Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2020/7463 Esas 2022/4394 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 13.HUKUK DAİRESİ

Taraflar arasında görülen davada İstanbul Anadolu 8. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen 22.01.2020 tarih ve 2018/1236 E- 2020/59 K. sayılı kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin esastan reddine dair İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi'nce verilen 21.09.2020 tarih ve 2020/781 E- 2020/915 K. sayılı kararın duruşmalı olarak Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, duruşma için belirlenen 31.05.2022 günü hazır bulunan davacı vekili Av. ...ve Av. ... ile davalı vekili Av. ... dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hakimi Dr. ... tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkili bankanın Çukurambar ... Kurumsal Şubesi tarafından dava dışı Aykon Elektrik ... Ltd. Şti. ile 09.07.2012 tarihinde imzalanan kredi sözleşmesi uyarınca davalı muhatap firmaya hitaben 01.06.2016 tarihli 238.800,00 USD bedelli, 01.12.2016 tarihine kadar süreli olmak kaydıyla süreli avans teminat mektubu düzenlenip verildiğini, teminat mektubunun süresinin aynı koşullarla lehtar ve muhatabın talebi doğrultusunda uzatıldığını, davalının 15.12.2016 tarihli tazmin yazısı uyarınca 16.12.2016 tarihinde mektup bedelinin tazmin edildiğini, teminat mektubundaki lehtar firma durumunda bulunan dava dışı Aykon Elektrik ... Ltd. Şti. tarafından mektup konusu işin avans kısmının tamamlandığı ve muhatap davalının mektup konusu işle ilgili alacağının bulunmadığını ifade etmesiyle teminat mektubunun haksız olarak tazmin edildiğinin anlaşıldığını ve davalıya ihtarname gönderilerek haksız tazmin edilen tutarın iadesinin istendiğini, ancak davalı tarafın olumsuz cevap verdiğini iddia ederek teminat mektubu tutarının tazmin tarihindeki karşılığı olarak 841.053,60 TL’nın tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla tazmin tarihinden itibaren avans faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, dava dışı Aykon Elektrik ... Ltd. Şti. ile müvekkili arasındaki sözleşme hükmü uyarınca dava dışı firmanın davacı banka nezdindeki hesabına 238.800,00 USD’nin 22.06.2016 tarihinde transfer edildiğini, dava dışı firmanın sözleşme gereği üstlendiği edimi yerine getirmediğinin davacı banka tarafından düzenlenen avans teminat mektubu başlıklı belge ile sabit olduğunu, dava dışı firma tarafından kesin teminat mektubu sunma taahhüdünde bulunulmasına rağmen bu taahhüdüne aykırı olarak davacı banka tarafından avans teminat mektubu özelliğine haiz nakit blokaj karşılığı mektup sunabildiğini, avans teminat mektubu kapsamında garanti edilen rizikonun gerçekleşmediği iddiasına binaen davacının bu davayı açmasının TMK 2. maddesi uyarınca dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması yasağına aykırı olduğunu, banka teminat mektubu ilişkisinde lehtarın taraf olmadığını, ancak bankanın muhataba ödeme yapması halinde bu ödeme nedeniyle başvuracağı kişinin lehtar olduğunu, bu durumda lehtarın yapılan ödemenin haksız ve riskin gerçekleşmediğinden bahisle muhataba rü'cu edebileceğini, davacının husumet ehliyeti bulunmadığını, davacının alacak talebinin hukuki sebebini açıklaması gerektiğini, davacının dava dışı firma ile müvekkili arasındaki sözleşme içeriğinden haberdar olduğunu, buna rağmen sözleşme hükümlerine aykırılık teşkil eder nitelikte teminat mektubu düzenlenip dava dışı firmaya teslim edilmesinin banka yönünden güven ve özen yükümlülüğünün ihlali olarak kabulü gerekeceğini, gerek riskin doğmadığı, gerekse muhatabın kötü niyetle tazmin talebinde bulunduğu iddialarının davacı tarafça ispatı gerektiğini, davacının dayandığı noter tespit tutanağının düzenlendiği tarih ile tazmin talebi ve tazmin işleminin yapıldığı tarihler arasında davacı bankanın lehtar şirket ile temasa geçip bilgi alması gerektiğini ve iddia edildiği gibi haksız tazmin durumu söz konusu olsa idi, davacının tazmin talebini reddetmesi gerektiğini, hataya düşmeden hiçbir ihtirazi kayıt ileri sürmeden iradi olarak ödemede bulunan bankanın ödediği tutarın iadesini talep edemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
İlk Derece Mahkemesi’nce, davalının tesis sahibi olarak Erzincan'ın Tercan İlçesi’ne bağlı ... Şerif Mahallinde bulunan taşınmazda fotovoltaik enerji santrali yapımı için proje, tasarım, mühendislik, tedarik, inşaat ... işlerini yürütmek üzere dava dışı Aykon Elektrik .. Ltd. Şti. ile yüklenici sıfatıyla anlaştığı, sözleşmenin 4.1 maddesinde avans ödemesinin kararlaştırıldığı, buna göre maddede belirtilen işler karşılığı, davalının yükleniciye avans ödemesi yapacağı, bunun karşılığında yüklenicinin de sözleşmenin yürürlük tarihinden en geç 10 gün sonra sözleşme bedelinin % 20'si oranında koşulsuz bir banka teminat mektubunu tesis sahibine (davalıya) vereceği, tesis sahibinin de banka teminat mektubuyla aynı miktardaki avansı yapılacak işler karşılığı yükleniciye ödeyeceğinin kabul edildiği, davacı bankanın davalıya hitaben düzenlediği