Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/1527 Esas 2020/3297 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1527
Karar No : 2020/3297

TEMYİZ EDENLER : I- (DAVACI) : … Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi
VEKİLLERİ: Av. …, Av. …

II- (DAVALILAR) : 1- … Kurumu
VEKİLİ: Av. …

2- … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ: Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onüçüncü Dairesinin 04/12/2019 tarih ve E:2015/1048, K:2019/4031 sayılı kararının aleyhlerine olan kısımlarının taraflarca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirketin, 29/12/2006 tarih ve 26391 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 21/12/2006 tarih ve 1029 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının (e) bendi ile 2 numaralı ekinde yer alan İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama Yöntem Bildirimi'nin 1.5. maddesinde "TEİAŞ tesislerinde kullanıcının bağlı olduğu fidere 00.00-24.00 saatleri arasında üç veya daha fazla arıza intikal ederek kesicinin açması" şeklinde tanımlanan kuralı ihlâl ettiğinden bahisle düzenlenen Ocak 2007-Aralık 2009 dönemi arasındaki sistem kullanım ceza faturalarının bildirimine ilişkin TEİAŞ Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin, söz konusu işlemin dayanağı Yöntem Bildiriminin 1.5. maddesinin iptali ile bu işlemler dolayısıyla yatırılan Aralık 2007 dönemine ilişkin … tarih ve … nolu sistem kullanım ceza faturası tutarı olan 41.617,36-TL'nin ödeme tarihinden itibaren işletilecek ticari avans faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istenilmektedir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onüçüncü Dairesinin 04/12/2019 tarih ve E:2015/1048, K:2019/4031 sayılı kararıyla;
Uyuşmazlık konusu olayda, Aralık 2007 dönemine ilişkin sistem kullanım ceza faturasının iptali ile söz konusu fatura tutarı olan 41.617,36-TL'nin ödeme tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istemiyle açılan davada, ... Asliye Ticaret Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla mahkemenin görevsizliği gerekçesiyle davanın usulden reddedildiği, söz konusu kararın davacı şirkete 26/02/2015 tarihinde tebliğ edildiği, bu kararın temyiz edilmemesi üzerine 16/03/2015 tarihinde kesinleştiği, davacının ise TEİAŞ Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin, söz konusu işlemin dayanağı Yöntem Bildirimi'nin 1.5. maddesinin iptali ile bu işlemler dolayısıyla yatırılan Aralık 2007 dönemine ilişkin … tarih ve … nolu sistem kullanım ceza faturası tutarı olan 41.617,36-TL'nin ödeme tarihinden itibaren işletilecek ticari avans faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istemiyle Danıştay Genel Yazı İşleri Müdürlüğü evrak kaydına 26/03/2015 tarihinde giren dilekçeyle dava açtığı anlaşıldığından, açılan davanın süresinde olduğu;
İdarî yargının görevli olduğu uyuşmazlıklarda, adlî yargıda davanın açılması durumunda, davanın görevsizlik nedeniyle usulden reddi üzerine, yeniden idarî yargıda dava açılması gerektiği; yeni davanın ise, adlî yargıda açılmış olan ilk davanın devamı sayılmayacağından davacının talebini genişletmesinin de söz konusu olamayacağı; zira, dava dilekçesinin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 3. ve 5. maddelerine uygun olması gerektiği;
Diğer taraftan, 1029 sayılı Kurul kararının (e) bendi ile 2 numaralı ekinde yer alan Yöntem Bildirimi'nin 1.5. maddesi uyarınca, uygulama işlemi olan sistem kullanım ceza faturasının düzenlendiği anlaşıldığından husumet itirazının reddi gerektiği;
Öte yandan, dava dilekçesinde Yöntem Bildirimi'nin tümünün iptali istenilmiş ise de, Aralık 2007 dönemine ilişkin sistem kullanım ceza faturasının 21/12/2006 tarih ve 1029 sayılı Kurul kararının (e) bendi ile 2 numaralı ekinde yer alan İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama Yöntem Bildirimi'nin 1.5. maddesi uyarınca düzenlendiği dikkate alındığında, iptal isteminin anılan Yöntem Bildirimi'nin 1.5. maddesi ile sınırlı olarak incelenmesi gerektiği;
Davacı şirkete, TEİAŞ tarafından Ocak 2007-Aralık 2009 dönemine ilişkin sistem kullanım ceza faturalarının tahakkuk ettirilmesi üzerine anılan faturaların bildirimine ilişkin işlemin, bu işlemin dayanağı Yöntem Bildirimi'nin 1.5. maddesinin iptali ile söz konusu işlemler dolayısıyla yatırılan Aralık 2007 dönemine ilişkin sistem kullanım ceza faturası tutarı olan 41.617,36-TL'nin ödeme tarihinden itibaren işletilecek ticari avans faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı;
