Danıştay 13. Daire 2020/3334 Esas 2020/3793 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/3334
Karar No:2020/3793

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. … - Aynı adreste

KARŞI TARAF (DAVACILAR): 1- … Altyapı İnşaat Ticaret Ltd. Şti.
2- … Yapı Turizm Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının dava konusu işlemin kısmen iptaline ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (İZSU) tarafından 19/12/2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “İzmir İli Atık Su Şebeke Hatlarının Temizliği ve Görüntülenmesi İşi” ihalesinin 6. kısmına yönelik olarak davacılar tarafından yapılan itirazen şikayet başvurusu üzerine düzeltici işlem belirlenmesine ilişkin 10/04/2020 tarihli ve 2020/UH.II-756 sayılı Kamu İhale Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi''nce verilen kararda; ... İnşaat Altyapı Taşımacılık Taahhüt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi'nin (... İnşaat) kombine kanal temizleme, görüntüleme ve kontrol araçlarına ilişkin amortisman veya kiralama giderlerine yönelik aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun olmadığı, söz konusu araçların plaka bilgilerinin açıklamalarda belirtilmemesinin mevzuata aykırı olduğu şeklindeki iddiası yönünden, teklifi sınır değerin altında kalan isteklilere 25/12/2019 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazının ekinde yer alan aşırı düşük teklif açıklama talep yazısında; kombine kanal temizleme araçları ile görüntüleme araçları için; yakıt giderleri, şoför giderleri, amortisman veya kiralama giderleri, yedek parça giderleri, tamir-bakım giderleri, MTV giderleri; kontrol araçları için; yakıt giderleri, amortisman veya kiralama giderleri, yedek parça giderleri, tamir-bakım giderleri, MTV giderleri; ayrıca araçlardan bağımsız olarak, sözleşme damga vergisi, karar pulu ve KİK payı giderlerinin önemli teklif bileşeni olarak belirlendiği, ... İnşaat tarafından kombine kanal temizleme, görüntüleme ve binek araçlarının amortisman ve kiralama giderlerine yönelik olarak sunulan aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde; kombine kanal temizleme, görüntüleme ve kontrol araçlarının kiralama giderlerinin açıklanmasına yönelik olarak teklife konu alanlarda faaliyet gösteren firmalardan alınan fiyat tekliflerinin sunulduğu, fiyat teklifleri üzerinde ihale konusu iş kapsamında çalıştırılması istenilen model ve özellikteki araçlara ilişkin bilgilerin yer aldığı, fiyat tekliflerinin ihale konusu işin süresini kapsadığı ayrıca fiyat tekliflerinde Kamu İhale Genel Tebliği'nin 79.2.2.1. maddesinde yer alan beyan ile SMMM'ye ait imza ve kaşenin bulunduğu, bu haliyle açıklamaların mevzuata uygun olduğu,
... İnşaat'ın yakıt sarfiyatına ilişkin açıklamalarının mevzuata aykırı olduğu iddiası yönünden, ihalenin her bir kısmında 2 adet kombine kanal temizleme aracı, 1 adet görüntüleme aracı, 2 adet kontrol aracı, 2 adet su tankeri, 1 adet taşınabilir motopomp ve ekipmanları ile kanal tıkama balonu ve 1 adet frezenin iş kapsamında çalıştırılacağı, Teknik Şartname’nin 7.18. maddesinde 2 adet kontrol aracının günlük 150 km sınırını aşmadan çalıştırılacağına yönelik düzenlemeye yer verildiği, ihale konusu iş kapsamında çalıştırılması öngörülen 2 adet kombine kanal temizleme aracı ile 1 adet görüntüleme aracının iş süresince katedeceği kilometre bilgisine ilişkin ise herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği, bununla birlikte, teklifi sınır değerin altında kalan isteklilere 25/12/2019 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazının ekinde yer alan aşırı düşük teklif açıklama talep yazısında, kombine kanal temizleme araçları ile görüntüleme araçları için yakıt