MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

1. Taraflar arasındaki “tapu iptali ve tescil” davasından dolayı bozma kararı üzerine direnme yoluyla ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen 23.05.2019 tarihli ve 2019/19 E., 2019/128 K. sayılı kararın ilâve nedenlerle bozulmasını kapsayan ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulundan çıkan 23.09.2020 tarihli ve 2020/15-33 E., 2020/668 K. sayılı kararın karar düzeltme yoluyla incelenmesi davalı ... vekili, ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti., ... Hafriyat Nakliyat İnşaat Turizm ve Ticaret Ltd. Şti., ... mirasçısı ... vekili ile ... A.Ş. vekili tarafından verilen dilekçe ile istenilmiştir.
2. Hukuk Genel Kurulunca dilekçeler, düzeltilmesi istenen karar ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
3. Davacı vekili 20.11.1997 tarihli dava dilekçesinde; müvekkili kooperatif ile davalılardan ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. arasında 18.03.1993 tarihinde düzenleme şeklinde arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığını, müvekkili kooperatif ile ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. arasında 16.06.1993 tarihinde ise inşaat sözleşmesi yapıldığını ve bu sözleşme uyarınca arsa sahibi davalının kooperatifin inşaat yapım işini üstlendiğini, müvekkili kooperatifin edimini yerine getirdiğini ancak arsa sahibi ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti.’nin edimini yerine getirmemesi nedeniyle ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 1994/761 E. sayılı dosyasında dava açtıklarını, davanın mahkemenin 1995/91 K. sayılı kararı ile kabul edilerek davalı şirketin tapuda ferağ takriri vermesine ilişkin aynen ifaya hükmedildiğini ve kararın kesinleştiğini, taşınmazlar üzerinde kat irtifaklarının kurularak bağımsız bölümlerin oluştuğunu, 06.10.1997 tarihli ihtarname ile ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti.’yi tapuda ferağ takriri vermeye davet ettiklerini ancak muhatap şirketin ihtarnameye cevap vermediğini, müvekkili kooperatifin tapuya gittiğinde taşınmazların satıldığını öğrendiğini, davacı kooperatifin durumu re"sen araştırması sonucunda ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. müdürü ..."ın muvazaalı bir şekilde menfaat temin etmek kastı ile şirket ortağı olmayan, genel kurulca müdür, ticari mümessil ve ticari vekil atanmayan eşi ..."ı vekil atadığını, hukuka aykırı vekil tayin edilen ..."ın şirketi temsil kabiliyeti olmadığını, ..."ın daha önce ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti.’nin muhasebecisi olan ... ile %50 paylarla aynı adreste ... Hafriyat Nakliyat İnşaat Turizm ve Ticaret Şirketi kurduğunu, şirketin tescil adresinin ve çalışma bürosunun aynı olup ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. ile müşterek kullandığını ayrıca tüm işlerin ..."ın kontrolünde ve denetiminde olduğunu, ..."ın eşinin verdiği vekâletname ile ortağı olduğu ve müdürlüğünü yaptığı ... Hafriyat Nakliyat İnşaat Turizm ve Ticaret Şirketi’ne taşınmazları muvazaalı ve yolsuz bir şekilde satarak tescil ettirdiğini, bu şirketin muvazaalı ve yolsuz elde ettiği 1005 parseldeki bağımsız bölümleri teminat göstererek T. İş Bankası ... Şubesinden nakdi kredi aldığını, yine muvazaalı olarak elde ettiği 1006 parseldeki bağımsız bölümleri teminat göstererek ... ... şubesinden nakdî kredi aldığını, 1008 parseldeki bağımsız bölümleri de ... ... şubesine teminat göstererek nakdî kredi kullandığını, davalı ..."ın, müvekkili kooperatifin 1007 parseldeki dubleks villaların inşaatı devam eden ve kabası bitmiş olan (07-66), (68-77) dubleks villalar ile 67 numaralı idare binasını da faiz ile finans sağlayan ..."na sattığını ve taşınmazları onun adına tescil ettirdiğini ileri sürerek 1005, 1006, 1007 ve 1008 parsel numaralarında kayıtlı taşınmazlar ile üzerindeki bağımsız bölümlerin tapu kayıtlarının iptali ile müvekkili kooperatif adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılar Cevabı:
4.1. Davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti., ... Hafriyat Nak. İnş. Turizm ve Ticaret Ltd. Şti. ve ... vekili 19.03.1999 tarihli cevap dilekçesinde, davacı ile davalılardan ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin 21.10.1997 tarihinde tarafların karşılıklı rızaları ile feshedildiğini, 17.11.1997 tarihinde davalı şirkete gönderilen ihtarname ile yapılan fesih işleminin ayrıca bildirildiğini, bu nedenle asıl sözleşme ve eklerinin fesih nedeniyle geçerliliğinin kalmadığını, feshedilen sözleşmelere dayanılarak açılan davanın konusunun kalmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
4.2. Davalı ... vekili beyanında; davacı kooperatif ile davalı şirketler arasındaki uyuşmazlık hakkında müvekkilinin bilgisi olmadığını, davalı şirkete sağladığı finansın geri ödenmemesi sonucu alacağının tahsili amacıyla taşınmazları satın aldığını ve satış sırasında tapu kayıtlarında herhangi bir sınırlama bulunmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
4.3. Davalı banka vekilleri beyanlarında; teminat ipoteği karşılığı kayıt maliki şirkete kredi verildiğini, bu işlemin yapıldığı tarihte tapu kayıtlarında şahsi ya da ayni herhangi bir sınırlamanın bulunmadığını, davanın bu nedenle reddi gerektiğini savunmuşlardır.
