MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki asıl ve birleşen davalarda tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı asıl davada ceza-i şart yönünden reddine kira kaybı yönünden kısmen kabulüne, birleşen 2010/551 Esas sayılı davanın kısmen kabulüne birleşen 2011/604 sayılı davanın reddine yönelik verilen hüküm asıl ve birleşen 201/551 sayılı davada davacılar birleşen 2011/604 sayılı davada davalılar vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine ilgililere çağrı kağıdı gönderilmişti. Belli günde asıl davada davacılar birleşen (2011/604 E.) davada davalılar vekili Av ... ile temyiz talebinde bulunan asıl davada davalı birleşen davada davacı vekili Av...."in gelmiş olmalarıyla. duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlenildikten ve temyiz dilekçesinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.


- K A R A R -

Davacı arsa sahipleri vekili dava dilekçesinde; müvekkilleri ile davalı arasında Bursa ... Noterliğinin 30.06.2004 tarihli ve 10754 yevmiye numaralı arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi düzenlendiğini, yüklenicinin süresinde daireleri teslim etmediğini ileri sürerek; inşaatın eksik ve kusurlarından doğan giderim bedeli 10.000,00 TL, ceza koşulu alacağı 10.000,00 TL, kira kaybı 5.000,00 TL ve yapının imara uygun hale getirilmesi bedeli 5.000,00 TL olmak üzere toplam 30.000,00 TL’nin 30.09.2005 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte tahsilini, 21.03.2016 tarihli ıslah dilekçesi ile yapının imara uygun hale getirme bedeli olarak 801.009,00 TL’nin tahsilini, birleşen Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/551 Esas sayılı dava dosyasında ise 12.280,00 TL eksik ve kusurlu iş bedeli ile 133.000,00 TL kira bedelinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı yüklenici vekili cevap dilekçesinde; müvekkilinin davacıların izin vermemesi nedeniyle inşaat ruhsatını yenileyemediğini ve inşatı tamamlayıp teslim ettiğini, ruhsatsız inşaattan dolayı davacıların kusurlu olduğunu savunarak davanın reddini talep etmiş, birleşen Bursa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/604 Esas sayılı dava dosyasında ise davacı yüklenici vekili, taraflar arasında düzenlenen arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca müvekkiline verilmesi gereken 9 adet bağımsız bölümün tapu kaydının iptali ile müvekkili adına tapuya tescilini talep ve dava etmiştir.
Mahkemece davanın kısmen kabulüyle 10.000,00 TL eksik ve kusurlu iş bedelinin, 5.000,00 TL imara uygun hale getirme bedelinin ve 5.000,00 TL kira bedelinin toplamı olan 20.000,00 TL"nin davalıdan alınarak davacılara verilmesine ve fazlaya ilişkin istemin reddine dair verilen kararın taraf vekillerince temyizi üzerine Dairemizin 03.02.2012 tarih, 2011/5900 Esas ve 2012/594 Karar sayılı kararı ile bozulmuş, bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda verilen kararın taraf vekillerince temyizi üzerine Dairemizin 27.02.2019 tarih, 2018/4183 Esas ve 2019/846 Karar sayılı kararı ile asıl ve birleşen dava dosyaları hakkında ayrı ayrı hüküm kurulması gerektiğinden karar bozulmuş, bunun üzerine mahkemece asıl dava bakımından eksik iş ve kusurlu imalat bedeli, imara uygun hale getirme bedeli ve cezai şart taleplerinin reddine, kira kaybı talebinin kısmen kabulüne, 5.000,00 TL’nin 17/12/2007 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, Birleşen Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2010/551 Esas Sayılı dava dosyası bakımından davanın kısmen kabulüne, 50.500,00 TL’nin 24/09/2010 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, Birleşen Bursa 2. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2011/604 Esas sayılı dava dosyası bakımından tapu iptal ve tescil davası talebinin reddine karar verilmiş, karar taraf vekilleri tarafından yasal süresi içinde temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara ve mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına göre asıl davada davalı-birleşen dosyada davacı yüklenici vekilinin tüm, davacı-birleşen dosyada davalı arsa sahipleri vekilinin aşağıdaki bendlerin kapsamı dışındaki sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2- Taraflar arasında Bursa ... Noterliğinin 30.06.2004 tarihli ve 10754 yevmiye numaralı arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi düzenlenmiştir. Davacılar arsa maliki; davalı ise yüklenicidir. Bursa, ... ilçesi, ... mahallesinde bulunan 78 pafta, 297 ada ve 46 parsel no.lu olarak 1. Bölge Tapu Sicil Müdürlüğünde davacılar adına tescilli taşınmazdaki 4 kat betonu atılmış, zemin ve 1. katta tuğlaları örülmüş, çıplak karkas inşaatın tamamlanmasını davalı yüklenmiştir. İnşaatın yapı kullanma izin belgesini yüklenici davalının alması gerektiği, sözleşmenin 19. maddesinde kabul edilmiştir. Ayrıca; yüklenicinin, inşaatı “anahtar teslimi” şeklinde yaparak arsa sahibi davacılara ait bağımsız bölümleri sözleşmede kararlaştırılan sürede teslim edeceği, sözleşmenin 2. maddesinde öngörülmüştür.