giderlerinin de önemli teklif bileşeni olarak belirlendiği, dolayısıyla söz konusu yakıt giderlerinin de açıklamalara dahil edilmesi gerektiği, ... İnşaat tarafından kombine kanal temizleme, görüntüleme ve binek araçlarının yakıt giderlerine yönelik olarak sunulan aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde; kombine kanal temizleme ve görüntüleme araçlarının yakıt giderlerinin açıklanmasına yönelik olarak; ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacak 2 adet kombine kanal temizleme aracı ile 1 adet görüntüleme aracının yakıt giderlerinin hesaplanmasında söz konusu araçların günlük 100 km yol kat edeceğinin öngörüldüğü, kombine kanal temizleme araçlarının ortalama yakıt tüketimlerinin tevsiki için yetkili satıcı ve servis tarafından düzenlenmiş belgenin sunulduğu, belge üzerinde ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacak araçlara ilişkin bilgilerin yer aldığı, kanal görüntüleme aracının ortalama yakıt tüketiminin tevsiki için yetkili satıcı ve servis tarafından düzenlenmiş belgenin sunulduğu, belge üzerinde ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacak araca ilişkin bilgilerin yer aldığı, motorin fiyatının tevsiki için EPDK tarafından 26/11/2019 tarihinde yayımlanan akaryakıt bayi fiyatı raporunda yer alan KDV dahil 6,43-TL/Litre motorin fiyatından yararlanıldığı, KDV hariç 5,45-TL/Litre motorin fiyatının hesaplamalara dahil edildiği anlaşılmakla birlikte anılan şirketçe yapılan günlük 100 km mesafe hesabının somut herhangi bir veriye dayandırılmadığı, bu konuda yeterli bir açıklamaya da yer verilmediği görüldüğünden sunulan açıklamaların bu haliyle mevzuata aykırı olduğu,
İş kapsamında çalıştırılacak personelin maaş, yol, yemek ve tazminat giderlerinin aşırı düşük teklif açıklamalarına dahil edilmesi gerektiği, ... İnşaat tarafından iş kapsamında çalıştırılacak personelin giyim giderlerinin mevzuata uygun açıklanmadığı şeklindeki iddiası yönünden, ihalenin birinci kısmında 2 adet kombine kanal temizleme aracı, 1 adet görüntüleme aracı ile 2 adet kontrol aracının çalıştırılacağı, 25/12/2019 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talep yazısında, 2 adet kombine kanal temizleme araçları ile 1 adet görüntüleme aracında çalıştırılacak şoför giderlerinin önemli teklif bileşeni olarak belirlendiği, ihalenin birinci kısmında kombine kanal temizleme araçları için 2 adet, kanal görüntüleme aracı için 1 adet, toplamda 3 adet şoför giderlerinin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında açıklanması gerektiği, ... İnşaat tarafından şoför giderlerine ilişkin sunulan aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde; iş kapsamında çalıştırılacak şoförlerin ücret giderlerinin, 2020 yılı için KİK işçilik hesaplama modülünde yer alan asgari işçilik maliyeti tutarı dikkate alınarak hesaplandığı, açıklamalarda ihale konusu işin 2021 yılını kapsadığının dikkate alındığı ve 2021 yılı için ücret giderlerinin 2020 yılı için hesaplanan asgari işçilik maliyeti tutarının belli bir oranda artırılması suretiyle hesaplandığı; yemek giderlerinin açıklanmasına yönelik olarak teklife konu alanlarda faaliyet gösteren firma tarafından düzenlenmiş fiyat teklifinin sunulduğu, fiyat teklifinde Kamu fhale Genel Tebliği'nin 79.2.2.1. maddesinde yer alan beyan ile SMMM'ye ait imza ve kaşenin bulunduğu; yol giderlerinin açıklanması için İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yayımlanan toplu ulaşım fiyat tarifesi (3,56 x 2=) 7,12 TL 2 tam bilet fiyatı ile 6,00 TL kart bedelinin sunulan maliyet analizleri kapsamında belgelendirildiği anlaşılmış olup söz konusu açıklamaların mevzuata uygun olduğu, bununla birlikte, şoförlerin giyim giderlerinin açıklanmasına