Taraflar arasında görülen davada;Davacı Hazine, tapuda davalılar adına kayıtlı 149 parsel sayılı taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan özel mülkiyete konu olamayacak kıyı kenar çizgisi dahilinde kaldığını ileri sürerek, taşınmazın kıyıda kalan kısmının tapusunun iptali ile terkin ve muhdesatların yıkımı isteklerinde bulunmuştur.
Bir kısım davalılar, davanın reddini savunmuştur, diğerleri ise davaya karşı beyanda bulunmamışlardır.
Mahkemece, yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu taşınmazın kısmen kıyı kenar çizgisi içersinde kaldığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile bu kısmın tapusunun iptali ile tescil harici bırakılmasına karar verilmiştir.
Karar, taraflarca süresinde temyiz edilmiş olmakla; Tetkik Hakimi raporu okundu, düşüncesi alındı. Dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü.
Dava, 3621 Sayılı Yasadan kaynaklanan tapu iptali ve taşınmazın sicil kaydının terkini isteğine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Dosya içeriğinden, toplanan delillerden; kayden davalıya ait çekişme konusu 151 parsel sayılı taşınmazın kabul kapsamında kalan bölümünün 28.11.1997 tarih, 5/3 Sayılı İçtihatı Birleştirme Kararı uyarınca belirlenen kıyı kenar çizgisine göre tanımı aynı yasanın 4. maddesinde yapılan kıyıda kaldığı saptanmıştır.
Hemen belirtelim ki, mülkiyet hakkı gerek Anayasa ve yasalarla iç hukuk yönünden, gerekse Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokolleri ile kabul edilmiş temel haklardandır. (Anayasa Md. 35/1, AİHS Ek Prot. 1-1). Türk Medeni Yasasının 683. maddesinde de bir şeye malik olan kimsenin hukuk düzeninin sınırları içerisinde o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisi belirtilmiş, malikin malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi her türlü haksız elatmanın önlenmesini de dava konusu edebileceği hüküm altına alınmıştır.
Öte yandan, Yargıtay İçtihatları Birleştirme Hukuk Genel Kurulunun 28.11.1997 tarih 5/3 Sayılı Kararında da ifade edildiği gibi, kıyılar doğal nitelikleri itibariyle herkesin kullanımına açık, diğer taraftan da bu nitelikleri nedeniyle özel mülkiyet alanı dışında ve özel mülkiyete konu olamayacak yerlerdir. Kıyılar, herhangi bir tahsis işlemine gerek olmaksızın doğrudan doğruya herkesin serbestçe yararlanmasına sunulmuş sahipsiz kamu mallarıdır. Bunun sonucu; kıyının zamanaşımı yoluyla kazanılması, tapu sicili hükümlerine bağlı tutulması, haczedilmesi mümkün değildir. Kıyılar, bu özelliklerinden dolayı Anayasanın 43.maddesinde ayrı bir bölümde düzenlenmiş, düzenlemede yukarıda sayılan nitelikler vurgulanmıştır.
Bilindiği ve yukarıda sözü edilen yasa ve sözleşmelerin hakkı tanımlayan maddelerini takip eden fıkralarda ifade edildiği gibi, mülkiyet hakkı da kamu yararının bulunduğu hallerde sınırlandırılabilir veya tamamen kaldırılabilir.
Ne varki, bu sınırlandırma veya kaldırma gerçekleştirilirken; T.C.Anayasasının 90/5.maddesi ile iç hukukun üstünde sayılan AİHS. Hükümlerince AİHM tarafından oluşturulan 30.5.2006 tarih 1262/02 sayılı kararda ifade edildiği üzere; “… bir kişiyi mülkünden yoksun bırakan bir önlemin…”, “kamu yararına meşru bir amaç gütmesi gerektiği…”, bu önlem alınırken “… başvurulan yollar ve
gerçekleştirilmesi amaçlanan hedef arasında makul bir oransallık ilişkisi olması gerektiği…”, kişinin “… kişisel ve haddinden fazla yük taşıma zorunda kalması halinde gerekli dengenin kurulamayacağı…” açıktır.