4.4. Müdahiller ve vekilleri beyanlarında; dava konusu taşınmazlardan pay satın aldıklarını ve iyi niyetli olduklarını ileri sürerek ihtiyati tedbir kararının kaldırılmasını talep etmişlerdir.
İlk Derece Mahkemesinin Birinci Kararı:
5. ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 07.03.2002 tarihli ve 1997/924 E., 2002/50 K. sayılı kararı ile; davalı ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. müdürünün, davalı ...’ın eşi olduğu, ...’ın ... Hafriyat Nakliyat İnşaat Turizm ve Ticaret Şirketi’nin %50 ortağı olması nedeniyle anılan şirketin davacı ile ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. arasındaki ilişkileri bildiği buna rağmen davacıya devri gereken taşınmazlardan pay devraldığı, davalı bu şirketlerin birlikte hareket ettikleri ve kötüniyetli oldukları, bu nedenle şirketler haklarında açılan davanın kabulü gerektiği, davalı bankaların ise tapu kaydına güvenerek taşınmazları teminat olarak kabul ettikleri, davacı ile davalı ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. arasındaki ilişkiyi bilmediklerinden iyiniyetli oldukları ve mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin (MK) 931. maddesinden yararlanmaları gerektiği, davalılardan ...’nın da aynı şekilde tapu kayıtlarında herhangi sınırlama olmaması nedeniyle ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti.’den olan alacaklarına karşılık taşınmazları devraldığı, bu davalı ile ... İnşaat şirketi arasında bir bağ olduğuna dair delil bulunmadığı, bu nedenle davalı ...’nın da kötüniyetli olmadığı gerekçesiyle, davanın kısmen kabul kısmen reddi ile, 1007 parsele ilişkin davanın reddine, 1008 parsele ilişkin davanın ise hakkında tefrik kararı verilen 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 numaralı bağımsız bölümler dışında kalan ve davalılar ... Hafriyat Nakliyat İnşaat Turizm ve Ticaret Şirketi ile ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı bulunan bağımsız bölümlerin davacı ... tesciline, 1005 parsele ilişkin olarak ise, davalılar ... Hafriyat Nakliyat İnşaat Turizm ve Ticaret Şirketi ve davalı ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. yönünden davanın kabulü ile bu davalılar adına olan bağımsız bölümlerin davacı ... tesciline, davalı bankalar aleyhine açılan ipoteğin kaldırılması talebinin reddi ile ipoteklerle yükümlü olarak hakların davacı ... tesciline karar verilmiştir.