yönelik olarak teklife konu alanlarda faaliyet gösteren ... Giyim İş Ekipmanları İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından düzenlenen fiyat teklifinin sunulduğu, fiyat teklifi üzerinde SMMM'e ait TÜRMOB kaşesi ve iletişim bilgilerinin yer aldığı, fiyat teklifinin mavi renk iş elbisesine ilişkin olarak düzenlendiği görülmekte ise de, yukarıda yer verilen Teknik Şartname düzenlemeleri dikkate alındığında, iş kapsamında çalıştırılacak personele mavi renkte standart iş elbisesinin yanında koruyucu giysi (metal burunlu ayakkabısıyla), gaz maskesi, koruyucu baret, koruyucu eldiven de verilmesi gerektiği ve söz konusu giysi giderlerinin de açıklamalara dahil edilmesi gerektiği, buna rağmen ... İnşaat tarafından şoför giderlerine ilişkin sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarında mavi renkte standart iş elbisesi haricinde kalan diğer giyim giderlerine ilişkin açıklama sunulmadığı anlaşıldığından sunulan açıklamaların bu yönüyle mevzuata aykırı olduğu,
... İnşaat'ın aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun olmadığı, bu nedenle aşırı düşük teklif açıklamalarının kabul edilmesinin hukuka aykırı olduğu şeklindeki iddiası yönünden, isteklilerin açıklamalarının Teknik Şartname'nin 1-B, 1-C ve 1-D maddelerindeki düzenlemelere uygun sayı ve özellikte ekipman dikkate alınarak geçekleştirilmediği, iş kapsamında çalıştırılacak kombine kanal temizleme, görüntüleme ve su tankeri araçlarının MTV giderlerinin kiralama sözleşmelerine dahil edilmemesi, iş kapsamında çalıştırılacak araçlara ilişkin sunulan bilgi ve belgelerin mevzuata uygun olmadığı, gider hesaplamalarına 2020 ile 2021 yılları enflasyon oranlarının dahil edilmesi gerektiği, iş kapsamında çalıştırılacak 2 adet binek aracın bakım, yedek parça, lastik ile akü giderlerinin ayrı ayrı açıklanması gerektiği, istekliler tarafından birden fazla kısımda açıklama gerçekleştirildiyse, her bir kısım için farklı plakalı araçlarla açıklamaların gerçekleştirilmesi gerektiği, iş kapsamında çalıştırılacak araçların zorunlu trafik sigortası giderlerinin mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmediği, iş kapsamında çalıştırılacak araçlarda bulunması gereken araç takip cihazlarına ilişkin giderlerin uygun açıklanmadığı, iş kapsamında çalıştırılacak kombine kanal temizleme, görüntüleme ve su tankeri araçlarının araç muayene, egzoz emisyon ölçümü, pul giderleri, geçiş izin belgeleri, K2 yetki belgeleri ile İZSU çalışma izin belgesi giderlerinin mevzuata uygun açıklanmadığı, iş kapsamında çalıştırılması gereken harita mühendisi, inşaat teknisyeni veya teknikerine ilişkin maaş, yol, yemek, iş sağlığı güvenliği ve giyim giderlerinin açıklamalara dahil edilmediği, söz konusu giderlere ilişkin açıklamaların uygun gerçekleştirilmediği, iş kapsamında çalıştırılacak su tankeri araçlarının yakıt giderlerine ilişkin açıklamalarının uygun olmadığı, iş kapsamında çalıştırılacak personelin iş sağlığı ve güvenliği giderlerinin mevzuata uygun gerçekleştirilmediği iddialarına yönelik davalı idarece eksik ve 4734 sayılı Kanun'un eşit muamele ilkesine aykırı inceleme yapıldığı ileri sürülmüş ise de dava konusu Kurul kararı ve dosyada bulunan tüm bilgi ve belgenin bir bütün olarak incelenmesi sonucu, davalı idarece her biri ayrı ayrı incelenen davacı iddialarının değerlendirilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davacının Mahkemece 2 ve 3 numaralı olarak nitelendirilen iddiaları yönünden dava konusu işlemin iptaline, 1 ve 4 numaralı iddiaları yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı tarafından, ücret giderlerinin, 2020 yılı için KİK işçilik hesaplama modülünde yer alan asgari işçilik maliyeti tutarı dikkate