Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava : Arabulucu Tayinine İlişkin İşlemin İptali


YARGITAY İLAMI

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün, Yargıtay"ca incelenmesi davalılar vekilleri tarafından istenilmekle, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dosya incelendi, gereği görüşüldü:
Davacı şirket vekili, davalı ....... Müdürlüğü tarafından müvekkili şirketin .... Belediyesi nezdindeki temizlik işiyle ilgili olarak yetki tespiti talep eden ..."nın yeterli çoğunluğu sağladığı ve yetkili Sendika olduğuna ilişkin 21.05.2015 tarih ve 72693546/103.02/9110 sayılı olumlu yetki tespitine ilişkin yazının davacı şirkete tebliği üzerine 6 günlük süre içerisinde 03.06.2015 tarihinde Mahkemenin 2015/294 Esas sayılı davasının açıldığını, daha henüz kesinleşen bir yetki olmadığı halde toplu iş sözleşmesi görüşme sürecinin başlatıldığını, bu durumun hukuka aykırı olduğunun 30.06.2015 tarihli ihtarname ile davalı Sendika"ya bildirildiğini, davalı Sendika"nın yetkisinin iptali için dava açtıktan sonra gerekli birimlere resmi olarak bildirimleri yapmış olmasına rağmen davalı Sendika"nın gerçekleri gizleyen hukuka aykırı tutumları sebebiyle davalı kurum tarafından toplu iş sözleşmesi görüşmesi için müvekkili şirkete 09.07.2015 tarih ve 45520790-915.3.4-1674 sayılı yazı ile 13.07.2015 tarihinde saat 14:0"de belirtilen adreste görüşme için davet işlemi yapıldığını ancak tebligatın müvekkili şirkete 15.07.2015 tarihinde ulaştığını, belirtilen gün ve saatte toplantıda hazır olunmasının mümkün olmadığını, toplantıya iştirak imkanının olmadığının yazılı olarak Kuruma bildirildiğini, davalı Sendika"nın ise toplantı davetinin müvekkiline tebliğ edilmeden müvekkilinin toplantıdan haberdar olmamasını önemsemeden toplantıya iştirak edilmediği gerekçesiyle davalı .... İş-Kur nezdinde yazılı başvuru ile toplu iş sözleşmesine iştirak edilmediği gerekçesiyle arabulucu tayini için 27.07.2015 günü saat 15:00"te toplantıya davet yazısının gönderildiğini, müvekkilinin bu kez 27.07.2015 tarihli cevabi yazısı ile önceki davet toplantısının varlığından haberdar edilmediğini, yapılan tebligatın ulaştığı tarihten önce toplantı yapılarak müvekkili şirketin gıyabında hukuka aykırı iş ve işlemler yapıldığını, ayrıca yetki iptali için dava açıldığından dava sonucunun beklenilmesi ve toplu sözleşme sürecinin durdurulması gerektiğini talep ettiğini davalı Sendika"nın talebi üzerine .... .... Kurumu il Müdürlüğü"nün 09.07.2015 günlü yazısına istinaden yapılan toplu iş sözleşmesi davetinin, bu davetten tebligatın geç ulaşması sebebiyle haberdar olmaması nedeniyle .... .... Kurumu İl Müdürlüğü"nün 15.07.2015 tarih ve 45520790-915.3.4-1744 sayılı yazısı ile 27.07.2015 tarihinde arabulucu seçimi toplantısına davet işlemlerinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü vekili, ... tarafından 4735 Sayılı Kanunun 8 inci maddesine göre değerlendirilmek üzere .... Belediye Başkanlığı Temizlik İşleri Müdürlüğünce 4734 Sayılı Kanunun 62 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında ...."ne ihale edilen "Genel temizlik Hizmeti Alım İşi" işyerinde toplu iş sözleşmesi yapmak için yetki tespiti başvurusunda bulunulduğunu ve Bakanlık tarafından yapılan inceleme sonucunda: söz konusu işyerinde başvuru tarihi itibariyle 178 işçinin çalıştığı, 99 işçinin ..."na üye olduğunun tespit edilerek buna ilişkin yetki tespiti yazısının taraflara gönderildiğini,6356 Sayılı Kanun"un 43 üncü maddesinin 2 inci fıkrası hükmü uyarınca işyeri toplu iş sözleşmesi için görevli makamın işyerinin bağlı bulunduğu .... Kurumu İl Müdürlüğü olduğunu, davacının dava dilekçesinin .... Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü kaydından geçirilmesi gerekmekte iken söz konusu kayıttan geçirilmemesi sebebiyle itirazının geçerli olmadığını, bu nedenle ..."na yetki belgesi verildiğini beyanla davanın reddini istemiştir.