Özel Dairenin Birinci Bozma Kararı:
6. ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile davalılar ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti., ... Hafriyat Nakliyat İnşaat Turizm ve Ticaret Şirketi ve ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
7. Yargıtay 15. Hukuk Dairesince 29.05.2003 tarihli ve 2003/404 E., 2003/2826 K. sayılı kararı ile;
Davacı kooperatif vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, taraflar arasında imzalanan 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin 21.10.1997 tarihinde, 01.08.1996 ve 01.04.1997 tarihli sözleşmelerden doğan haklar saklı kalarak karşılıklı feshedildiği ve yanların birbirlerini ibra ettikleri, davacı kooperatif tarafından arsa sahibine gönderilen 23.06.1999 tarihli fesih yazısında da 01.08.1996 ve 01.04.1997 tarihli protokollerin feshedildiğinin bildirildiği, davacının fesih hakkını kullanarak hem sözleşmelerden hem de ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 1994/761 E. sayılı dosyasından kaynaklanan haklarından vazgeçmiş sayıldığı, seçimini sözleşmenin bozulması yönünde kullanan davacının ancak olumsuz zararlarını isteyebileceği, feshettiği sözleşmelere dayanarak ayın talebinde bulunamayacağı, bu nedenle davanın reddi gerekirken kısmen kabulünün doğru olmadığı gerekçesiyle kararın ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. ve ... Hafriyat Nakliyat İnşaat Turizm ve Ticaret Şirketi yararına bozulmasına, üçüncü bentte ise davalılardan ...’ın sözleşmelerde şirketi temsilen imza attığı, üzerine iptali talep edilen tapu kaydı bulunmadığı, bu nedenle bu davalı yönünden sıfat yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerektiği belirtilerek karar bozulmuştur.
Davacı Vekilinin Karar Düzeltme Talebi Üzerine Özel Dairece Verilen Bozma Kararı:
8. Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin bozma kararına karşı davacı vekilinin karar düzeltme talebi üzerine Yargıtay 15. Hukuk Dairesince 26.05.2004 tarihli ve 2004/1107 E., 2004/2923 K. sayılı kararı ile;
Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin, tarafların kabulü ya da mahkeme kararı ile feshedilebileceği, kooperatif ile davalı şirket arasındaki sözleşmenin feshine yönelik kesinleşmiş mahkeme kararı bulunmadığından iki tarafın iradelerinin birleşimi sonucu sözleşmenin feshedilip edilmediğinin belirlenmesi gerektiği, sözleşmenin taraflarca feshedildiğinin kabulü hâlinde geçmişe etkili sonuç doğuracağından davacının taşınmazların tapu kayıtlarının iptalini ve tescilini isteyemeyeceği, davacının yapı kooperatifi olduğu ve ana sözleşme ile amacının sınırlandırıldığı, bu amaç uyarınca çalışmalarını yürütmesi gerektiği, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 59/1. maddesi uyarınca kooperatifi temsile yetkili kişilerin kooperatif adına onun amacının gerektirdiği hukuki işlemleri yapabileceği, kooperatif temsilcilerinin yaptığı hukuki işlemlerin kooperatifin amacıyla sınırlandırılmasının sonucu olarak bu sınırın aşılması hâlinde sınırı aşan tasarrufların kooperatifi bağlamayacağı, bu işlemlerden onu yapan temsilcilerin sorumlu olacağı, kooperatifin amacının ortakların konut ihtiyacını karşılamak olduğu, kooperatif ana sözleşmesinin 44/10 maddesinin yönetim kurulunu, sulh ve ibra sözleşmesi yapmak, dava açmak ve davadan vazgeçmek hususlarında yetkilendirdiği, ana sözleşmenin aynı maddesinin 11. bendinde ise, kooperatifin taşınır ve taşınmaz mallarının mülkiyetinin yönetim kurulunca aktarılabilmesi için genel kuruldan izin alınması gerektiği, davacı kooperatif tarafından tasarrufta bulunan yönetim kurulu üyeleri hakkında açılan sorumluluk davasının ... Asliye Ticaret Mahkemesinin 2002/215 E. sayılı dosyasında devam ettiği, ayrıca kooperatif yönetim kurulu üyeleri, denetçileri ile ..., ... ve ... hakkında ... Ağır Ceza Mahkemesinin 2004/59 E. sayılı dosyasında kamu davasının görüldüğü, mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun (BK) 53. maddesi uyarınca ceza mahkemesince verilecek mahkûmiyet kararının hukuk mahkemesi için bağlayıcı olduğu, bu hususlar dikkate