Danıştay 8. Daire 1996/3000 Esas 1998/2346 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No: 1996/3000
Karar No: 1998/2346
Davacı : …
Vekilleri : …
Davalı : Milli Savunma Bakanlığı
Davanın Özeti : Deniz Harp Okulu Öğrencisi iken 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Yasasının 115 maddesi uyarınca istifa ederek okuldan ayrılan davacının, okuldan ayrılması nedeniyle … Defterdarlığı Piyade Okulu Saymanlık Müdürlüğünce kendisinden 458.356.000.- Tl. ödemesinin istenilmesine ilişkin işlemin dayanağını oluşturan Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğe Ekli Örnek 2 de yer alan h, ı, j, k ve l bentlerinin; hukuka aykırı olduğu öne sürülerek iptali istemidir.
Savunmanın Özeti : 926 sayılı Yasanın 115. maddesinde belli koşullarla okul masraflarının ödenmesi durumunda öğrencilerin istifa edebileceklerinin öngörüldüğü, bu Yasaya göre de anılan Yönetmeliğin çıkarıldığı, Yasalara aykırı bir durumun söz konusu olmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi … 'in Düşüncesi : Davanın, I bendine ilişkin kısmının ehliyet yönünden, diğer kısımlarının ise esastan reddinin gerekeceği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı … 'ün Düşüncesi : Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksekokullarda Okuyan Öğrenciler için Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğin Ekli örnek 2 sayılı Çizelgesinin h,ı,j,k,l. bentlerinin iptali dileğiyle açılmıştır. 1462 sayılı Harp Okulları Kanununun 5.maddesinde, sağlık durumu nedeniyle okuldan çıkarılanlar hariç, diğer nedenlerle çıkarılanlara kendileri için Devlet tarafından yapılan masrafların faizleri ile birlikte ödettirileceği kuralı yer almıştır.
Sözü edilen yasa maddesinin uygulanması amacıyla düzenlenip Resmi Gazetenin 3.9.1985 günlü 18857 sayısında yayımlanan Yönetmeliğin eki olan örnek-2 sayılı cetvelde Devlet tarafından yapılan masrafların dökümü yapılmıştır. Bunlar sırası ile a) yiyecek (yemek pişirme ve su masrafları dahil) b) Giyim kuşam c) Öğrenci aylıkları d) kitap, kırtasiye e) vize, diploma, sınav ve benzeri harçlar g) öğretim ve eğitimin gerektirdiği ulaşım hizmetleri ğ) ilaç ve tedavi h)Barındırma (aydınlatma, ısıtma, temizlik, yakıt, yatı masrafları ve benzeri masraflar) olarak sayılmışken, anılan yönetmeliğin değiştirilmesine ilişkin 25.12.1988 günlü, 20030 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelikle bu masraflara 1) askeri liseler hazırlık sınıfları yabancı dil eğitimi j) atış masrafları eklenmiş daha sonra 13.2.1992 günlü, Resmi Gazetede yayımlanan 21141 sayılı Yönetmelik değişikliği ile de k) personel l) amortisman kalemleri de keza bu masraflara eklenmiştir. Davacı istifa ile Deniz Harp Okulundan ayrılması nedeniyle kendisine ödettirilmek istenen masrafların dayanağı olan Yönetmelik eki cetveldeki h, ı, j, k ve l. bentlerinin iptali dileğiyle bu davayı açmıştır.
İptali istenen masraf kalemlerinden (h) bendinde Barındırma giderleri içinde aydınlatma, ısıtma, temizlik, yatı masrafları ve benzeri masraflar denilmekteyse de, dosyada yer alan yatı masraflar çizelgesinin incelenmesinden Deniz Harp Okulunda Öğrencilerden 1.sınıf orduevi yatak ücretleri alınacağının anlaşılması karşısında, esasen aydınlatma, ısıtma, temizlik v.s. giderlerin bu yatak ücreti dışında düşünülmesine olanak bulunmadığından barınma masraflarının bu derece genişletilmesinde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Cetvelin (ı) bendinde askeri liseler hazırlık sınıfları yabancı dil eğitimi masraflardan sayılmıştır. Ancak, davacının kız öğrenci olup askeri liseden gelmediği anlaşıldığından anılan masraf kaleminin kendisine uygulanması sözkonusu olamayacağından bu bende yönelik isteminin ehliyet yönünden incelenmesine olanak yoktur.
Yine iptali istenilen bentlerden (j) bendinde ise atış masrafları istenmektedir. Öğrencinin harb okulunda eğitimde kaldığı süre içinde atış yaptığı takdirde sarf edilen mühimmatın bedelinin istenmesinde hukuka aykırılık sözkonusu olmayıp, bu masrafın bizzat kendisine yapılmış olarak kabulü gerekir.
Diğer taraftan, iptal istemine konu olan (k) ve (l) bentlerinde ise personel ve amortisman giderleri geri istenecek masraflardan sayılmıştır.
Burada sözü edilen personel masrafının harb okulunun mu yoksa bütün kuvvetin mi istihdam ettiği personel olduğu anlaşılamamakla birlikte Harb Okulunun personeli olduğu varsayılsa bile, bu giderin nasıl hesaplanacağının belirli olmamasının yanısıra bir öğrencinin okuldan çıkarılması ile personel sayısının azaltılması yahut bir öğrencinin eğitimde kalması ile personel alımına gidilmesi düşünülemez. Öte yandan, amortisman gideri de aynı nitelikte olup, bina ve demirbaşın eskimesinin bedeli olan bu paranın istenmesinin de istifaen ayrılan öğrenciyi ayrıca cezalandırmaya yönelik olduğu izlenimi vermekte ve hukuka, hakkaniyet ve nesafet ölçüleri dışında olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Açıklanan bu nedenlerle davanın kısmen kabulü ile dava konusu yönetmelik eki örnek-2 cetvelinin (h), (k) ve (l) bentlerinin iptaline, (ı) bendine yönelik isteminin ehliyet yönünden, (j) bendine yönelik isteminin ise esas yönünden reddine karar verilmesinin uygun olduğu düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler için Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğe Ekli Örnek 2 de yer alan h,ı,j,k ve l bentlerinin iptali istemiyle açılmıştır.