Diğer bir anlatımla, kamu yararı ile mülkiyet hakkından kısmen veya tamamen yoksun bırakılan kişinin hakkı arasında makul, kabul edilebilir, hak ve adalet dengesini sağlayacak bir oranın kurulması asıldır.
Bu arada, üzerinde durulması gereken konulardan biri de; çekişme yaratılan tapu kaydına bağlanan ve böylece kişi adına mülkiyet hakkı oluşturulan kıyı kapsamındaki yere ait tapunun niteliğinin belirlenmesidir.
Devlet tarafından verilen, doğru esasa ve geçerli kayda dayalı tapu ile sağlanan mülkiyet hakkına değer verileceği kuşkusuzdur. Böyle bir yer kıyı kapsamında kalmakla, temel vasfı yani kamu malı olma niteliği değişmemekle birlikte, kişinin söz konusu tapuya dayalı hakkının yukarıda ifade edildiği gibi korunması gerekeceği muhakkaktır.
Aksi düşünce tarzının, devletin verdiği tapunun geçersizliğini ileri sürerek, hiçbir karşılık ödemeksizin iptalini istemesi, geçerli kayda dayalı mülkiyet hakkı ile bağdaşmayacağı gibi, devletin saygınlığını zedeler nitelikte bir tutum olacaktır.
Bu durumda, kıyılar kamunun yararlanacağı yerlerden olup buralarda yukarda belirtilen nitelikte tapu kaydı oluşturulmuş ise tapunun iptalinde, Anayasanın 43., Tapu Kanununun 33., Kadastro Kanununun 16.maddesi gözönüne alınarak, kamu yararının bulunduğunun kabulü gerekir. Ancak, kişinin mülkiyet hakkı sona erdirilirken karşılıklı hak dengesinin sağlanması için mülkiyet hakkı sahibine tazmini nitelikte bir bedelin ödeneceği de kuşkusuzdur. Tazminatın nedeni yasa dışı bir işlemden değil hak dengesinin sağlanmasından kaynaklandığından, taşınmazın tam değerini karşılaması da gerekli değildir. Bu düşünce, AİHM.’sinin bir kararında “…Ulusal hukuk ihlalin yol açtığı sonuçları tam olarak gidermeye imkan tanımıyorsa 41. madde AİHM.’ni uygun gördüğü adil bir tazminata hükmetmeye yetkili kılar…” şeklinde dile getirilmiştir.
Öte yandan; davalıya ait tapu kaydı kapsamının bir kısmının devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan kıyıda kaldığı belirlenmek suretiyle bu kısma ilişkin sicil kaydının Türk Medeni Kanunun 999. maddesi hükmü gereğince kütükten terkin edilmiş olmasında hukuka aykırı bir durum yoktur. Ayrıca, davalının tapu kaydının iptalinden dolayı ancak tazminat talebinde bulunabileceği kuşkusuz ise de davalının böyle bir talebi bulunmadığına birleşen veya bu konuda açılan karşı bir davası bulunmadığına göre, mahkemece kurulan hükmün yanlış olduğu söylenemez. Öyleyse davalının tüm temyiz itirazları yerinde değildir. Reddine.
Davacı Hazinenin temyiz itirazlarına gelince; dava dilekçesinin içeriğinden ve iddianın ileri sürülüş biçiminden davacı Hazine taşınmazın tümünün sicil kaydının terkinini istememiş, yapılacak uygulama sonucunda kıyıda kalan bölümünün sicilinin terkinini istemiştir. Mahkemece yapılan uygulama sonunda da taşınmazın kısmen kıyıda kaldığı belirlenerek bu kısma ilişkin olmak üzere davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bu durumda; davacının isteğinin kısmen kabul ve kısmen reddedildiğini söyleyebilme olanağı yoktur.
Öyle ise; davalıların sorumlu tutulması gerektiği halde yargılama giderlerinin de kabul ve red oranına göre taraflar üzerinde bırakılması ve davada vekille temsil edilen davalı lehine vekalet ücreti takdiri de doğru değildir.
O halde, davacı Hazinenin bu yöne değinen temyiz itirazı yerindedir. Kabulü ile hükmün açıklanan nedene hasren HUMK."nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz edenlere geri verilmesine, 27.3.2008 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