22/01/2003 tarih ve 25001 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan mülga Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği’nin 8. ve Geçici 6. maddesi, mülga Elektrik Piyasasında İletim ve Dağıtım Sistemlerine Bağlantı ve Sistem Kullanımı Hakkında Tebliğ'in 4. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına yer verilerek;
Elektrik dağıtım faaliyetinde bulunan şirketlerin TEİAŞ ile Bağlantı Anlaşması ve Sistem Kullanım Anlaşması olmak üzere iki anlaşma imzalaması gerektiği, ancak, davacı şirket ile TEİAŞ arasında ilk kez 25/03/2010 tarihinde Bağlantı Anlaşması ve Sistem Kullanım Anlaşması imzalandığı, 2007 yılı süresince dava konusu Yöntem Bildirimi'nin 1.5. maddesinin davacı şirket hakkında uygulandığı;
Sistem Kullanım Anlaşması’nın "Cezaî Şartlar" başlıklı 10. maddesinde, kullanıcının ilgili mevzuat, taraflar arasında imzalanan bağlantı anlaşması ve bu anlaşma hükümlerinin herhangi birini ihlâl etmesi, söz konusu ihlâli TEİAŞ’ın uyarısına rağmen uyarıda belirtilen süre içinde sona erdirmemesi durumunda TEİAŞ’ın maddede belirtilen cezaları uygulayacağı belirtilerek ve "TEİAŞ tesislerinde kullanıcının bağlı olduğu fidere 00.00-24.00 saatleri arasında üç veya daha fazla arıza intikal ederek kesicinin açması" kuralı ihlâl olarak tanımlanarak, bu ihlâl için "00.00-24.00 saatleri arasındaki her üç açma için kullanıcının içinde bulunulan aya ait Sistem Kullanım Fiyatına göre hesaplanan bedelin %1'i oranında ceza uygulanır. Üçün katına ulaşmayan açma sayıları üçün katına doğru aşağı çekilerek hesaplanır. (Not: 8 açma varsa 6 olarak hesap edilir.)" cezaî şartının öngörüldüğü;
Davalı ... tarafından tek taraflı olarak hazırlanan ve Kurul tarafından onaylanarak yürürlüğe giren 01/01/2007 tarihli İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama Yöntem Bildirimi'nin 1.3. maddesinde, iletim sistemine doğrudan bağlanan kullanıcıların Bağlantı Anlaşması ile Sistem Kullanım Anlaşmasını yapmak zorunda oldukları; 1.5. maddesinde, bir kullanıcının, TEİAŞ ile Sistem Kullanım Anlaşması imzalamamış olmasına rağmen iletim sistemine bağlı olarak faaliyet göstermesi, dolayısıyla iletim sistemini kullanması hâlinde, Elektrik Piyasasında İletim ve Dağıtım Sistemlerine Bağlantı ve Sistem Kullanımı Hakkında Tebliğ’in Geçici 3. maddesi uyarınca kullanıcıların lisans almamış olmaları ve/veya sistem kullanım anlaşmalarının yapılmamış olması hâlinde dâhi bu kullanıcıların Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği doğrultusunda onaylanan sistem kullanım bedelini ve/veya sistem işletim bedelini ödeme yükümlülüklerinin bulunduğu, sistem kullanım anlaşması bulunmaksızın iletim sistemini kullanmakta olan kullanıcıların, iletim sisteminde arz güvenilirliği ve kalitesinin sağlanması amacıyla maddede yer alan ihlâllerle karşılaşılması hâlinde ilgili cezaî işleme tâbi olacağının belirtildiği ve yukarıda belirtilen ihlâl ve cezasının bu hâller arasında sayıldığı;
Davacı şirket ile TEİAŞ arasında imzalanan bağlantı anlaşmasında ise, bu durumun ihlâl olarak kabul edildiğine ve bu ihlâl nedeniyle cezaî şart uygulanacağına ilişkin herhangi bir kurala yer verilmediği; bu yönde yaptırım içeren sistem kullanım anlaşmasının davacı şirket tarafından 25/03/2010 tarihine kadar imzalanmadığı;
Belirtilen hususların birlikte değerlendirilmesinden, davacı şirket ile TEİAŞ arasında iletim sisteminin kullanımı açısından kurulması gerekli akdî ilişkinin kurulmadığı, dava konusu Yöntem Bildirimi'nde uygulanması öngörülen işlemin hukukî mahiyeti itibarıyla, sözleşmeden kaynaklanan bir cezaî şart niteliğinde olduğu, bu anlamda yalnızca sistem kullanım anlaşmasını imzalamış ve bu anlaşmada yer alan hüküm ve şartları kabul etmiş taraflar hakkında uygulama alanı bulabileceğinin anlaşıldığı;
Bu çerçevede, sistem kullanım anlaşmasının tarafı olmayan davacı şirkete, akdî ilişkinin zorunlu tarafı TEİAŞ tarafından hazırlanan ve Kurul tarafından onaylanarak yürürlüğe giren Yöntem Bildirimi'ne, tip sözleşmedeki hükümler nakledilmek suretiyle bu sözleşmenin hüküm ve sonuçlarının sözleşme dışı davacı şirkete uygulanması yönünde ilgili düzenleyici işlemlerin dayanağı Kanunlarda herhangi bir hüküm bulunmadığı, bu ilişkinin salt idarelerin ikincil nitelikteki düzenlemeleriyle kurulmasına ise hukuken imkân bulunmadığı görüldüğünden, Yöntem Bildirimi'nde yer alan cezaî şart hükümlerinde hukuka uygunluk bulunmadığı;
