.6.1987 günlü, 121, Birleşim Tutanağı, Dergi s: 206-209). Bundan başka, Ankara 1. İş Mahkemesi"nce, sözü geçen ek maddenin alt bentlerinde yazılı koşullarla çalışan sigortalılar arasında eşitliğin sağlanması amacıyla, bu hakkın belirli işkollarına özgü biçimde ve sınırlı olarak verilmesine yol açan I, II, III ve IV. bentlerin işkolunu belirleyen ibarelerinin iptali istemiyle itiraz yoluna başvurulmuş ise de, Anayasa Mahkemesi, 02.5.1989 tarihli, 1988/51 E., 1989/18 K. sayılı kararında, "...Anılan bent hükümlerinde, Milli Savunma Bakanlığı"na bağlı işyerlerinde çalışan sigortalıların yer almaması, belli sigortalılara hak tanıyan ve özü bakımından Anayasa"ya aykırı bulunmayan hükmün iptalini gerektirmez. Kaldı ki, diğer sigortalıların, bu haktan yararlanmaları doğrultusunda her zaman yeni düzenlemeler yapılabilir. Anayasa Mahkemesi"nden, ancak Anayasa"ya aykırı olan bir yasa hükmünün uygulama alanından kaldırılmasını sağlamak için iptal kararı istenebileceğine, özde Anayasa"ya aykırı düşmeyen bir kural, uygulama alanının genişletilmesi amacıyla iptal edilmeyeceğine göre; bir kısım sigortalılara hak tanıyan itiraz konusu hükmün, öteki kesimlere de aynı hakkı tanıyan tamamlayıcı yasama işlemleriyle düzeltilmesi, düzenleme eksikliklerinin bu yöntemle giderilmesi Anayasa"ya uygun ve tutarlı bir tasarruf olacaktır." Gerekçesinden hareketle, itiraz konusu hükmün Anayasa"ya aykırı bulunmadığı ve İtirazın reddi gerektiği sonucuna varmıştır.

Açıklanan yasama evreleri, Anayasa Mahkemesi kararı ve nihayet kanunun açık hükmü karşısında; 506 sayılı Yasanın Ek 5. maddesinde hizmetin geçtiği yer başlığı altında sıralanan "a)Solunum ve cilt yoluyla vücuda geçen gaz veya diğer zehirleyici maddelerle çalışılan işyerleri, 2. Zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde" çalışma olgusuna dayanılarak, davalılara ait fabrikada bakliyat-hububat ürünlerindeki zararlı organizmaların imhası ile görevli mühendis konumunda geçen çalışmaları nedeniyle, yasal düzenlemenin sayılı ve sınırlı olarak, "I- a) 212 sayılı Kanunla değiştirilen 5953 sayılı basın mesleğinde çalışanlarla çalıştırılanlar arasındaki münasebetleri düzenleyen kanun kapsamına tabi olarak çalışan sigortalılar, b) Basın kartı yönetmeliğine göre basın kartına sahip olmak suretiyle gazetecilik yaparken, kamu kurumlarına giren ve bu kurumlarda meslekleriyle ilgili görevlerde istihdam edilen sigortalılar, II- (Değişik: 20/ 6/ 1987-3395/13 Md.) Basım ve gazetecilik işyerlerinde 1475 sayılı Kanun ve değişikliklerine göre çalışan sigortalılar. III- (Ek: 20/6/1987-3395/13 Md.) Gemi adamları, gemi ateşçileri, kömürcüler, dalgıçlar. IV- (Ek: 20/6/1987-3395/13 Md.) Azotlu gübre ve şeker sanayiinde, fabrika, atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında çalışan sigortalılar" için tanınmış olan haktan davacının da yararlandırılmasına hukuken olanak bulunmamaktadır.

İtibari hizmet süresinden yararlanmayı gerektiren olgunun sanayi kolları farklı olsa da belli, ağır, riskli ve sağlığa zararlı işlerin yapılması olduğu, bu nitelikte işleri yapan kişilerin aynı durumda olmadıklarının ileri sürülemeyeceği ve aynı hukuksal durumda bulunanların farklı kurallara tabi tutulmasının Anayasanın eşitlik ilkesine yer veren 10. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle söz konusu düzenlemede yer alan "Azotlu gübre ve şeker sanayii" ibaresi Anayasa Mahkemesinin 27.03.2007 tarih 26475 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 04.10.2006 tarihli ve 2002/157 Esas 2006/97 Karar sayılı kararı ile iptal edilmiş ise de; Anayasanın 153/5. maddesi uyarınca Anayasa Mahkemesinin İptal kararlarının geriye yürümeyeceği ilkesi de gözetildiğinde, davacının itibari hizmetten yararlandırılmasının mümkün olmadığı gözetilmeksizin yazılı gerekçelerle davanın kabulüne karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

O hâlde, davalı SGK Başkanlığı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 17/02/2009 gününde oybirliğiyle karar verildi.