alınarak davacı kooperatifi temsile yetkili kişilerce arsa sahibine karşı fesih bildiriminde bulunup bulunulmadığının belirlenmesi, yetkili temsilcilerce bu yönde yapılmış bildirim var ise kullanılan sözlere bakılmaksızın BK’nın 18/1. maddesi uyarınca kooperatifin asıl iradesinin neye yönelik olduğunun araştırılması, fesih bildirimlerinin kooperatifin amacına uygun olup olmadığının değerlendirilmesi ve mahkûmiyet kararının bağlayıcı olması nedeniyle sonucunun beklenmesi, davacı kooperatif ile ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. arasındaki arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi ve eklerinin feshi doğrultusunda gerçek iradelerinin birleşip birleşmediğinin saptanması ayrıca çelişkilerin giderilmesi gerektiği belirtilmek suretiyle karar düzeltme talebinin kabulü ile bozma kararının kaldırılarak mahkeme kararının bu değişik nedenlerle bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin Özel Dairenin Bozma Kararına Uyulduktan Sonra Verdiği İkinci Kararı:
9. ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 03.06.2014 tarihli ve 2004/616 E., 2014/400 K. sayılı kararı ile;
21.10.1997 tarihli fesihname ile taraflar arasında imzalanan 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin ortadan kaldırıldığı, metnin başlığı fesihname ise de tarafların karşılıklı anlaşma ile sözleşmeyi sona erdirdiği ve birbirlerini karşılıklı ibra ettikleri, fesihnameyi davacı kooperatif adına yönetim kurulu başkanı ... ve yönetim kurulu üyesi ..."ın imzaladığı, sonrasında davacı kooperatif tarafından ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti.’ye gönderilen 23.06.1999 tarihli ihtarname ile fesihnamede hariç bırakılan 01.08.1996 ve 01.04.2007 tarihli protokollerin de feshedildiği, davacı kooperatifin iradesinin aradaki sözleşme ve eki protokollerin feshine yönelik olduğu, ... 2. Noterliğince düzenlenen sirkülere göre davacı kooperatifi adına müştereken temsil ve ilzama ..., ... ve ..."ın yetkili oldukları, 21.10.1997 tarihli fesihnameyi kooperatif adına yönetim kurulu başkanı ... ve üye ..."ın imzaladığı ve imzalarının kooperatifin temsil ve ilzamı için yeterli olduğu, sorumluluk davasının ... Asliye Ticaret Mahkemesinin 2002/215 E. sırasında kayıtlı olup yargılamasının devam ettiği, davacı kooperatif ile davalı yüklenici ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti.’nin gerçek iradelerinin arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi ve eki protokollerin feshine yönelik olduğunun kabul edilmesi gerektiğinin bilirkişi raporu ile teyit edildiği, yapılan fesih işlemi ve gönderilen ihbarnamenin davacı kooperatifi bağladığı, davacı ile davalı ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi ve bu sözleşmelere dayalı olarak imzalanan ek sözleşmelerinin geçersizliği iddiasıyla açılan davada, ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/165 E. sayılı dosyası üzerinden yapılan yargılama sonucunda da davalı kooperatifin (somut olayda davacı), mahkemece verilen "feshin bulunduğu" yönündeki kararı temyiz etmeyerek kararın bu şekilde 09.04.2014 tarihinde kesinleştiği hususları birlikte değerlendirildiğinde, davacı kooperatifin fesih iradesini açıkça ortaya koyduğu, yüklenici kooperatif ile arsa sahibi şirket arasındaki arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshine yönelik kesinleşmiş mahkeme hükümleri de bulunduğundan iki tarafın iradelerinin birleşimi sonucu sözleşmenin feshedildiği kanaatine varıldığı, sözleşmenin feshinin kabulü hâlinde bu durumun geçmişe etkili hukuksal sonuç doğuracağı ve davacı kooperatifin, arsa sahibinin uyuşmazlık konusu temliki tasarruflarının ve dolayısıyla taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ve adına tescilini isteyemeyeceği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Özel Dairenin Onama Kararı:
10. ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
11. Yargıtay 23. Hukuk Dairesince 30.11.2017 tarihli ve 2017/584 E., 2017/3527 K. sayılı kararı ile;
Davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile hükmün onanmasına karar verilmiştir.
