Vatandaşlıktan Çıkma - Yurt Dışı Çalışma Süresinin Borçlanılması - Yurt Dışı Çalışma Süresinin Tespiti - Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2009/869 Esas 2010/6691 Karar Sayılı İlamı

10. Hukuk Dairesi 2009/869 E., 2010/6691 K.

10. Hukuk Dairesi 2009/869 E., 2010/6691 K.

• VATANDAŞLIKTAN ÇIKMA
• YURT DIŞI ÇALIŞMA SÜRESİNİN BORÇLANILMASI
• YURT DIŞI ÇALIŞMA SÜRESİNİN TESPİTİ

• 5901 S. TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNU [ Madde 25 ]
• 5901 S. TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNU [ Madde 28 ]
• 403 S. TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNU(MÜLGA) [ Madde 20 ]
• 403 S. TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNU(MÜLGA) [ Madde 29 ]
• 1479 S. ESNAF VE SANATKARLAR VE DİĞER BAĞIMSIZ ÇALIŞANL... [ Madde 13 ]
• 3201 S. YURT DIŞINDA BULUNAN TÜRK VATANDAŞLARININ YURT ... [ Madde 1 ]
• 3201 S. YURT DIŞINDA BULUNAN TÜRK VATANDAŞLARININ YURT ... [ Madde 2 ]

"İçtihat Metni"

Davacı vekili, tespit isteminde bulunmuştur.

Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.

Hükmün, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

1-) Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı ge-rektirici sebeplere göre, davacı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2-) 12.12.1963 tarihinde gerçekleşen doğumla Türk vatandaşlığını kazanan, 21.04.1987-13.01.1990 döneminde 1479 sayılı Kanun kapsamında zorunlu, 04.11.2003-2008/Eylül tarihleri arasında 506 sayılı Kanun"a tabi zorunlu sigortalılığı bulunan, Alman vatandaşlığına geçmek üzere, 403 sayılı Kanun"un 20. maddesi gereğince Bakanlar Kurulu"nun 15.12.1995 gün ve 1995/660 sayılı kararıyla Türk vatandaşlığından çıkmasına izin verilen ve çıkma belgesini teslim aldığı 24.04.1996 tarihi itibarıyla Türk vatandaşlığını yitiren davacının, Almanya"da geçirdiği 10.08.1981-31.12.2007 tarihleri ara-sındaki sürelerini 3201 sayılı Kanun hükümleri kapsamında sosyal güvenliği bakımından değerlendirmek amacıyla, yurda kesin dönüş yaptığına ilişkin beyan ve taahhüt belgesini 11.04.2008 günü davalı Kuruma sunup borçlanma başvurusunu yönelttiği ve anılan talebin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ol-madığı gerekçesiyle reddedildiği anlaşılmakta olup, borçlanma suretiyle emekli olma isteminin tespit ve kabulüne yönelik işbu davada mahkemece yürütülen yargılama sonunda, 24.04.1996 tarihinden itibaren Türk vatandaşı olmayan davacının başvuru günü itibarıyla da bu niteliğe sahip bulunmadığı gerek-çesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Davanın yasal dayanaklarından biri olan Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkındaki 3201 sayılı Kanun"un "Amaç ve kapsam" başlığını taşıyan 1. maddesinde; 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşlarının yurt dışında geçen ve belgelendirilen çalışma sürelerinin, bu çalışma süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik sürelerinin ve yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerinin, 2. maddede belirtilen sosyal güvenlik kuru-luşlarına prim, kesenek ve karşılık ödenmemiş olması ve istekleri durumunda bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirileceği; "Tanımlar" başlıklı 2. maddesinde; sürelerin değerlendirilmesi ibaresinin, Türk vatandaşlığını haiz olanların 1. maddede belirtilen sürelerinin istekleri du-rumunda değerlendirilmesini ifade ettiği belirtilmiş olup, anılan 1. madde, 08.05.2008 günü Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe giren 5754 sayılı Kanun"un 79. maddesi ile değiştirilerek, Türk vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sü-relerinin değerlendirileceği hüküm altına alınmıştır.

Konuya ilişkin olarak; 3201 sayılı Kanun"un Uygulama Yönetmeliği"nin "Kapsam" başlığını taşıyan 2. maddesinde; bu Yönetmelik hükümlerinin, ikili veya çok taraflı Sosyal Güvenlik Sözleşmesi yapılmış olup olmadığına ba-kılmaksızın yabancı bir ülkede, Türk Vatandaşı olarak çalışmış, çalışan veya çalışacaklar ile gerek borçlanma ve gerekse aylık alma sürelerinde Türk Vatandaşı olanları kapsadığı açıklanmış, anılan Yönetmeliği yürürlükten kal-dıran ve 06.11.2008 tarihinde Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin aynı başlıklı 2. maddesinde; bu Yönetmeliğin, ikili veya çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın yabancı bir ülkede geçen sigortalılık veya ev kadını sürelerinde ve borçlanma istem tarihinde Türk vatandaşı olanları kapsadığı bildirildikten sonra, "Borçlanma kapsamındaki süreler" başlığını taşıyan 6. maddesinde, Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra yurtdışında sigortalı veya ev kadını olarak geçen sürelerin borçlandırılmayacağı belirtilmiştir.