Davalı ... vekili, davacının müvekkili Sendika"ya verilen yetki tespitinin iptali için dava açtığını, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu"nun 43/2 inci maddesi gereğince itiraz dilekçesinin görevli makama kayıt ettirilmesi gerekirken bunun yapılmadığını, bu nedenle itirazdan haberdar olmayan davalı Kurum"un davalı Sendika"ya yetki belgesi verdiğini, bundan sonraki sürecin yasaya uygun bir şekilde sürdürüldüğünü belirterek davanın reddini istemiştir.
Mahkemece davanın kabulüne ve dava konusu edilen işlemin iptaline karar verilmiştir.
Davada davalı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü"nün taraf sıfatının olup olmadığı, husumetin doğru yöneltilip yöneltilmediği ihtilaflıdır.
6356 sayılı Kanun"un 49 uncu maddesine göre, (1) Toplu görüşme için kararlaştırılan ilk toplantıya taraflardan biri gelmez veya geldiği hâlde görüşmeye başlamazsa, toplu görüşmeye başladıktan sonra toplantıya devam etmezse veya taraflar toplu görüşme süresi içerisinde anlaşamadıklarını bir tutanakla tespit ederlerse ya da toplu görüşme süresi anlaşma olmaksızın sona ererse, taraflardan biri uyuşmazlığı altı iş günü içinde görevli makama bildirir. Aksi takdirde işçi sendikasının yetkisi düşer.
Aynı Kanun"un 50 inci maddesinde, “ (1) Uyuşmazlık yazısını alan görevli makam altı iş günü içinde taraflardan en az birinin katılımı ile veya katılım olmazsa resen, resmî listede bir arabulucu görevlendirir. Tarafların resmî arabulucu listesindeki bir arabulucu ismi üzerinde anlaşma sağlamaları hâlinde, belirlenen kişi görevli makam tarafından o uyuşmazlıkta arabulucu olarak görevlendirilir. (2) Arabulucu, tarafların anlaşmaya varması için her türlü çabayı harcar ve ilgililere önerilerde bulunur. (3) Arabulucunun görevi kendisine yapılacak bildirimden itibaren on beş gün sürer. Bu süre tarafların anlaşması ile en çok altı iş günü uzatılabilir ve görevli makama bildirilir. (4) Arabulucu, tarafların anlaşmasını sağlarsa 48 inci madde hükümleri uygulanır.(5)Arabuluculuk süresinin sonunda anlaşma sağlanamamışsa, arabulucu üç iş günü içinde uyuşmazlığı belirleyen bir tutanak düzenler ve uyuşmazlığın sona erdirilmesi için gerekli gördüğü önerileri de ekleyerek görevli makama tevdi eder. Görevli makam, tutanağı en geç üç iş günü içinde taraflara tebliğ eder. (6) Taraflar ve diğer bütün ilgililer, arabulucunun anlaşmazlık konusu ile ilgili istediği her türlü bilgi ve belgeyi vermekle yükümlüdür. (7) Görevli makam, uyuşmazlığın kapsamını ve niteliğini de dikkate alarak arabulucuya ödenmesi gereken ücreti yönetmelikte belirtilen alt ve üst sınırlar içerisinde belirler.” hükmü bulunmaktadır.