Davacı Vekilinin Karar Düzeltme Talebi Üzerine Özel Dairenin Bozma Kararı:
12. Yargıtay 23. Hukuk Dairesinin onama kararına karşı davacı vekilinin karar düzeltme talebi üzerine, değiştirilen iş bölümü nedeniyle karar düzeltme talebini incelemede görevli Yargıtay 15. Hukuk Dairesince 25.12.2018 tarihli ve 2018/4018 E., 2018/5247 K. sayılı kararı ile;
“…Davacı vekili, müvekkili kooperatif ile davalılardan ... İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında Gayrimenkul Satış Vaadi ve Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi aktedildiğini, sözleşmenin 18.03.1993 tarihini taşıdığını, 16.06.1993 tarihli sözleşmeyle inşaatların yapım işinin arsa sahibi olan bu şirkete verildiğini, ancak edimin ifasında temerrüdü sebebiyle bu kez sözleşmenin ifası davası açıldığının kesinleşen hükümle aynen ifaya karar verildiğini, imar uygulamaları sonucunda 1005, 1006, 1007 ve 1008 parsel olarak tapuya tescil edildiğini, ihtarnameyle tapuda ferağının verilmesi istendiği halde davalı firma tarafından taşınmazların satılmış olduğunun saptandığını, bu aşamadan sonra muhtelif devirler de yapıldığını, bu parsellerin davalılar adına olan tapu kaydının iptâli ile davacı ... tesciline ve diğer kısıtlamaların kaldırılmasına karar verilmesini istemiştir. Mahkemece, davanın reddine dair verilen ilk hüküm Dairemizce onanmış, ancak karar düzeltme aşamasında, 26.05.2004 ... ve 2004/1107 Esas ve 2004/2923 Karar sayılı kararı ile bozulmuş olup, bozma ilamında detaylı olarak yapılacak işler açıklanmıştır. Yine bozma ilamımızın 12. sahifesinde, 2. paragrafında, özellikle; "...davacının bir yapı kooperatifi olup, ana sözleşmesinde amacı sınırlanmıştır. Kooperatifin bu amaç dahilinde çalışmalarını yürütmesi gerekir. Kooperatifler Kanunu’nun 59/1. maddesi hükmü gereğince kooperatifi temsile yetkili şahıslar, kooperatif namına onun amacının gerektirdiği bütün hukuki işlemleri yapabilir. Kooperatif temsilcilerinin yapacakları hukuksal işlemlerin sınırının kooperatifin amacıyla sınırlandırılmasının hukuki bir sonucu olarak bu sınırlamanın aşılması halinde, bu sınırı aşan hukuksal tasarrufların kooperatifi bağlamayacağı ve bu işlemlerden onun yapmış olan temsilcilerin sorumlu olacağıdır. Kooperatifin amacı, ortaklarının konut ihtiyaçlarını karşılamaktır (Ana sözleşme md. 6). Davacı kooperatifin ana sözleşmesinin 44/10 maddesi hükmü, yönetim kurulunu sulh ve ibra sözleşmesi yapmak, dava açmak ve davadan vazgeçmek hususlarında yetkilendirmiştir. Ana sözleşmenin aynı maddesinin 11. bendinde ise kooperatifin taşınır ve taşınmaz mallarının mülkiyetinin yönetim kurulunca aktarılabilmesi için genel kuruldan izin alınması gerektiği öngörülmüştür. Davacı kooperatif tarafından yukarıda açıklanan hukuksal tasarruflarda bulunan tüm yönetim kurulu üyeleri hakkında sorumluluk davası bulunduğu anlaşılmıştır." Sonuçta, mahkemece, açıklanan tüm bu hususlar gözetilerek, davacı kooperatifi temsile yetkili kişilerce arsa sahibine karşı fesih bildirimde bulunup bulunmadığının belirlenmesi, yetkili temsilcilerce bu doğrultuda bildirim yapılmış ise kullanılan sözlere bakılmaksızın, Borçlar Yasası’nın 18/1. maddesi hüküm uyarınca, kooperatifin asıl iradesinin neye yönelik olduğunun araştırılması, fesih bildirimlerinin kooperatifin amacına uygun olup olmadığının değerlendirilmesi ve mahkumiyet kararının bağlayıcı olması sebebiyle sonucunun beklenmesi ve davacı kooperatif ile arsa sahibi yüklenici ... İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. arasındaki kat karşılığı inşaat sözleşmesi ve eklerinin feshi doğrultusunda bunların gerçek iradelerinin birleşip birleşmediğinin saptanması ve ayrıca çelişkilerin de giderilmesi gerekir..." denilerek karar bozulmuştur. Mahkemece bozmaya uyularak bozma doğrultusunda araştırma yapılmışsa da, varılan sonucun dosya kapsamına uygun olduğu söylenemez. Taraflar arasında imzalanmış bulunan 18.03.1993 tarihli Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi uyarınca davacı kooperatif ile