alınarak hesaplandığı, açıklamalarda ihale konusu işin 2021 yılını kapsadığının dikkate alındığı, 2021 yılı için ücret giderlerinin 2020 yılı için hesaplanan asgari işçilik maliyeti tutarının belli bir oranda artırılması suretiyle hesaplandığı, şoförlerin giyim giderlerinin açıklanmasına yönelik olarak teklife konu alanlarda faaliyet gösteren ... Giyim İş Ekipmanları İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından düzenlenen fiyat teklifinin sunulduğu, fiyat teklifi üzerinde SMMM'e ait TÜRMOB kaşesi ve iletişim bilgilerinin yer aldığı, fiyat teklifinin mavi renk iş elbisesine ilişkin olarak düzenlendiği, ihalenin her bir kısmında 2 adet kombine kanal temizleme aracı, 1 adet görüntüleme aracı, 2 adet kontrol aracı, 2 adet su tankeri, 1 adet taşınabilir motopomp ve ekipmanları ile kanal tıkama balonu ve 1 adet frezenin iş kapsamında çalıştırılacağı, ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacak 2 adet kombine kanal temizleme aracı ile 1 adet görüntüleme aracının yakıt giderlerinin hesaplanmasında söz konusu araçların günlük 100 km yol kat edeceğinin öngörüldüğü, istekli tarafından; kombine kanal temizleme araçlarının ortalama yakıt tüketimlerinin tevsiki için yetkili satıcı ve servis tarafından düzenlenmiş belgenin sunulduğu, belge üzerinde ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacak araçlara ilişkin bilgilerin yer aldığı, kanal görüntüleme aracının ortalama yakıt tüketiminin tevsiki için yetkili satıcı ve servis tarafından düzenlenmiş belgenin sunulduğu, belge üzerinde ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacak araca ilişkin bilgilerin yer aldığı, motorin fiyatının tevsiki için EPDK tarafından 26/11/2019 tarihinde yayımlanan akaryakıt bayi fiyatı raporunda yer alan KDV dahil 6,43-TL/Litre motorin fiyatından yararlanıldığı, KDV hariç 5,45-TL/Litre motorin fiyatının hesaplamalara dahil edildiği, bu çerçevede, ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacak 2 adet kombine kanal temizleme aracı ile 1 adet görüntüleme aracının iş süresince günlük kaç km yol kat edeceğine ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği, ... İnşaat tarafından da 2 adet kombine kanal temizleme aracı ile 1 adet görüntüleme aracının iş süresince günlük 100 km yol kat edeceği öngörülerek hesaplamaların gerçekleştirildiği göz önüne alındığında, söz konusu isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, iş kapsamında çalıştırılacak personelin her türlü giderinin yüklenici tarafından karşılanacağı, personele standart iş elbisesi ile koruyucu ekipmanın yüklenici tarafından temin edileceği, işin niteliği göz önüne alındığında, gaz maskesi, koruyucu baret ve koruyucu eldivene iş kapsamında çalışacak tüm personelin sahip olması gerektiği, dava dışı ... İnşaat tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasında çalıştırılacak personelin giyim giderlerine ilişkin eksik açıklama yapıldığı, iş kapsamındaki araçların kat edecekleri km bilgilerine aşırı düşük teklif istem yazısında yer verilmemekle birlikte Teknik Şartname'de en fazla 150 kilometre yol kat edileceğine yer verildiği, anılan şirketin iş kapsamında kullanılacak olan kombine kanal temizleme ve görüntüleme araçlarına ilişkin akaryakıt sarfiyatı açıklamaları ile çalıştırılacak personelin giyim giderlerine ilişkin açıklamaların Kamu İhale Genel Tebliği'nin 79. maddesine aykırı olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY
İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından 19/12/2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen ve 6 kısımdan oluşan “İzmir İli Atık Su Şebeke Hatlarının Temizliği ve Görüntülenmesi İşi” ihalesinin 6. kısmına 12 istekli tarafından teklif sunulmuştur.