926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Yasasının, Askeri Öğrencilerin istifa hakları başlıklı 115. maddesinde, harp okulları ile yurt içi ve dışı fakülte veya yüksekokul askeri öğrencilerinin, girişlerinden itibaren birinci yıl sonuna kadar, astsubay sınıf okulları öğrencilerinin ise eğitim yılı ikinci dönem başlangıcına kadar okul masraflarını ödedikleri takdirde istifa edebilecekleri, 1462 sayılı Harp Okulları Yasasının, okuldan çıkarılma başlıklı 5 maddesinin 2. bendinde ise, sağlık durumu nedeniyle okuldan çıkarılanlar hariç, diğer nedenlerle çıkarılanlara, kendileri için Devlet tarafından yapılan masrafların faizleriyle birlikte ödettirileceği öngörülmüştür. Öte yandan, askeri yasaların askeri öğrencilerle ilgili maddelerine dayanılarak, çeşitli nedenlerle okullarından ayrılacak öğrencilere Devletçe yapılan harcamaların karşılığı olarak tespit edilecek tazminatın hesaplanmasında uygulanacak esasların belirlenmesi amacıyla hazırlanarak, Milli Savunma, İçişleri ve Maliye ve Gümrük Bakanlıklarınca ortak yürütülen ve Sayıştaycada incelenerek 3 Eylül 1985 gün ve 18857 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak Milli Savunma Bakanlığınca yürürlüğe konulan dava konusu Yönetmeliğin, değişik tarihlerde yapılan değişiklikler ile son şeklini alan, askeri okullardan çeşitli sebeplerle ayrılmak zorunda kalan öğrenciler için hesaplanacak tazminatın içereceği giderleri düzenleyen Örnek 2 sayılı cetvelde, giderler: a) Yiyecek (yemek pişirme ve su masrafları dahil), b) Giyim -Kuşam, c) Öğrenci aylıkları, d) Kitap, kırtasiye, e) Vize, diploma, sınav ve benzeri harçlar, f) Öğretim ve eğitimin gerektirdiği ulaşım hizmetleri, g) İlaç ve tedava, h) Barındırma (Aydınlatma, ısıtma, temizlik,yakıt, yatı masrafları ve benzeri masraflar), ı) Askeri liseler hazırlık sınıfları yabancı dil eğitimi, j) Atış, k) Personel, l) Amortisman, olarak belirlenmiş bulunmaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden, davacının 1.9.1994 tarihinde Deniz Harp Okuluna kaydını yaptırdığı, 9.6.1995 tarihinde de 926 sayılı Yasasının 115. maddesi uyarınca istifa ederek okuldan ayrıldığı, okuldan ayrılması üzerine anılan Yönetmelik hükümleri uyarınca, İstanbul Deftarlığı Piyade Okulu Saymanlık Müdürlüğünce davacıdan 458.356.000.- lirayı ödemesinin istenildiği, davacının bu borcu kabul etmeyerek itiraz ettiği, ancak anılan Saymanlık Müdürlüğünce hesapta herhangi bir hata olmadığının ve yazıyı aldıktan sonra 7 gün içinde borcunu ödememesi durumunda hakkında yasal işlemlere başlanacağının bildirilmesi üzerine, söz konusu ödemenin dayanağını oluşturan ilgili Yönetmeliğin Ekli 2 nolu örnekte yer alan gider kalemlerine ilişkin h (barındırma), 1 (askeri liseler hazırlık sınıfı yabancı dil eğitimi), j (atış), k (personel), ve l (amortisman) ile ilgili giderleri düzenleyen hükümlerinin, bu bentlerde öngörülen masrafların öğrenciye bizzat yapılan, yani o öğrencinin varlığı sebebiyle yapılan harcamalar olmadığı, çok yüksek tutulduğu öne sürülerek iptali istemiyle bu davanın açıldığı anlaşılmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 2/a maddesi uyarınca iptal davaları, hakları ihlal edilenlerce açılabileceğinden,kız olan ve askeri liselerde hazırlık sınıfı okumadığı anlaşılan davacının, anılan Yönetmeliğe ekli, askeri liseler hazırlık sınıfları yabancı dil eğitimi giderini düzenleyen bendinin iptalinde dava ehliyeti bulunmamaktadır.
Öte yandan, askeri okullardan çeşitli nedenlerle ayrılmak zorunda kalan öğrenciler için hesaplanacak tazminatın içeriği gider kalemlerini belirleyen Örnek 2 sayılı cetvelde yer alan h,j,k ve l bentlerinde ise, yukarıda anılan Yasal düzenlemelere aykırılık bulunmamaktadır.
Ancak, davacının belirlenen miktarın yüksek olduğu hususunda adli yargı yerinde ayrıca dava açabileceği doğaldır.
Açıklanan nedenlerle, davanın ödettirilecek tazminatın içerdiği giderleri düzenleyen Örnek 2 sayılı cetvelin ı bendine ilişkin kısmının ehliyet yönünden reddine, diğer bentlere ilişkin kısmının ise reddine 24.6.1998 gününde oybirliği ile karar verildi.