Danıştay 8. Daire 2018/6928 Esas 2020/6034 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/6928
Karar No : 2020/6034

TEMYİZ EDENLER : 1- (Davalı) … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

2- (Davalı) … Bakanlığı
3- (Davalı) … Valiliği
VEKİLLERİ : Av. …
4- (Davalı Yanında Müdahil) … Üniversitesi Rektörlüğü - …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (Davacı) : … Hafriyat Nak. İnş. San. Ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLLERİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Konya İli Selçuklu İlçesi …'de bulunan, mülkiyeti hazineye ait …, …, …, …,…,…, …,…, … ve … ada … parsellerde kayıtlı taşınmazların TOKİ'ye satış ve devrine ilişkin … tarih ve … yevmiye numaralı devir/satış işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı karar ile; 3213 sayılı Maden Kanunu'nun 7. maddesinin 15. fıkrası ile Yönetmeliğin 127. maddesinin değerlendirilmesinden madencilik faaliyetleri ile kamu yararı niteliği tasıyan diğer yatırımların birbirlerini engellemesi, maden isletme faaliyetinin yapılamaz hale gelmesi, yatırım için baska alternatif alanların bulunamaması durumunda, faaliyetlerin çakıştığı alanda madencilik faaliyetinin mi yoksa yatırımın mı gerçekleşeceği hakkında kararın Kurul tarafından verileceği, madencilik faaliyetleri ile birinci fıkrada sayılan yatırımların aynı alana isabet etmesi halinde yatırımcı veya maden ruhsat sahibi tarafından konunun değerlendirilmesi için Maden İşleri Genel Müdürlüğü'ne müracaat edileceği, Genel Müdürlük tarafından yönetmelikte belirtilen prosedür işletilerek rapor düzenleneceği, tarafların anlaşmaya varamamaları halinde Genel Müdürlükçe konunun Kurul'a iletileceği düzenlemesi karşısında davacı şirket tarafından Konya Valiliği Defterdarlık Milli Emlak Müdürlüğü'ne yapılan müracaatın Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından TOKİ Başkanlığı'na iletilmesini müteakip, yatırımının maden işletme ruhsat sahası ile çakıştığını farkeden TOKİ Başkanlığı tarafından Genel Müdürlüğe müracaat edilerek konunun Kurula iletilmesinin sağlanması ve sözkonusu alanda hangi faaliyetin devam edeceği hususunun yetkili kurul tarafından değerlendirilerek karar verilmesi ve sonucuna göre sürecin devam ettirilmesi gerekirken, bu husus gözardı edilerek ilgili kurul kararı olmaksızın tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve kararın kaldırılmasını gerektirecek bir neden bulunmadığı belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Maliye Bakanlığı ve Konya Valiliği'nin İddiaları: Davanın yasal süresi içerisinde ikame olunmadığı, söz konusu taşınmazların bulunduğu alanın imar planlarının taşınmazın Toplu Konut İdaresi Başkanlığı mülkiyetine devir alınmadan önce Konya Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Selçuklu Belediye Başkanlığı tarafından yapılıp onaylandığı ve davacı şirket tarafından imar planlarına dava açılmadığı, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından bu alanda proje gerçekleştirilmesi amacıyla taşınmazların kullanım durumlarında herhangi bir değişiklik öngörülmeden sadece ada şekillerinde araziye uyumluluk anlamında Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca ilgili belediyelerden bir imar planı değişikliği talep edildiği, alanın topografyası göz önünde bulundurularak hazırlanan plan değişikliğininde yine Konya Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Selçuklu Belediye Başkanlığı tarafından onaylandığı, hazlihazırda bu taşınmazların mevcut imar planında konut alanında kaldığı, taşınmazların bulunduğu alanda … Üniversitesi Rektörlüğünün konut talebinde bulunması üzerine Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca imar planına uygun olarak proje hazırlandığı ve hazırlanan projeye göre alanda 405 konut, cami, okul ve ticaret merkezinden oluşan bir yapılaşmanın öngörüldüğü, Konya Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım imar planı tadilatında kalker ve kalsit ocağı işletme sınırı işlenerek "Bu planda yer alan kalker ve kalsit ocağı işletmesi kentin gelişimi doğrultusunda kaldırılacaktır." plan notuna rağmen davacı şirketin o tarihten bu yana faaliyetine devam ettiği ileri sürülmektedir.