davalılar arasında uyuşmazlıklar doğmuş ve kooperatif yöneticileri hakkında açılan ceza davası da, beraat ve zamanaşımı nedeniyle sonuçlanmıştır. Ancak, özellikle taraflar arasında asıl sözleşmeden ayrı olarak paylaşımla ilgili 1995 ve 1996-1997 yıllarında adi yazılı şekilde sözleşmeler imzalanmış ne var ki, davada gözetilmesi gereken 21.10.1997 tarihli ibraname gözetilmeden hüküm kurulmuştur. Davaya konu olan 21.10.1997 tarihli ibranamede, imzası bulunan kooperatif temsilcileri temsile yetkili ise de, fesihnamenin 2. Maddesinde asıl sözleşmenin ekleri olan 01.08.1996 ve 01.04.1997 tarihli sözleşme hükümleri baki kalmak kaydı ile kat karşılığı inşaat sözleşmesinin feshedildiği belirtilmiş olup, yürürlükte olacağı belirtilen ek sözleşmelerin asıl sözleşme olmaksızın uygulanması imkansız olması sebebiyle fesihnamenin yazılış şekli itibari ile ve davacı konut yapı kooperatifinin amacının üyelerinin konut sahibi olması sağlamak olduğu gözetildiğinde, tarafların amacının sözleşmenin tamamen geriye etkili feshi olmayıp, Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesinin geçerli ve ayakta olduğunun kabulü ile mahkemece asıl sözleşme ve eklerine göre tapu iptâl ve tescil istemi yönünden işin esasının incelenerek sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme ve eksik incelemeyle karar verilmesi doğru olmamış, kararın bu gerekçeyle bozulması gerekirken zuhulen onandığı bu kez yapılan incelemeyle anlaşıldığından Yargıtay 23. Hukuk Dairesi’nin onama ilamının kaldırılarak kararın bozulması uygun bulunmuştur,…” gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
Direnme Kararı:
13. ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 23.05.2019 tarihli ve 2019/19 E., 2019/128 K. sayılı kararı ile;
Önceki gerekçelerle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
14. Direnme kararı süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Hukuk Genel Kurulu Kararı:
15. Hukuk Genel Kurulunca 23.09.2020 tarihli ve 2020/15-33E., 2020/668 K. sayılı kararı ile;
“…37. Bu ilke ve açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde;
1163 sayılı KK’nın 59/1. maddesi uyarınca, kooperatifi temsile yetkili şahıslar, kooperatif namına onun amacının gerektirdiği bütün hukuki işlemleri yapabilir ise de kooperatif temsilcilerinin yapacakları hukuksal işlemlerin sınırının kooperatifin amacıyla sınırlandırılmasının hukuki bir sonucu olarak bu sınırlamanın aşılması hâlinde, bu sınırı aşan hukuksal tasarrufların kooperatifi bağlamayacağı kabul edilmelidir.
38. Her ne kadar kooperatif yöneticileri hakkında açılan ceza davası, beraat ve zamanaşımı nedeniyle sonuçlanmış ise de özellikle taraflar arasında asıl sözleşmeden ayrı olarak paylaşımla ilgili 1995, 1996 ve 1997 yıllarında adi yazılı şekilde sözleşmeler imzalanmış ancak 21.10.1997 tarihli ibraname gözetilmeden hüküm kurulmuştur.
39. Davaya konu olan 21.10.1997 tarihli ibranamede, imzası bulunan kooperatif temsilcileri temsile yetkili ise de, fesihnamenin ikinci maddesinde asıl sözleşmenin ekleri olan 01.08.1996 ve 01.04.1997 tarihli sözleşme hükümleri baki kalmak kaydı ile kat karşılığı inşaat sözleşmesinin feshedildiği belirtilmiş olup, yürürlükte olacağı belirtilen ek sözleşmelerin asıl sözleşme olmaksızın uygulanmasının imkânsız olması, fesihnamenin yazılış şekli ve davacı konut yapı kooperatifinin amacının üyelerinin konut sahibi olmasını sağlamak olduğu gözetildiğinde, tarafların amacının sözleşmenin tamamen geriye etkili feshi olmadığının kabulü gerekir.
40. Öte yandan davacı kooperatif tarafından davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.’ye gönderilen 23.06.1999 tarihli ihtarname ile, taraflar arasında imzalanan 01.08.1996 tarihli ve 01.04.1997 tarihli sözleşmelerin de feshedildiği bildirilmiş ise de, fesih ihtarı tek imzalı olup, konut yapı kooperatifi ana sözleşmesinin 46. maddesi uyarınca kooperatifi temsile yetkili iki kişi tarafından imzalanmadığından anılan ihtarnamenin kooperatifi bağlayıcı olduğundan söz edilemez.