Dairemizin 03.02.2012 tarih, 2011/5900 Esas ve 2012/594 Karar sayılı kararında; davacı arsa sahipleri inşaatların yasal hale getirilmesi için kendilerine yetki verilmesini ve ayrıca avans niteliğinde buna ilişkin giderlerin tahsilini istenmiş olduğundan mahkemece 26.12.2008 tarihli Bursa Yıldırım Belediyesi"nin yazısı ilgi gösterilerek delil tespit raporuyla mahkemece alınan bilirkişi raporları ve arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri örnekleri eklenerek inşaatların yasal hale getirilmesi için İmar Yasası ve mevzuatı gereğince yapılması gereken işlemlerin neler olduğunun sorulması ve ayrıca belediye işlem dosyasının da istenmesi suretiyle, üç kişilik uzman bilirkişi kurulu oluşturularak yerinde keşif ve inceleme yaptırılarak bilirkişi kurulundan inşaatların yasal hale getirilmesi için yapılması gereken işlemleri ve gerekli giderleri gösterir denetime elverişli rapor alınması gerektiğine işaret edilmiştir.
Mahkemece bozma ilamına uyulmasına karar verildiği halde bozma ilamının gerekleri yerine getirilmemiştir. Davacı arsa sahiplerinin iradesi binanın yasal hale getirilmesi ve yükleniciye sözleşme gereği verilmesi gereken dairelerin tapusunun devri yönündedir. Davacılar vekili gerek dava dilekçesinde gerekse temyizinde yapının imara uygun hale getirme bedelinin davalı yükleniciden tahsilini talep etmektedir. Sözü edilen bedelin davalı yüklenici tarafından yatırılması halinde birlikte ifa kuralı gereği yüklenicinin her zaman tapu iptal ve tescil talep etmesi de mümkündür. Mahkemece yapının imara uygun hale getirme bedelinin tahsiline karar verilmesi gerekmekte olup, dava dosyasındaki bilirkişi raporları arasında bedel konusunda çelişki olduğu, çelişkinin giderilmesi gerektiği halde talebin reddine karar verilmesi doğru olmamıştır.
3- Davacılar vekili Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/551 Esas sayılı dava dosyasında 17.12.2007-20.09.2010 tarihleri arası 82.500,00 TL kira bedelinin davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir. Mahkemece bu talebin reddine karar verilmiş ise de, kararda bunun gerekçesi tartışılmamıştır. Her ne kadar taraflar arasında düzenlenen sözleşme gereğince arsa sahiplerine kalan daireler ile ilgili olarak su aboneliği oluşturulmuş ise de; yapının oturma ruhsatının bulunmadığı ve birleşen dava açıldıktan sonra mahallinde icra edilen keşif sırasında bu dairelerin boş olduğu, henüz oturulmadığı tespit olunduğuna göre 27.04.2016 tarihli ek raporda hesaplanan kira bedelinin de hüküm altına alınması gerekmektedir.