4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu"nun 1 inci maddesinde, “Bu Kanun ile istihdamın korunmasına, geliştirilmesine, yaygınlaştırılmasına ve işsizliğin önlenmesi faaliyetlerine yardımcı olmak ve işsizlik sigortası hizmetlerini yürütmek üzere Türkiye İş Kurumu kurulmuştur. Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerde, bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, kanunla kurulan fonlarda, özel kanunla veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan kamu kurum ve kuruluşlarında, kefalet sandıklarında, sosyal güvenlik kuruluşlarında, genel ve katma bütçelerin transfer tertiplerinden yardım alan kuruluşlarda, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıklarında, il özel idareleri ve belediyelerle bunların kurdukları birlik ve müesseselerde ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında aylık ve ücret alan ve işçi statüsünde çalışmayan memur, sözleşmeli personel, geçici personel ve diğer kamu görevlilerinin istihdamı hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz. (Değişik üçüncü fıkra: 16/5/2006-5502/42 md.) Kurum, ....nın ilgili kuruluşu olup, özel hukuk hükümlerine tâbi, tüzel kişiliği haiz, idarî ve malî bakımdan özerk bir kamu kuruluşudur.   Kurum, vize ve tescile ilişkin hükümler hariç 26.5.1927 tarihli ve 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu ve 21.2.1967 tarihli ve 832 sayılı Sayıştay Kanununa tâbidir. Kurumun malları, alacakları, banka hesapları 9.6.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile 1.3.1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanunu bakımından Devlet malı hükmünde olup haczedilemez, alacakları da Devlet alacağı derecesinde imtiyazlıdır. Kurum malları hakkında İcra ve İflas Kanununun iflasa ilişkin hükümleri uygulanmaz. Kısa adı "İŞKUR" dur.” hükmü bulunmaktadır.
Aynı Kanun"un 12 inci maddesine göre, “ Kurumun taşra teşkilatı, illerde .... Kurumu il müdürlükleri ile bunlara bağlı kurulacak hizmet merkezlerinden oluşur. Nüfus, sigortalı ve işyeri sayısı, işlem yoğunluğu ve belirlenecek diğer kriterler doğrultusunda Genel Müdürün önerisi ve Bakan onayı ile yeteri kadar hizmet merkezi kurulabilir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Devlet Personel Başkanlığı ve .... Bakanlığının görüşü üzerine Bakanlık tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir. “
Bu Kanun"un 3 ve 12 inci maddelerinin uygulanması için çıkarılan .... Kurumu İl Müdürlüklerinin Görev, Yetki, Sorumlulukları İle Hizmet Merkezlerinin Kuruluş Esasları Hakkında Yönetmelik "in Taşra teşkilatı başlıklı 4 üncü maddesi uyarınca, “(1) Kurumun taşra teşkilatı, illerde .... kurumu il müdürlükleri ile bunlara bağlı olarak nüfus, sigortalı ve işyeri sayısı, işlem yoğunluğu ve belirlenecek diğer kriterler doğrultusunda Genel Müdürün önerisi ve Bakan onayı ile kurulacak hizmet merkezlerinden oluşur. 5 inci maddeye göre, “(1) 4904 sayılı Kanunun 12 nci maddesi uyarınca, Bakanlığın mevzuattan kaynaklanan ve taşrada yürütülmesi gereken görevlerini yürütmek ve Kuruma verilen görevleri yerine getirmek üzere her ilde .... Kurumu İl Müdürlüğü kurulur. 