Diğer taraftan, dava konusu işlemin, iletim sistemini fiilen kullanması ve arz güvenliği nedenleriyle, davacı şirket açısından sözleşme hükümleri olmaksızın uygulanması gerektiği iddia edilebilirse de, işlemin, mahiyeti itibarıyla kullanıcılar tarafından sisteme verilen zararın karşılığı, başka bir ifadeyle, tazmini niteliğinde olmadığı, salt sözleşme hükümlerinin bu anlamda arz güvenliğinin ihlâli karşılığında öngörülen cezaî nitelikteki işlem olduğu, kullanıcı tarafından sisteme verilen zararın ayrıca tazmin edileceğinin de açık olduğu;
Bu itibarla, davacı şirket ile TEİAŞ arasında sistem kullanım anlaşması imzalanmadığından, bu anlaşmanın hükümlerinin, olması gereken akdî ilişkinin tarafı olan TEİAŞ tarafından tek taraflı olarak hazırlanan İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama Yöntem Bildirimi uyarınca, akit dışı davacıya, TEİAŞ tarafından hukuken geçerli bir dayanağı olmadan cezaî şart uygulanması yönünde hükümler içeren Yöntem Bildirimi'nin 1.5. maddesinde ve bu madde uyarınca düzenlenen sistem kullanım ceza faturalarının bildirimine ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle,
TEİAŞ Genel Müdürlüğünün … tarih ve …sayılı işlemi ile söz konusu işlemin dayanağı 21/12/2006 tarih ve 1029 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının (e) bendi ile 2 numaralı ekinde yer alan İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama Yöntem Bildirimi'nin 1.5. maddesinin iptaline; bu işlemler dolayısıyla yatırılan tutarın ödeme tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı … tarafından davacı şirkete ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Davacı tarafından, maktu vekalet ücreti yerine nisbi vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiği, avans faizi talep edilmesine rağmen kanuni faize hükmedilmesinin yerinde olmadığı ileri sürülmektedir.
Davalı idarelerden … Kurumu tarafından; iptale konu işlemin Elektrik Piyasası Kanunu ve adı geçen Kanuna bağlı olarak çıkarılan ikincil mevzuata uygun olduğu, Kanun ile kendilerine verilen hak ve yetkileri kullanarak ve gerekli usuli işlemler eksiksiz olarak yerine getirilmek suretiyle dava konusu işlemin tesis edildiği, aksi bir uygulamanın, Kurumun piyasayı regüle etmek hak ve yetkisini tam olarak kullanamaması sonucunu doğuracağı, bu durumun ise kamu yararına aykırı olacağı ileri sürülmektedir.
Davalı idarelerden …Genel Müdürlüğü tarafından; davanın süresinde açılmadığı, davacı şirket hakkında işlem tesis edilemeyeceği kabul edilirse anlaşma imzalayan şirketler açısından adaletsiz ve eşitlik ilkesine aykırı bir durum söz konusu olacağı, iletim hizmetinin sağlıklı bir şekilde sunulması ve arz güvenliği açısından cezai yaptırım düzenlemelerinin zorunlu olduğu; enerji piyasasının her gün değişen ve gelişen dinamik yapısı gereği bütün yaptırımların kanun ile düzenlenemeyeceği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI :
Davacı tarafından, yöntem bildiriminin yasal dayanağının bulunmadığı, genel düzenleyici işlem niteliğindeki Sistem Kullanım Anlaşması ile idari para cezası verilemeyeceği, taraflar arasında fiili sözleşme bulunduğu savının kabul edilemeyeceği belirtilerek davalı idarelerin temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Davalı idarelerden … A.Ş. tarafından, davacı şirketin faizin türü yönünden yaptığı temyiz itirazlarının, davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiği yönündeki temyiz itirazlarını doğrular nitelikte olduğu, kabul anlamına gelmemek üzere temyize konu Daire kararında hükmedilen faiz türü ile maktu vekalet ücretinin seri dava gerekçesiyle yarıya indirilmesinin hukuka uygun olduğu, konuyla ilgili emsal yargı kararları bulunduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuş; diğer davalı … Kurumu tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçelerinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali ve davacı tarafından talep edilen tutarın yasal faiziyle birlikte ödenmesi yolundaki Danıştay Onüçüncü Dairesinin temyize konu 04/12/2019 tarih ve E:2015/1048, K:2019/4031 sayılı kararının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 17/12/2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.