İhalenin dava konusu 6. kısmında sınır değerin altında teklifte bulunan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenmiş, söz konusu isteklilere gönderilen "Aşırı düşük Fiyat Sorgulama Yazısı"nda, "... Teklif mektubunuz eki teklif cetvelindeki iş kalemi ile ilgili olarak; 1. Kombine kanal araçları ve görüntüleme aracı için (Mazot, şoför giderleri, amortisman veya kiralama giderleri, yedek parça, tamir-bakım giderleri, MTV giderleri), 2. Kontrollük araçları için (Mazot veya benzin, amortisman veya kiralama giderleri, yedek parça, tamir-bakım giderleri, MTV giderleri), 3. Sözleşme damga vergisi, karar pulu, KİK payı giderlerinin açıklanması gerekmektedir. ..." ifadelerine yer verilmiş, bu isteklilerden dava dışı ... Temizlik Hizmetleri Bilgisayar İnşaat Otomotiv Gıda Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi (...), ... İnşaat, … İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi (… İnşaat) ile … Yapı Ürünleri İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi (… Yapı) tarafından idareye aşırı düşük teklif açıklamaları sunulmuş, anılan isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamaları mevzuata uygun bulunarak ihalenin dava konusu 6. kısmında dava dışı ...'un teklifi ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak kabul edilmiş, dava dışı ... İnşaat'ın teklifi ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlenmiştir.
... İnşaat'ın aşırı düşük teklif açıklamasında "... ihale dokumanı içerisinde yer verilen mahal listesinde yer alan güzergahlar ve teknik şartnamenin 22. maddesinde kontrollük araçlarının günde 150 kilometreyi aşmayacakları yönünde yapılan düzenleme bir arada değerlendirilmek suretiyle kat edilecek mesafe her üç araç için özellikle yol alarak değil sabit bir yerde durmak suretiyle hizmet ürettikleri de göz önüne alınarak günlük ortalama 50 kilometre olarak değerlendirilebilecek olmakla birlikte 100 kilometre olarak belirlenmiştir." ifadelerine yer verilmiştir.
Davacının itirazen şikâyet başvurusu üzerine dava konusu Kurul kararıyla, dava dışı ... İnşaat dışındaki aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun olmadığı sonucuna varılmış, mevzuata aykırı olduğu belirlenen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğundan bahisle ihalenin itirazen şikâyete konu 6. kısmına yönelik olarak dava dışı ..., … İnşaat, ve … Yapı'nın aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunmayarak teklifleri reddedilmiş, bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi yönünde düzeltici işlem belirlenmiş, bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
Temyize konu Mahkeme kararıyla, dava konusu Kurul kararının Mahkemece 2 ve 3 numaralı iddialar olarak nitelendirilen kısmının iptaline karar verildiği, davalı idarece anılan kısma yönelik olarak temyiz yoluna başvurulduğundan, yalnızca bu kısımla sınırlı temyiz incelemesi yapılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "Temel ilkeler" başlıklı 5. maddesinin birinci fıkrasında, idarelerin bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu; "Aşırı düşük teklifler" başlıklı 38. maddesinde, ihale komisyonunun verilen teklifleri 37. maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit edeceği, bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak isteyeceği kurala bağlanmıştır.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin "Sınır değer ve aşırı düşük teklifler" başlıklı 59. maddesinde, ihale komisyonunun verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplayacağı, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla, sınır değerin altında olan tekliflerin ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edileceği ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak isteneceği, ihale komisyonunun verilen hizmetin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, teklif edilen hizmetin özgünlüğü gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendireceği, bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği kuralına yer verilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği'nin 45.1.3. maddesinde, isteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyeceği, analizler ve hesap cetvelinin, 4734 sayılı Kanun'un 38. maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden isteneceği, bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen isteklilerin tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında; anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri, teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacakları, sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulmasının istenmeyeceği, anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesinin zorunlu olmadığı, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesinin yeterli olduğu; 45.1.8. maddesinde, aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait tekliflerin reddedileceği; 79.2.1. maddesinde, aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesinin zorunlu olduğu; 79.3.1. maddesinde, teklifi aşırı düşük olarak tespit edildikten sonra usulüne uygun açıklama yapan isteklilerin tekliflerinin geçerli kabul edileceği, hayatın olağan akışına veya ticari gereklere aykırılık gibi nedenlerle tekliflerin reddedilemeyeceği kuralı yer almaktadır.