6 ıncı maddesine göre, “ (1) Hizmet merkezleri, il müdürlüğüne bağlı olarak kurulur. (2) Hizmet merkezlerinin kuruluşunda aşağıdaki kriterler esas alınır: a)Nüfusu 30.000’den veya sigortalı sayısı 5.000’den fazla olan ilçelerde bir, b) Sigortalı sayısı 5.000’den fazla olan organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve ticaret merkezlerinde bir, c)Nüfusu 20.000’den veya sigortalı sayısı 2.500’den az olmamak üzere, il merkezine ya da aynı ilin hizmet merkezi bulunan en yakın ilçesine en az 30 kilometre uzaklıkta olan ilçelerde bir, ç) Nüfusu 300.000’den fazla olan ilçelerde ise birden fazla, hizmet merkezi kurulabilir. (3) Hizmet merkezlerinin kurulması ve kapatılması Genel Müdürün önerisi ve Bakan onayı ile gerçekleşir. (4) Kuruluş kriterlerinde belirtilen şartların ortadan kalkması veya işlem yoğunluğunun azalması nedeniyle hizmetine ihtiyaç duyulmayan hizmet merkezleri kapatılabilir. (5) Aynı ilde/ilçede birden fazla hizmet merkezi kurulması halinde, hizmet merkezlerinin görev alanı sınırları ile faaliyet konuları, il müdürünün önerisi ve Genel Müdür onayı ile belirlenir. (6) İl müdürlükleri ve hizmet merkezleri bünyesinde oluşturulacak servislere ilişkin usul ve esaslar Genel Müdürün onayı belirlenir. “ 7 inci madde ise, İl müdürlüğünün ve hizmet merkezlerinin görevleri ni düzenlemiştir. Buna göre, “(1) Bakanlık ve Kurum, mevzuattan kaynaklanan ve taşrada yürütülmesi gereken görevlerini İl Müdürlüğü ve Hizmet Merkezi aracılığıyla yürütür.(2) İl müdürlüğünün görevleri şunlardır. a) Bakanlığın görev alanına giren hizmetlere ilişkin görevler: ....10) 18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre verilen yetki tespiti yazılarına itiraz olup olmadığını Çalışma Genel Müdürlüğüne bildirmek, işverenler ya da sendikalarca yetki tespitine itiraz edilmesi halinde gerekli işlemleri yapmak, 11) 6356 sayılı Kanun hükümlerine göre başlatılan yetki prosedürü işlemlerini takip etmek ve gerekli iş ve işlemleri yapmak, 12) Toplu iş sözleşmesi taraflarının ilk toplantı için yer, gün ve saati konusunda uyuşmazlığa düşmeleri ve talepleri halinde, görevli makam olarak ilk toplantıyı düzenlemek, 13) 6356 sayılı Kanun hükümlerine göre, yasal süresi içinde anlaşmaya varamayan toplu iş sözleşmesi taraflarının uyuşmazlıkla ilgili İl Müdürlüğüne başvurması halinde, resmi arabulucu tayini için toplantı düzenlemek ve resmi arabulucu görevlendirmek, 14) Çalışma Genel Müdürlüğünden, işçi sendikalarından, işverenlerden ve işveren sendikalarından gelen; yetki tespit yazısı, yetki belgesi, toplu iş sözleşmesi metni ve resmi arabulucu raporlarına ilişkin işlemleri yapmak, 15) Çalışma Genel Müdürlüğünce talep edilmesi halinde yetki çoğunluk tespitine esas iş ve işlemleri yürütmek, 16) Grev ve lokavta ilişkin iş ve işlemleri yürütmek,”
Görüldüğü üzere Kurumun taşra teşkilatı ile Kurumun bağlı olduğu ....."nın taşra teşkilatı aynı olup illerdeki .... Kurumu İl Müdürlükleri hem Bakanlığın hem de Kurumun görev ve yetki alanına giren iş ve işlemleri yapmaktadır. Yukarıda ilgili maddelerinin içeriği özetlenen 4904 sayılı Kanun ve Yönetmelik hükümleri dikkate alındığında 6356 sayılı Kanun kapsamında yapılan iş ve işlemleri, .... Kurumu İl Müdürlükleri, ..... adına yapmaktadır. Hal böyle olunca, somut olayda davacı şirket 6356 sayılı Kanun"un 49 ve 50 inci maddeleri kapsamında .... .... Kurumu İl Müdürlüğü"nün “arabulucu seçim toplantısına davet” işleminin iptalini talep ettiğine göre, davanın ....."na yöneltilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile davada taraf sıfatı olmayan Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü huzuru ile davaya devam edilerek esas hakkında karar verilmesi hatalı olmuştur.
Taraf teşkili kamu düzeninden ve resen dikkate alınması gereken bir husus olduğundan temyiz nedenlerine ve temyiz edenin sıfatına bakılmadan bozma nedeni yapılması gerekmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı nedenden BOZULMASINA, bozma nedenine göre davalı sendikanın temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının istek halinde davalı ..."na iadesine, 08/03/2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.