MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

TÜRK MİLLETİ ADINA

Davacı, davalılardan işverenlere ait işyerinde geçen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme bozmaya uyarak, ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalılardan Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.

K A R A R
Dava, davacının davalı ... ( ... Valiliği ) nezdinde 17/10/1991-31/12/2004 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı geçen çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, Dairemizin husumete ilişkin bozma ilamına karşı “uyma” kararı verilmek suretiyle yapılan yargılama neticesi “davanın kabulü ile davacının 17/10/1991 - 31/12/2004 tarihleri arası 4874 gün valilik emrinde çalıştığının tespitine” karar verilmiş ise de varılan bu sonuca eksik araştırma ve inceleme ile gidilmiştir.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa"nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa"nın 86/9. maddeleri bu tip hizmet tespiti davaları için özel bir ispat yöntemi öngörmemiş ise de davanın niteliği kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği Yargıtay"ın ve giderek Dairemizin yerleşmiş içtihadı gereğidir.
Yasal dayanağı 506 sayılı Yasa"nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa"nın 86/9. maddeleri olan bu tür davalarda öncelikle davacının çalışmasına ilişkin belgelerin işveren tarafından verilip verilmediği ya da çalıştıklarının Kurumca tespit edilip edilmediği yöntemince araştırılmalıdır. Bu yasal koşul oluşmuşsa işyerinin o dönemde gerçekten var olup olmadığı, Kanun"un kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlenmeli daha sonra çalışma iddiasının gerçeğe uygunluğu özel bir duyarlılıkla araştırılmalıdır.
Çalışma olgusu her türlü delille ispat edilebilirse de çalışmanın konusu, niteliği, başlangıç ve bitiş tarihleri hususlarında tanık sözleri değerlendirilmeli, dinlenen tanıkların davacı ile aynı dönemlerde işyerinde çalışmış ve işverenin resmi kayıtlara geçmiş bordro tanıkları yada komşu işverenlerin aynı nitelikte işi yapan ve bordrolarına resmi kayıtlarına geçmiş çalışanlardan seçilmesine özen gösterilmelidir. Bu tanıkların ifadeleri ile çalışma olgusu hiçbir kuşku ve duraksamaya yer vermeyecek şekilde belirlenmelidir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 16/09/1999 gün 1999/21-510-527, 30/06/1999 gün 1999/21-549-555- 03/11/2004 gün 2004/21- 480-579 sayılı kararları da bu doğrultudadır.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, 17/10/1991 tarihli işe giriş bildirgesinin davalı ... (Sağlık Müdürlüğü)nca, 15/09/1997 ve 01/02/1998 tarihli işe giriş bildirgelerinin dava dışı ... Et Süt Yem A.Ş. ünvanlı işyerince, 10/10/2002 tarihli işe giriş bildirgesinin davalı ... Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfınca davacı adına düzenlenmiş olup bildirgelerin Kurum kayıtlarına intikal ettiği, davacı adına 17/10/1991- 2003/2.ay dönemi içerisinde bu işyerlerince Kuruma kesintili olarak hizmet bildiriminde bulunulduğu, davalı ... Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığının 08/10/2002 tarihli yazısı ile Ayni ve Nakdi Yardım Mütevelli Heyetinin 33/7 no lu kararı ile davacının okul bitimine kadar sigortasının yapılmasına karar verildiğinin, 13/06/2003 tarihli yazısı ile davacının 10/10/2002 tarihinde sigortasının yaptırılıp 16/06/2003 tarihinde çıkışının verildiğinin belirtildiği, davacının 12/05/1997 ve 21/09/1999 tarihli Valilik Makamına sunulan dilekçeleri ile 1991 yılından itibaren Kaymakamlığa bağlı ... Devlet Hastanesinde “Hizmetli” olarak görev yaptığını belirterek istemlerde bulunduğu, yine hastanede “kaloriferci” olarak 03/06/1997 tarihli göreve başlama yazınının yer aldığı, yargılama esnasında davalı ... Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığı tarafından 21/05/1992 tarihinden itibaren davacıya yapılan ödemelere ilişkin makbuzların dosyaya sunulduğu, davalı ... ve Milli Eğitim Bakanlığı ( ilçe müdürlükleri) tarafından nezdlerinde davacının çalışmasına ilişkin herhangi bir kayıt ve belgenin bulunmadığının Mahkemeye bildirildiği, yapılan zabıta araştırmaları neticesinde davacının bir dönem sağlık ocağında, bir dönem devlet hastanesinde, bir dönem okul müdürlüğünde çalıştığının tutanak altına alındığı, 22/12/2014 tarihli Kaymakamlık yazı cevabı ile davacının 08/10/2002 tarihinde Vakıf Mütevelli Heyetin Kararı ile okul bitimine kadar 10/10/2002 tarihinden 16/06/2003 tarihine kadar sigortalı olarak çalıştığı, bunun dışında ... Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfınca davacıya herhangi bir Kurumda çalışma karşılığında herhangi bir ücret ödenmediğinin Mahkemeye bildirildiği, alınan bilirkişi raporlarının dosyaya sunulduğu, duruşmalarda kamu personeli olan tanıkların dinlenildiği anlaşılmaktadır.