Uyuşmazlık konusu ihalede İdari Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33. maddesinde, ihale komisyonunun verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kamu İhale Kurumu (Kurum) tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplayacağı, teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden 4734 sayılı Kanun'un 38. maddesine göre açıklama isteneceği, bu kapsamda; ihale komisyonunun sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit edeceği, bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenlerle ilgili ayrıntıları yazılı olarak isteyeceği, ihale komisyonunun verilen hizmetin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler, teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar ve teklif edilen hizmetin özgünlüğü gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendireceği, bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifinin reddedileceği, ihale komisyonunca reddedilmeyen tekliflerin geçerli teklif olarak belirleneceği düzenlemesine yer verilmiştir.
Uyuşmazlık konusu ihaleye ait Teknik Şartname'nin "İş güvenliği ile ilgili hususlar" başlıklı 6. maddesinde, yüklenicinin çalıştırmakta olduğu işçi, şoför, operatör v.b. personelini standart iş elbisesiyle teçhiz edeceği, personelin giydiği iş elbiselerinin idarenin uygun gördüğü mavi renkte, göğüste idarenin amblemi, elbise ve tulumun göğüs ve sırt kısmında idare ve yükleniciyi tanıtıcı karakterde yazılmış yazı olacağı, çalışan işçilerin sahada tek tip olarak iş elbisesiyle çalışacakları, bu giyimleri tedarik etmenin yükleniciye ait olduğu, kapalı mahallerde atık su ortamı içinde özel çalışma tekniği uygulanması gerekli tesis ve mahallelerde çalışmak ve inceleme yapmakla görevli personelin ilk yardım sandığı, gaz ölçüm cihazı (oksijen, karbon monoksit, hidrosülfür ve diğer patlayıcı gazların miktarını gösterir), koruyucu giyisi (metal burunlu ayakkabısıyla), kanal havalandırma cihazı, gaz maskesi (tüm yüzü kapsayan, bütün gazlara karşı korumalı olacak), tripod caraskal, koruyucu baret, koruyucu eldiven bulunduracağı; "Genel hususlar" başlıklı 7. maddesinde; çalıştırılacak personelin maaş, yemek, yol, v.b. her türlü giderlerinin yükleniciye ait olduğu, yer tesliminden işin bitim tarihine kadar her bir kısım için işveren ve ilgili personelin hizmetine iki adet araç sunulacağı, temin edilen bu araçların hizmetine ihtiyaç duyulduğu sürece 7 gün 24 saat hazırda bulunacağı ve bu araçların günlük 150 km sınırını aşmayacağı düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aşırı düşük teklif açıklaması, teklif edilen fiyatla ihale konusu işin gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği ve isteklilerce gerçekçi bir fiyat teklifi hazırlanıp hazırlanmadığının tespiti açısından önem taşımaktadır. Aşırı düşük teklif sorgulamasının amacı ile ihalelere hakim olan temel ilkeler birlikte değerlendirildiğinde, aşırı düşük teklif sürecinin, tüm istekliler bakımından objektif esaslar belirlenerek ve ihale mevzuatının uygulanmasında karşılaşılan tereddütlere açıklık getirilerek uygulanması gerekmektedir.
Aşırı düşük teklif sorgulamasında sözü edilen ilkelerin ihale sürecine uygulanmasının usûl ve esasları ihaleyi yapan idare tarafından belirlenirken çeşitli analiz ve tabloların önceden hazırlanıp isteklilere sunulması mümkün olduğu gibi idarenin isteklilerce sunulan tekliflerin hangi kısımlarını öncelediğini aşırı düşük teklif sorgulama yazısı ile ortaya koyması da mümkündür. Bu açıdan, idarece aşırı düşük teklif sorgulaması için isteklilere gönderilen yazıda istenenler ile ihale dokümanı ve mevzuatın, sorgulamanın amacı çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.
Bu açıklamalar çerçevesinde temyize konu Mahkeme kararının dava konusu Kurul kararının kısmen iptaline ilişkin kısmı incelendiğinde:
... İnşaat'ın yakıt sarfiyatına ilişkin açıklamalarının mevzuata aykırı olduğu iddiası yönünden:
İhale konusu iş kapsamında çalıştırılması öngörülen 2 adet kombine kanal temizleme aracı ile 1 adet görüntüleme aracının iş süresince kat edeceği kilometre (km) bilgisine ihale dokümanında veya aşırı düşük teklif sorgulama yazısında yer verilmemiş, Teknik Şartname’nin 7.18. maddesinde ise 2 adet kontrol aracının günlük 150 km sınırını aşmadan çalıştırılacağına yönelik düzenlemeye yer verilmiştir.