avans teminat mektubunun "..... yüklenici Aykon Elektrik Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerini yerine getirmek üzere vermek zorunda olduğu avans teminat tutarı 238.800,00 USD .... garanti ettiğinden bu avansın her ne sebep ve surette olursa olsun geri alınmasının gerekmesi halinde protesto çekmeye, hüküm ve adı geçenin iznini almaya gerek kalmaksızın ve adı geçen ile firmamız arasında ortaya çıkacak herhangi bir uyuşmazlık ve bunun akıbet ve kanuni sonuçları dikkate alınmaksızın yukarıda yazılı tutarı ilk yazılı talebiniz üzerine derhal ve gecikmeksizin firmanıza nakden ve tamamen talep tarihinden ödeme tarihine kadar geçen sürelere ait kanuni faiziyle ödeyeceğimizi banka nam ve hesabına taahhüt ve beyan ederiz" şeklinde düzenlendiği, davalının süresi içinde tazmin talebinde bulunduğu ve davacı bankanın ödemeyi yaptığı, bankanın tazmin yükümlülüğünü yerine getirmesinden sonra iade koşullarının oluşmadığının lehdar tarafından ileri sürülerek muhataba karşı dava açılabilir ise de bankanın ödediği tutarın muhatap tarafından haksız olarak tazmin edildiği iddiasına dayalı olarak iade talep etme hakkı bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekilince istinaf edilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi’nce, davalı ile dava dışı Aykon Elektrik Taahhüt San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında enerji santralı yapımına dair sözleşme (eser) ilişkisi bulunduğu, sözleşme kapsamında davalının dava dışı Aykon'a yapacağı avans ödemelerinin karşılığında davacı bankanın, Aykon Elektrik Taahhüt San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin edimini yerine getirmemesi durumunda, talep halinde davalı muhataba avans miktarının ödeneceğinin dava konusu avans teminat mektubu ile taahhüt edildiği, bu hali ile taraflar arasında teminat mektubu düzenlenmesine esas garanti sözleşmesi ilişkisi bulunduğu, davacı bankanın davalı muhataba yaptığı ödeme, avans mektubunun dayanağı olan garanti sözleşme ilişkisine uygun olup avansın hak edişlerle kapatıldığına dair iddiayı davacı ileri süremeyeceğinden davacının garanti sözleşmesine dayanarak davalıdan bir alacak talep etmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Karar, davacı vekilince temyiz edilmiştir.
Yapılan yargılama ve saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kuralları gözetildiğinde İlk Derece Mahkemesince verilen kararda bir isabetsizlik olmadığının anlaşılmasına göre yapılan istinaf başvurusunun HMK'nın 353/b-1 maddesi uyarınca Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddine ilişkin kararın usul ve yasaya uygun olduğu kanısına varıldığından Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle, davacının temyiz isteminin reddi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın HMK'nın 370/1. maddesi uyarınca ONANMASINA, HMK'nın 372. maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, takdir olunan 3.815,00 TL duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, aşağıda yazılı bakiye 26,30 TL temyiz ilam harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, 02/06/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY

Dava, teminat mektubunun haksız olarak paraya çevrilmesi nedeniyle doğan banka zararının tahsili istemine ilişkindir.
Somut olayda, Erzincan ilinde inşa edilecek enerji santrali yapımı için davacının dava dışı yüklenici Aykon Ltd’ye avans ödemesi yaptığı, onun da aldığı avans karşılığı ihale dökümanı ve sözleşme hükümleri uyarınca yapacağı işleri garanti etmek için davacıya, davalı ... Bankasından temin ettiği “ilk yazılı talepte ve derhal ödeme” şartlı süreli avans teminat mektubunu verdiği, dava dışı Aykon Ltd.’nin Sözleşme ve ihale dökümanı uyarınca yapması gereken işleri süresi içerisinde yaptığı halde davalının, “ilk yazılı talepte ödeme” şartından yararlanarak, gerçekte teminat koşulu oluşmadığı halde oluşmuş gibi beyanla davalı bankadan teminat mektubunu paraya çevirdiği anlaşılmaktadır.
Esasen davaya konu teminat mektubu, avans teminat mektubu olup, avansa konu işlemlerin süresi içerisinde yapılmaması halinde verilen avansı garanti ettiğinden, koşullu bir teminat mektubu niteliğindedir. Dava dışı yüklenici kendisine verilen avansın gereğini yerine getirdiğinden teminat mektubu hükümsüz kalmış, mektubu paraya çevirme hakkını yitirmiştir. Verilen avansı temin etmek için alınan teminat mektubu, sonraki dönemde yapılmayan işler için garanti teşkil etmez. İş sahibi teminat mektubunu yükleniciye iade etmelidir. Kesin teminat mektupları daha önce verilen avansı, avans teminat mektupları da işin sonraki ve nahi kısmını temin etmez (Seza Reisoğlu, Banka Teminat Mektupları ve Kontrgarantiler, 4.Bası, s.276; Vahit Doğan, Banka Teminat Mektupları, 3.Baskı, s.75). Davacı Bankanın, şartlı teminat mektubunu şart gerçekleşmediği halde gerçekleşmiş gibi beyanla haksız olarak paraya çeviren davalıdan teminat mektubu bedelinin istirdadını talep edebileceği kanaatinde olduğumdan, davanın reddine dair Mahkeme kararını onayan Daire çoğunluğunun görüşüne katılmıyorum.