4- 492 sayılı Harçlar Kanunu hükümlerine göre yargı işlemlerinden bu Kanun"a bağlı (1) sayılı tarifede yazılı olanları, yargı harçlarına tabidir (2. md.). Yargı harçları (1) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer ölçüsüne göre nispi esas üzerinden, işlemin nev"i ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınır (15. md.). Değer tayini mümkün olan hallerde dava dilekçelerinde değer gösterilmesi mecburidir. Gösterilmemişse davacıya tespit ettirilir. Tespitten kaçınma halinde, dava dilekçesi muameleye konmaz (16/3. md.). Noksan tespit edilen değerler hakkında 30"uncu madde hükmü uygulanır (16/4. md.). Yargı harçları (1) sayılı tarifede yazılı nispetler üzerinden alınır (21. md.). Harçlar Kanunu 28. maddeye göre (1) sayılı tarifede yazılı nispi karar ve ilam harcının 1/4"ü peşin alınır (28. md.). Yargılama sırasında tespit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o oturum için yargılamaya devam olunur, takip eden oturuma kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 150. maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın işleme konulması noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır (30. md.). Yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemler yapılmaz (32. md.). HMK 120/1. maddeye göre de davacı, yargılama harçlarını mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. Birleşen Bursa 2. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2011/604 Esas sayılı dava dosyasında dava tapu iptal tescil istemine ilişkin olması nedeni ile 492 sayılı Harçlar Kanunu"nun belirtilen amir hükümlerine göre dava konusu bağımsız bölümlerin değerlerinin tespiti yapılarak eksik harcın davacı tarafından yatırılması zorunludur. Yatırılması gerekli peşin harçlar yatırılmaksızın davanın görülmesi mümkün değildir. Harç kamu düzenine ilişkin olup, mahkemece gözetilmesi gerektiği gibi temyiz nedeni olarak ileri sürülmese dahi Yargıtay tarafından da gözetilmesi gerekir. Bu durumda mahkemece harcın tamamlanması için davacı tarafa süre verilmeli, süresi içinde harç yatırılmaz ise dosya işlemden kaldırılmalı, harç eksikliği tamamlanır ise yargılamaya devam edilerek esastan inceleme yapılmalıdır. Mahkmece bu kurallara aykırı olarak harç alınmaksızın esastan inceleme yapılarak birleşen davanın reddine karar verilmesi de doğru olmamıştır.
O halde mahkemece yapılacak iş; Bursa Yıldırım Belediyesinin yazıları, delil tespit raporu, mahkemece alınan bilirkişi raporları ve arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri eklenerek inşaatların yasal hale getirilmesi için İmar Yasası ve mevzuatı gereğince yapılması gereken işlemlerin neler olduğunun ayrıntılı şekilde sorulması ve belediye işlem dosyası da istenerek konusunda uzman üç kişilik bilirkişi kurulu oluşturularak yerinde keşif ve inceleme yapılmak suretiyle bilirkişi kurulundan inşaatların yasal hale getirilmesi için yapılması gereken işlemleri ve gerekli giderleri gösterir, bilirkişi raporları arasındaki çelişkileri ve tarafların itirazlarını giderecek denetime elverişli rapor alınarak belirlenecek imara uygun hale getirme bedelinin, Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/551 Esas sayılı dava dosyasında 17.12.2007-20.09.2010 tarihleri arası için bilirkişi raporu ile tespit edilen kira tazminatının hüküm altına alınması ve yüklenici tarafından açılan Birleşen Bursa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/604 Esas sayılı tapu iptal ve tescil davasında 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 30. maddesine uygun şekilde karar vermekten ibaretttir. Eksik inceleme ve değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamış, kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda 1. bentte yazılı nedenlerle asıl davada davalı-birleşen dosyada davacı yüklenici vekilinin tüm, davacı-birleşen dosyada davalı arsa sahipleri vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine; 2, 3, ve 4. bentlerde açıklanan sebeplerle davacı-birleşen dosyada davalı arsa sahipleri vekilinin 1 numaralı bent dışındaki diğer temyiz itirazlarının kabulüne ve kararın asıl davada davacı-birleşen dosyada davalılar yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde asıl davada davacılar birleşen davada davalılara iadesine, Yargıtay"daki duruşmada vekille temsil olunan asıl davada davacılar birleşen davada davalılar yararına takdir olunan 3.050,00 TL duruşma vekalet ücretinin asıl davada davalı birleşen dosyada davacı yüklenici ..."ndan alınarak asıl davada davacılar birleşen dosyada davalılara verilmesine, karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme isteminde bulunulabileceğine, 28.04.2021 gününde oy birliğiyle karar verildi.