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nın İddiaları: Dava konusu taşınmazlarla ilgili olarak 5609 sayılı Kanundan önce 775 sayılı Gecekondu Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği hükümleri uyarınca Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yapılan tüm iş ve işlemlerin 5609 sayılı Kanundan sonra 775 sayılı Gecekondu Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği hükümleri uyarınca idarece yapılan iş ve işlemler ile dava konusu taşınmazların devri ile ilgili tüm iş ve işlemlerin ilgili mevzuatlarına uygun ve kamu yararı doğrultusunda yapıldığı, dava konusu alanın 775 sayılı Gecekondu Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği hükümlerine göre 02/06/2004 tarihinde Konya İli, Selçuklu İlçesi, …. Gecekondu Önleme Bölgesi olarak oluşturulduktan sonra Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı (Maden İşleri Genel Müdürlüğü) tarafından 13/07/2005 tarihinden 13/07/2015 tarihine kadar geçerli olmak üzere 10 yıl süreli … sayılı II Grup İşletme Ruhsatının, 5609 sayılı Kanundan önce Bayındırlık ve İskan Bakanlığının ve 5609 sayılı Kanundan sonra ise idarelerinden herhangi bir görüş alınmadan düzenlenmiş olmasının hukuka aykırı olduğu, Maden işleri Genel Müdürlüğünün bu bölgede tasarrufunun söz konusu olmadığı, tapu devrinin dayanağı olan 02/06/2004 tarihli GÖB ilanı ile GÖB işleminin dayanağı olan 775 sayılı Gecekondu Kanununun dikkate alınması gerektiği, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Rektörlüğü'nün İddiaları: Dava konusu taşınmazların, üniversitelerinin akademik ve idari personelinin konut ihtiyacını karşılamak üzere, Maliye Bakanlığı'nın … tarih ve …. sayılı işlemi ile bedelsiz olarak Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'na devredildiği, dava konusu devir işlemi yönünden Kurul kararının alınması zorunluluğunun bulunmadığı, İdare Mahkemesince erinde keşif yapıldıktan sonra hazırlatılan bilirkişi heyet raporunda; konut faaliyetinin, maden faaliyetinden daha üstün bir kamu yararı niteliği taşıdığı ayrıntılı şekilde yapılan değerlendirme sonucunda belirlendiği, devir işleminin iptaline karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'nın DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci ve Altıncı Dairelerince 2575 sayılı Yasaya 3619 sayılı Yasayla eklenen Ek 1 maddesi hükmü uyarınca birlikte yapılan toplantıda dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 24/12/2020 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.


KARŞI OY :

X- Dava, Konya İli Selçuklu İlçesi … Mahalle'de bulunan, mülkiyeti hazineye ait …, …, …, …,…,…, …,…, … ve … ada … parsellerde kayıtlı taşınmazların TOKİ'ye satış ve devrine ilişkin … tarih ve … yevmiye numaralı devir/satış işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, davacı şirket tarafından Konya Valiliği Defterdarlık Milli Emlak Müdürlüğü'ne yapılan müracaatın Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından TOKİ Başkanlığı'na iletilmesini müteakip, yatırımının maden işletme ruhsat sahası ile çakıştığını farkeden TOKİ Başkanlığı tarafından Genel Müdürlüğe müracaat edilerek konunun Kurula iletilmesinin sağlanması ve söz konusu alanda hangi faaliyetin devam edeceği hususunun yetkili kurul tarafından değerlendirilerek karar verilmesi ve sonucuna göre sürecin devam ettirilmesi gerekirken, bu husus gözardı edilerek ilgili kurul kararı olmaksızın tesis edilen işlemlerde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