Dava dışı ... İnşaat tarafından, bahse konu araçların günlük 100 km yol kat edecekleri varsayılmış, fiyat tevsiki için yetkili satıcı ve servis tarafından düzenlenmiş belge sunulmuş, belge üzerinde ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacak araca ilişkin bilgilere yer verilmiş, motorin fiyatının tevsiki için EPDK tarafından 26/11/2019 tarihinde yayımlanan akaryakıt bayi fiyatı raporunda yer alan KDV dahil 6,43-TL/Litre motorin fiyatından yararlanılmış, KDV hariç 5,45-TL/Litre motorin fiyatı hesaplamalara dahil edilerek aşırı düşük teklif açıklaması yapılmıştır.
İhale dokümanında ve aşırı düşük teklif sorgulama yazısında ihale konusu işte çalıştırılacak araçların kat edecekleri günlük yola ilişkin ortalama bir km bilgisine yer verilmediği, dava dışı ... İnşaat tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasında yer verilen günlük 100 km yol kat edilmesine yönelik açıklamanın makul olmadığına yönelik hukuken geçerli bir tespit bulunmadığı, ihale dokümanında yer verilen km bilgisinin aşılmayacak bir üst sınır olarak belirtildiği dikkate alındığında, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
... İnşaat tarafından iş kapsamında çalıştırılacak personelin giyim giderlerinin mevzuata uygun açıklanmadığı iddiası yönünden:
Aşırı düşük teklif sorgulama yazısında, ihalenin 3. kısmında çalıştırılacak 2 adet kombine kanal temizleme aracı, 1 adet görüntüleme aracı ve 2 adet kontrol aracı ile bu araçlarda çalıştırılacak şoförlere yönelik giderlerin açıklanması istenmiştir.
İstekliler tarafından bahse konu araçlarda çalıştırılacak şoförlerin ihale kapsamındaki işte görevlendirilecek bütün personel için giydirilmesi zorunlu olan mavi renkli tek tip standart iş elbisesi giymeleri gerekir. Kapalı mahallerde atık su ortamı içinde özel çalışma tekniği uygulanması gerekli tesis ve mahallerinde çalışmak ve inceleme yapmakla görevli personelin mavi renkli standart elbise dışında ilk yardım sandığı, gaz ölçüm cihazı (oksijen, karbon monoksit, hidrosülfür ve diğer patlayıcı gazların miktarını gösterir), koruyucu giyisi (metal burunlu ayakkabısıyla), kanal havalandırma cihazı, gaz maskesi (tüm yüzü kapsayan, bütün gazlara karşı korumalı olacak), tripod caraskal, koruyucu baret, koruyucu eldiven bulunduracakları anlaşılmaktadır. Standart iş elbisesi dışındaki giysi, araç ve gereçlerin şoförlere yönelik olmadığı, bu araçlarla donatılması gereken personelin bizzat kapalı ortamlarda çalışan işçiler olduğu görülmektedir.
Aşırı düşük teklif sorgulama yazısında bütün personel giderlerinin değil yalnızca şoför giderlerinin açıklanması istendiği ve şoförlerin de yalnızca standart mavi renkli iş elbisesiyle donatılmaları gerektiği göz önünde bulundurulduğunda, aşırı düşük teklif açıklamasında şoförlerin elbise giderlerine usulüne uygun olarak yer veren dava dışı ... İnşaatın açıklamasında mevzuata aykırı bir yön bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin kısmen iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca .... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E: … , K: …. sayılı kararının dava konusu işlemin kısmen iptaline ve davalı idare aleyhine yargılama gideri ve vekâlet ücretine hükmedilmesine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL ilk derece yargılama giderinin davacılar üzerinde bırakılmasına, toplam … TL temyiz yargılama giderinin davacılardan alınarak davalı idareye verilmesine,
5. Davalı idare lehine Mahkemece vekalet ücretine hükmedildiğinden yeniden vekalet ücretine hükmedilmemesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutar ile istemi hâlinde kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının davalı idareye iadesine,
7. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
8. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 22/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.