Somut olayda; davacının uyuşmazlık konusu dönem içerisinde ilgili sağlık ocağı, devlet hastanesi ve okul müdürlüğü ile ... yardımlaşma ve dayanışma vakfı başkanlığı nezdinde çalıştığı, bu çalışmalarından sadece sağlık ocağında ve ... yardımlaşma ve dayanışma vakfı başkanlığı nezdinde ve ayrıca dava dışı şirket işyeri nezdinde geçen hizmetlerinin Kuruma bildirildiği anlaşılmakla her ne kadar davacı tarafından dava dilekçesinde ilgili kamu kuruluşlarında ihtilaf konusu dönem içerisinde kaymakamlık/valilik emrinde hizmette bulunduğu belirtilmişse de bir dönem için ücret ödemelerinin davalılardan ... Yardım ve Dayanışma Vakfınca nakdi yardım adı altında gerçekleştirilmiş olması hizmetin kaymakamlık/valilik nezdinde geçtiği anlamına gelmeyecektir. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okul, Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık ocağı ve devlet hastanesinde geçen çalışmalarının Kuruma bildirilmemesinden Milli Eğitim Bakanlığı ve ... sorumludur. Bununla birlikte dava dışı şirket işyeri tarafından bildirilen hizmetlerin varlığı karşısında davacının bu işyerinde gerçek ve fiili hizmetinin bulunup bulunmadığı, bu şirketin devlet hastanesinden hizmet ihalesi alan firmalardan olup olmadığı araştırılmaksızın, davacının hangi işveren yanında hangi tarihler arasında çalıştığı her türlü şüpheden uzak biçimde belirtilmeksizin yazılı şekilde sonuca gidilmesi isabetsiz olmuştur.
Öte yandan davacının çalışmalarının geçtiğini ileri sürdüğü işyerleri bir kamu kuruluşudur. Bu nedenle, davalı işyerlerinde resmi kayıtlara dayanılması ve ücretlerin yazılı belge ile ödenmesi esastır. Kuruma bildirilmeyen dönemlerdeki ücret belgeleri ve bu dönemde davacıya ücret ödenip ödenmediği, ödeme yapılmışsa kim tarafından ödendiğinin araştırılması gerekir.
Yapılacak iş öncelikle davacıya hangi tarihler arasında hangi işverenlik nezdinde çalıştığını, dava dışı ... Et Süt Yem A.Ş. ünvanlı işyerinde fiili ve gerçek çalışmasının olup olmadığını açıklattırmak, davalı ... ( ... Devlet Hastanesi) nezdinde geçen hizmet süreleri yönünden bu işyeri ile davacı adına uyuşmazlık konusu dönem içerisinde hizmet bildiriminin yapıldığı dava dışı ... Et Süt Yem A.Ş. ünvanlı işyeri arasında bir asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunup bulunmadığını belirlemek, bu doğrultuda taraflar arasında imzalanan ihale sözleşmeleri bulunup bulunmadığını araştırmak, dava dışı ... Et Süt Yem A.Ş. ünvanlı işyeri ile imzalanan ihale sözleşmesinin olmaması ve davacının bu işyerinde gerçek ve fiili çalışmasının bulunması halinde bu dönem yönünden çakışan hizmet süresi ve hak düşürücü sürelere ilişkin ilkeleri göz önünde bulundurmak, ihale sözleşmelerinin bulunması halinde ise davacının Kuruma bildirilmeyen hizmetlerinin sözleşme arası dönemler mi olduğu yoksa dava dışı işyeri tarafından Kuruma eksik bildirim mi yapıldığı hususu üzerinde durarak eğer ihale süresince veya dava dışı işyerinin Kanun kapsamında olduğu dönem içerisinde eksik hizmet bildiriminde bulunduğunun tespit edilmesi halinde dava dışı şirket işyerine husumet yöneltilmesi için davacıya mehil vermek, dahil edilen dava dışı şirket işyerinin göstereceği bütün delilleri toplamak, ilgili şirkete ait hizmet tespiti istemine ilişkin olan ihtilaf konusu dönemler için işyerinin bordrolu tanıklarını re"sen tespit ederek duruşmalarda dinlemek, ihale tarihleri dışında kalan ve ilgili şirket işyerinin faaliyetlerinin olmadığı dönemler yönünden ise ...(... Devlet Hastanesi)nı işveren olarak kabul etmek, davalı ... ( ... Devlet Hastanesi) ile birlikte diğer kamu kurumlarından talep edilebilecek olan uyuşmazlık konusu dönem hizmet tespiti istemlerine yönelik ise ilgili kamu kurumlarından ücret bordroları, puantaj kayıtları ve bulunması halinde davacının işyeri şahsi sicil dosyasını getirmek, kurumların şef, amir, müdür, muhasebe çalışanı gibi yetkili kişilerini re"sen tespit ederek duruşmalarda dinlemek, davacının ücretini ne şekilde aldığını araştırmak, davalı kamu kurumları nezdinde davacı sigortalının çalışmalarına ilişkin kayıt içeren ücret ve diğer belgelerin bulunmamasının haklı ve izah edilebilir bir nedene dayanması halinde (arşiv sisteminin düzensiz tutulmasından dolayı ücret bordrolarının sunulmamasından veya sel baskını, deprem, yangın nedeniyle ücret bordrolarının gönderilmemesi gibi) dinlenen tanık beyanlarına itibar etmek, tüm delilleri birlikte değerlendirmek, çalışmanın gerçek ve fiili çalışmaya dayandığının belirlenmesi halinde davacının hangi tarihler arasında hangi işverenlik nezdinde çalıştığını açıkça ortaya koyan infaza elverişli bir karar vermekten ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde davalılar ... ve İçişleri Bakanlığı (Valilik) vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 09/05/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.