3213 sayılı Maden Kanunu'nun "Madencilik Faaliyetlerinde İzinler" başlıklı 7. maddesinin 3. (Ek fıkra: 10/6/2010-5995/3 md.) fıkrasında; "Özel çevre koruma bölgeleri, milli parklar, yaban hayatı koruma ve geliştirme sahaları, muhafaza ormanları, 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanununa göre korunması gerekli alanlar, 1 inci derece askeri yasak bölgeler, 1/5000 ölçekli imar planı onaylanmış alanlar, 1 inci derece sit alanları ile madencilik amacı dışında tahsis edilen ve Genel Müdürlük tarafından uygun görüş verilen elektrik santralleri, organize sanayi bölgeleri, petrol, doğalgaz ve jeotermal boru hatları gibi yatırım alanlarına ait koordinatlar ilgili kurumlar tarafından Genel Müdürlüğe bildirilir" hükmü, aynı maddenin 15. (Değişik fıkra: 10/6/2010-5995/3 md.) fıkrasında, "Madencilik faaliyetleri ile Devlet ve il yolları, otoyollar, demir yolları, havaalanı, liman, baraj, enerji tesisleri, petrol, doğalgaz, jeotermal boru hatları, su isale hatları gibi kamu yararı niteliği taşıyan veya gerçek/tüzel kişilere ait diğer yatırımların birbirlerini engellemesi, maden işletme faaliyetinin yapılamaz hale gelmesi, yatırım için başka alternatif alanların bulunamaması durumunda, madencilik faaliyeti ve yatırımla ilgili karar, Kurul tarafından verilir." hükmü yer almıştır.
Yukarıdaki yer verilen 3213 sayılı Maden Kanunu'nun 7. maddesinin 15. fıkrasının değerlendirilmesinden; madencilik faaliyetleri ile Devlet ve il yolları, otoyollar, demir yolları, havaalanı, liman, baraj, enerji tesisleri, petrol, doğalgaz, jeotermal boru hatları, su isale hatları gibi kamu yararı niteliği taşıyan veya gerçek/tüzel kişilere ait diğer yatırımların birbirlerini engellemesi, maden işletme faaliyetinin yapılamaz hale gelmesi, yatırım için başka alternatif alanların bulunamaması halinde, madencilik faaliyetinin mi yoksa yatırımın mı gerçekleşeceği hakkında kararın Kurul tarafından verileceği sonucuna varılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; Konya İli Selçuklu İlçesi … Mahalle'de bulunan, mülkiyeti hazineye ait …, …, …, …,…,…, …,…, … ve … ada … parsellerde kayıtlı taşınmazlarda maden işletme ruhsatı ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı kapsamında madencilik faaliyetinde bulunmakta iken, maden sahasında TOKİ tarafından inşaata başlanılması ile taşınmazların TOKİ'ye devredildiğinin öğrenilmesi üzerine, davacı tarafından 27/07/2016 tarihinde Konya Valiliği Milli Emlak Müdürlüğü'ne yapılan başvuru üzerine cevaben 23/08/2016 tarih ve 13880 sayılı yazıda, davacının başvurusunun Milli Emlak Genel Müdürlüğü'ne iletildiğinin bildirildiği, gelecek cevaba göre bilgi verileceği'nin bildirildiği, yine davacı tarafından Maden İşleri Genel Müdürlüğü'ne … tarih ve … … sayılı yazılarla başvuru yapılarak işletme ruhsatı kapsamında madencilik faaliyeti yaptığı alandaki Hazine arazisinin TOKİ'ye devredildiğine yönelik Hazine arazisinin TOKİ'ye satışı hususunda Genel Müdürlüklerinden izin alınıp alınmadığının sorulduğu, … tarih ve … sayılı Maden İşleri Genel Müdürlüğü yazısında ruhsat sahaları ile çakışan herhangi bir imar planı bulunmadığı ve sözkonusu alanda herhangi bir tapu satışı yapıldığına dair bir kayıt bulunmadığının bildirilmesi üzerine, davacı tarafından başvurularının reddi işlemleri ile sözkonusu taşınmazların TOKİ'ye satış ve devrine ilişkin … tarih ve … yevmiye numaralı devir işlemi ile bu işlemin dayanağı olan idari işlemlerin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda, dava konusu taşınmazlar üzerinde TOKİ tarafından gerçekleştirilen yatırımın madencilik faaliyeti ile çakışması halinde Kurul kararı alınması gereken ve 3213 sayılı Maden Kanunu'nun 7. maddesinin 15. fıkrasında sayma yolu ile hüküm altına alınan Devlet ve il yolları, otoyollar, demir yolları, havaalanı, liman, baraj, enerji tesisleri, petrol, doğalgaz, jeotermal boru hatları, su isale hatları yatırımlarından olmadığı anlaşılmaktadır.
