Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/21145 Esas 2022/347 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi

Davacı ... vekili Av. ... tarafından davalı ... ve diğerleri aleyhine 24/05/2013 gününde verilen dilekçe ile trafik kazası sonucu cismani zarar nedeniyle maddi manevi tazminat istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; davalı ... Sigorta A.Ş. aleyhine açılan davanın feragat nedeni ile reddine, davalı ... aleyhine açılan davanın husumet yokluğundan reddine, davalı ... aleyhine karşı açılan maddi tazminat istemine ilişkin davanın konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne dair verilen 23/10/2014 günlü kararın Yargıtay’ca incelenmesi davacı vekili tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.
K A R A R
Davacı vekili; davalıların sürücüsü, malik ve trafik sigortacısı olduğu aracın davacıya çarpması sonucu yaralandığını belirterek fazlaya ilişkin haklarını saklı tutarak 1.00,00 TL iş gücü kaybı, 500,00 TL yol ve tedavi gideri, 3.500,00 TL kazanç kaybı ile 40.000,00 TL manevi tazminatın kaza tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar davanın reddini savunmuşlardır.
Mahkemece toplanan deliller ve tüm dosya kapsamına göre, davalı ... Sigorta A.Ş. aleyhine açılan davanın feragat nedeni ile reddine, davalı ... aleyhine karşı açılan maddi tazminat istemine ilişkin davanın konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, 7.500,00 TL manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne, davalı ... aleyhine açılan davanın dosyaya ibraz olunan 07/11/2012 tarihli Oto Kiralama Sözleşmesi ile olaya neden olan aracın olay tarihini de kapsayacak şekilde davalı ... tarafından dava dışı ... - ... İletişim Hizmetleri Rent a Car şirketine 1 yıl süreli olarak kiraya verildiğinin sabit olması karşısında aracın uzun süreli kiraya verilmesi halinde malikin işleten sıfatının kalmaması nedeniyle davalı ... açısından davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiş; hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava trafik kazası nedeniyle tazminat istemine ilişkindir.
2918 sayılı KTK.nun hükümlerine göre, trafik kaydı işleteni kesin olarak gösteren bir karine değilse de, onun kim olduğunu belirleyen güçlü bir kanıt niteliğindedir. Ancak, trafik
kaydına rağmen işletenliğin 3. kişi üzerinde bulunmasını engelleyen bir yasa hükmü yoktur. Aynı yasanın 3. maddesinde, “İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehin gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak, ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.” şeklinde tanımlanmıştır. Aynı kanunun 85. maddesinde ise, “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen bilet ile işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.” hükmüne yer verilmiştir.
Bu yasal düzenleme karşısında, kazaya karışan araçların meydana getirdikleri zararlardan araç sahiplerinin hukuken sorumlu olacağı ilkesi benimsenmiş ise de, araç malikleri tarafından herhangi bir sebeple yararlanılması için bir başka kimseye devir edilmesi halinde (kısa bir süre için kiralanmaması kaydıyla) artık üzerindeki fiili hakimiyeti kalmaması ve bu sebeple ekonomik yönden de bir yararlanma olanağının kalktığı durumlarda, o araca kaza sırasında fiili hakimiyeti altında bulunduran ve ondan iktisaden yararlanan kimsenin işleten sıfatıyla meydana gelen zarardan sorumlu tutulması gerekir. Bunun sonucu olarak da, araç maliki sorumlu tutulmamalıdır. Gerek doktrinde, gerekse Yargıtay'ın uygulamalarında, kiracının işleten sıfatının belirlenmesinde, kira sözleşmesinin uzun süreli olması, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma unsurlarının birlikte bulunması gerekmektedir.
Somut olayda; davalı ..., yargılama aşamasında aracı uzun süreli kiralama sözleşmesi ile dava dışı ... - ... İletişim Hizmetleri Rent a Car şirketine kiraya verildiğini ve işleten sıfatı bulunmadığını ileri sürmüş, mahkeme tarafından 07/11/2012 tarihli Oto Kiralama Sözleşmesi ile olaya neden olan aracın olay tarihini de kapsayacak şekilde davalı ... tarafından dava dışı ... - ... İletişim Hizmetleri Rent a Car şirketine 1 yıl süreli olarak kiraya verildiğinin sabit olması karşısında aracın uzun süreli kiraya verilmesi halinde malikin işleten sıfatının kalmaması nedeniyle davalı ... davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verildiği belirtilmiştir. Eksik inceleme ile hüküm kurulamaz.
Bu durumda mahkemece, uzun süreli ve 3.kişileri bağlayacak güçte bir kira sözleşmesinin bulunup bulunmadığı, aracın fiilen teslim edilip edilmediği, ekonomik yararlanmanın kime ait olduğu, kira sözleşmesi ve kira bedelinin maliye ve vergi dairelerine bildirilip bildirilmediği, gerektiğinde işleten ve kiracının ticari defter ve kayıtlar üzerinde bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak suretiyle kira sözleşmesinin fatura, ruhsat ve cari hesap hareketleri gibi yan delillerle desteklenip desteklenmediği, davalının işletenlik sıfatının devam edip etmediği hususları detaylı bir şekilde araştırılarak ve tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile hüküm kurulması isabetli görülmemiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen kararın, yukarıda gösterilen nedenlerle BOZULMASINA, bozma nedenine göre davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davacıya geri verilmesine 13/01/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.