Diğer taraftan; 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu"nun 20. maddesinde, herhangi bir nedenle yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanan kimseler yönünden Türk vatandaşlığından çıkma izninin İçişleri Bakanlığı"nca verile-bileceği hüküm altına alındıktan sonra 06.07.2004 günü Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe giren 5203 sayılı Kanun"un 1. maddesi ile değişik "Yabancı Muamelesi ve Saklı Tutulan Haklar" başlıklı 29. maddesinde; bu Kanun gereğince Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin, kayıp tarihinden başlayarak yabancı muamelesine tabi tutulacağı, ancak doğumla Türk vatandaşı olup da, İçişleri Bakanlığı"ndan vatandaşlıktan çıkma izni alanların ve bunların vatandaşlıktan çıkma belgesinde kayıtlı ergin olmayan çocuklarının; Türkiye Cumhuriyeti"nin milli güvenliğine ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü ve seçme-seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları dışında, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak koşuluyla Türk vatan-daşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam edecekleri yönünde düzenleme yapılmış olup; her ne kadar 12.06.2009 tarihinde Resmi Gazete"de yayımlanmasıyla yürürlüğe giren 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu"nun 47. maddesiyle, söz konusu 403 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmış ise de; mülga 20. maddedeki düzenlemeye 5901 sayılı Kanun"un "Türk vatandaşlığından çıkma" başlığını taşıyan 25. maddesinde, mülga 29. maddedeki hükme ise, 5901 sayılı Kanun"un "Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişilere tanınan haklar" başlıklı 28. maddesinde aynen yer verilmiştir.

Borçlanma Yasası niteliğindeki 3201 sayılı Kanun"un 1. ve bu Kanun"un Uygulama Yönetmeliği"nin 2. maddelerinde; Türk vatandaşlarının, Türk vatandaşı olarak yurtdışında geçen çalışmalarını borçlanabilmeleri öngörülmüş olmakla, anılan Kanun, yurt dışı hizmet borçlanması hakkının kullanılabilmesi için çalışmanın geçtiği dönemde sigortalı ile uyrukluk ilişkisini aramaktadır ve söz konusu Yönetmelikte, borçlanma tarihinde de Türk vatandaşı olunması gerektiği belirtilmiştir. Bununla birlikte; gerek mülga 403 sayılı Kanun"un 29., gerekse 5901 sayılı Kanun"un 28. maddesinde; doğumla Türk vatandaşı olup da, İçişleri Bakanlığı"ndan çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını yitirenlerin, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı tutularak, anılan kişilerin, bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak koşuluyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam edecekleri kabul edilmiş, böylelikle, çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler yönünden kazanılmış haklar koruma altına alınmıştır. Kişinin bulunduğu statüden doğan, kendisi yönünden kesinleşmiş ve kişisel niteliğe dönüşmüş olan hak niteliğindeki "kazanılmış hak", hukuk devleti kavramının temelini oluşturan en önemli unsurlardandır ve kazanılmış hakları ortadan kaldırıcı nitelikte sonuçlara yol açan yorumlar; Anayasa"nın, Cumhuriyetin niteliklerinin belirtildiği 2. maddesinde yer alan, Türkiye Cumhuriyeti"nin, sosyal bir hukuk devleti olduğu yönündeki hükmüne aykırılık oluşturacağı gibi, toplumsal kararlılığı ve hukuksal güvenceyi ortadan kaldırarak belirsizlik ortamının doğmasına neden olacağından kabul edilemez.

Tüm bu açıklamalar ve yasal düzenlemeler ışığı altında yapılan değerlendirme sonunda; Türk vatandaşlığından izinle çıkan ve borçlanma başvurusunda bulunduğu tarihte Türk vatandaşı olmayan kişilerin istemlerinin, Türk vatandaşlığının yitirildiği tarih öncesine ait süreler yönünden kabul edilmesi gerekmekte, bu kişilere, Türk vatandaşlığından izinle çıkmadan önce yurt dışında geçirdiği sürelerine ilişkin borçlanma hakkı tanınmalıdır.

Yukarıdaki maddi ve hukuki olgular gözönünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu davanın tümden reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

O halde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün (BOZULMASINA), temyiz harcının isteği durumunda davacıya geri verilmesine, 06.05.2010 gününde oybirliğiyle karar verildi.