Öte yandan, dava konusu taşınmazları kapsayan alana yönelik Konya Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … kararı ile onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım imar planı tadilatında kalker ve kalsit ocağı işletme sınırı işlenerek "Bu planda yer alan kalker ve kalsit ocağı işletmesi kentin gelişimi doğrultusunda kaldırılacaktır." ibaresinin plan notuna işlendiği anlaşılmaktadır.
Ayrıca, uyuşmazlığın çözümü için İdare Mahkemesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu bilirkişilerce hazırlanan raporda özetle; davacının kurulu tesisleri ile aktif olarak maden işletme faaliyeti yaptığı maden sahasında davalı idareler tarafından maden sahasını kısmen içine alacak şekilde imar planı-uygulaması ve yapılaşma çalışmalarına başlandığı, yapımı devam eden TOKİ Konut Projesinin … ve … ruhsat numaralı maden sahaları ile çakıştığı, sözkonusu alanın 14.12.2004 tarihinde Gecekondu Önleme Bölgesi Kapsamına alındığı, 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında sözkonusu alanın iskan/konut olarak planlandığı, 19.04.2012 tarihinde Konya Valiliği tarafından 3194 sayılı Kanunu 18. madde uygulaması yapılarak parsel numaralarının değiştiği, TOKİ'nin imar planı tadilat talebi doğrultusunda Konya Büyükşehir Belediyesi'nin … tarih ve … sayılı ve … tarih ve … sayılı kararları ile 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar plan tadilatını onayladığı, sonuç olarak davacının madencilik faaliyetini yürüttüğü taşınmazların kısmen … ve kısmen de … nolu maden işletme ruhsat sahasına isabet ettiği, taşınmazların TOKİ'ye devrine ilişkin işlemin dayanağı imar planı ve değişikliği işlemlerinin üst ölçekli planlara , şehircilik planlama ve ilkelerine ve kamu yararına uygun olduğu, TOKİ tarafından … ve … sayılı maden sahalarına isabet eden yerde başlatılan inşaat çalışmalarının ve oluşacak konut bölgesinin davacı şirketin madencilik faaliyetinden olumsuz etkileneceği, yürürlükteki maden mevzuatı gereğince yeni bir maden işletme sınırı belirlemesi yapılmadığı sürece teknik ve hukuki olarak maden işletmesi yapılamayacağı, uyuşmazlık konusu taşınmazların maden işleme amaçlı kullanımında "kamu yararı" olduğu ancak toplumsal/yönetsel bakımdan planlı saha olarak iskana açılması ve yerleşim yeri olarak kullanımında "üstün kamu yararı" olduğu yönünde görüş ve kanaat bildirilmiştir.
Bu durumda, gerek dava konusu taşınmazlar üzerinde TOKİ tarafından gerçekleştirilen yatırımın madencilik faaliyeti ile çakışması halinde Kurul kararı alınması gereken yatırımlardan olmadığı, gerek yukarıda özetine yer verilen bilirkişi raporu ile uyuşmazlık konusu taşınmazların toplumsal/yönetsel bakımdan planlı saha olarak iskana açılması ve yerleşim yeri olarak kullanımında "üstün kamu yararı" olduğu sonucuna varılması ve gerekse de Konya Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım imar planı tadilatında kalker ve kalsit ocağı işletme sınırı işlenerek "Bu planda yer alan kalker ve kalsit ocağı işletmesi kentin gelişimi doğrultusunda kaldırılacaktır." ibaresi karşısında dava konusu işlemde hukuka aykırılık, aksi yönde verilen Mahkeme kararında ve istinaf başvurusunun reddine yönelik Bölge İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmadığı görüşü ile temyiz istemlerinin kabul edilerek temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği oyu ile aksi yönde oluşan çoğunluk kararına katılmıyoruz.