41. Taraflar arasında imzalanan 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geçerli ve ayakta olduğu kabul edilerek, asıl sözleşme ve eklerine göre tapu iptal ve tescil istemi yönünden işin esasının incelenerek sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme ve eksik incelemeyle karar verilmesi yerinde değildir.
42. Hâl böyle olunca tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan ve yukarıda gösterilen ilave nedenlerle, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
43. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır,…” gerekçesiyle karar bozulmuştur.
Karar Düzeltme İstemi:
16. Hukuk Genel Kurulunun yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili, ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti., ... Hafriyat Nakliyat İnşaat Turizm ve Ticaret Ltd. Şti., ... mirasçısı ... vekili ve ... A.Ş. vekili karar düzeltme isteminde bulunmuştur.

II. UYUŞMAZLIK
17. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; davacı kooperatif ile davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin, 21.10.1997 tarihli fesihname ile davacı tarafından davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti’ye gönderilen ve 01.08.1996 ve 01.04.1997 tarihli ek sözleşmelerin feshedildiğine ilişkin 23.06.1999 tarihli ihtarname dikkâte alındığında, tarafların iradesinin sözleşmenin geriye etkili fesih yönünde olup olmadığı, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geçerli olup olmadığı, burada varılacak sonuca göre mahkemece asıl sözleşme ve ek sözleşmeler uyarınca davacının tapu iptali ve tescil talebi yönünden işin esasının incelenmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

III. GEREKÇE
18. Uyuşmazlığın çözümü için öncelikle konu ile ilgili kavramların ve yasal düzenlemelerin irdelenmesinde fayda bulunmaktadır.
19. Kooperatif genel kurulu bütün ortakları temsil eden en yetkili organ olup 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun (KK) 42. maddesinde sayılan ana sözleşmeyi değiştirmek, yönetim kurulu ve denetçiler kurulu üyeleriyle gerektiğinde tasfiye kurulunu seçmek, gayrimenkul alımında ve satımında takip edilecek usul ile alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerine ve azami fiyatını, satılacak gayrimenkulün asgari fiyatını belirlemek, imalat ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini belirlemek gibi yetkilerini devir ve terk edemez.
20. 1163 sayılı KK’nın 55. maddesinde, kooperatif yönetim kurulunun Kanun ve ana sözleşme hükümleri içinde kooperatifin faaliyetini yöneten ve onu temsil eden icra organı olduğu düzenlenmiştir.
21. 1163 sayılı KK’nın 59. maddesinde, kooperatifi temsile yetkili şahısların kooperatif namına onun amacının gerektirdiği bütün hukuki işlemleri yapabileceği belirtilmiştir.
22. Konut yapı kooperatifi ana sözleşmesinin 6. maddesinde, kooperatifin amacının, ortaklarının konut ihtiyaçlarını karşılamak olduğu belirtilmiş, ana sözleşmenin 44/10 maddesinde, yönetim kurulu, sulh ve ibra sözleşmesi yapmak, dava açmak ve davadan vazgeçmek hususlarında yetkilendirilmiştir.
23. Konut yapı kooperatifi ana sözleşmesinin 44/11. maddesinde ise, kooperatifin taşınır ve taşınmaz mallarının mülkiyetinin yönetim kurulunca aktarılabilmesi için genel kuruldan izin alınması gerektiği öngörülmüştür.
24. Konut yapı kooperatifi ana sözleşmesinin 46. maddesinde, kooperatif adına düzenlenecek olan evrakın geçerli olması veya kooperatifi ilzamı için, kooperatif unvanı altında kooperatifi temsile yetkili olanlardan iki kişinin imzasının gerekli olduğu belirtilmiştir.
25. Davacı kooperatif ile davalı arsa sahibi ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. arasında ... 24. Noterliğince doğrudan düzenlenen 18.03.1993 tarihli ve 11148 yevmiye numaralı arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalanmıştır.
26. Sözleşmenin 3. maddesinde, ekli numarataj krokisinde gösterilen (1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), numaralı müstakil villalar ve bunlara tekabül eden arsa paylarının kat irtifakı ile yükümlü olarak arsa sahibine kalacağı, 4. maddesinde toplam 114 müstakil villa ve bunlara ait arsa paylarının davacı kooperatife kalacağı, 5. maddesinde davacı kooperatif tarafından arsa sahibi davalı şirkete 4.788TL ödeneceği kararlaştırılmıştır.
27. Davacı kooperatif tarafından sözleşmenin 13. maddesi uyarınca davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından tapuda ferağ takriri verilmemesi üzerine ... Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan dava sonucunda 07.02.1995 tarih ve 1994/761 E., 1995/91 K. sayılı kararı ile, davanın kabulüne karar verilerek taraflar arasında imzalanan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca davalı şirketin tapuda ferağ takriri verilmesine ilişkin olarak aynen ifaya hükmedilmiştir.
28. Davacı kooperatif ile davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. arasında 22.04.1993 tarihli adi yazılı inşaat sözleşmesi imzalanarak, davacı tarafından 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi kapsamında bir kısım işlerin yapılması “alt yüklenici” sıfatı ile ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.’ye verilmiş, taraflar arasında imzalanan 16.06.1993 tarihli adi yazılı sözleşme ile yine bir kısım inşaat işlerinin davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.’nce yapılması kararlaştırılmıştır.
29. Taraflar arasında 01.10.1995 tarihinde hakediş düzenlenmesi, iş bedelinin ödenmesi ve ihrazatlarla ilgili olarak ek sözleşme imzalanmıştır.
30. Davacı kooperatif ile davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesine konu taşınmazlara yönelik yapılan imar uygulaması sonucu inşaatın yapılacağı 776 ve 777 nolu parsellerin 1005, 1006, 1007 ve 1008 sayılı imar parseline dönüştürülmesi ve bu şekilde tapuya tescil edilmesi neticesinde yanlar arasında 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin eki sayılmak üzere 28.09.1995 tarihli sözleşme imzalanmıştır.
31. Davacı kooperatif ile davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. arasında 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin eki olarak adi yazılı şekilde 01.08.1996 tarihli sözleşme imzalanmıştır. Anılan sözleşme ile taraflar arasında daha önce imzalanan 28.09.1995 tarihli sözleşmenin arsalarda tevhit ve kat irtifakı kurulması nedeniyle genel niteliğini kaybettiğinden ek sözleşmenin uygulama ve hukuki geçerliliği kalmadığından bu ek sözleşme yürürlükten kaldırılarak, yanlara düşecek bağımsız bölümler ve kooperatif tarafından yapılacak ödeme miktarı yeniden belirlenmiştir.
32. Davacı kooperatif ile davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. arasında 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca kooperatif tarafından 1005 ve 1007 parseldeki 14 villanın 30.12.1996 tarihine kadar teslim edilmemesi nedeniyle yanların karşılıklı edimlerine ilişkin olarak adi yazılı şekilde 01.04.1997 tarihli sözleşme imzalanmıştır.
33. Davacı kooperatif yönetim kurulu başkanı ... ile üyesi ... tarafından imzalanan “FESİHNAMEDİR” başlıklı 21.10.1997 tarihli belge ile taraflar arasında imzalanan 01.08.1996 tarihli ve 01.04.1997 tarihli sözleşme hükümleri baki kalmak üzere 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshedildiği ayrıca kooperatife yapılacak inşaat işlerinin yapımından vazgeçildiği tarafların birbirlerini ibra ettikleri bildirilmiştir.
34. Davacı kooperatif yönetim kurulu tarafından davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.’ye gönderilen 23.06.1999 tarihli ihtarname ile de taraflar arasında imzalanan 01.08.1996 tarihli ve 01.04.1997 tarihli sözleşmelerin feshedildiği bildirilmiştir.
35. Kooperatifin 10.05.1997 tarihli olağan genel kurulunda 21.10.1997 tarihli fesihnamede imzası bulunan ... birinci başkan, ... muhasip üye seçilmiş olup, başkanın imzasının yanında ikinci başkan veya muhasip üyeden birisinin atacağı imza ile müştereken kooperatifi temsile yetkili oldukları karar altına alınmıştır.
36. ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.’den alacaklı olduğunu iddia eden dava dışı ... tarafından eldeki davada, davacı olarak yer alan kooperatif ve davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.’ye karşı açılan ve kooperatif ile ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi ve buna bağlı olarak imzalanan ek sözleşmelerin geçersizliğinin tespiti talebine ilişkin verilen ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 05.12.2013 tarih ve 2011/165 E., 2013/471 K. sayılı kararında, taraflar arasında imzalanan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi ve eklerinin zaten kooperatif tarafından feshedildiği gerekçesiyle karar verilmesine yer olmadığına hükmedilmiş, mahkemece verilen karar temyiz edilmeden kesinleşmiştir.
37. Davacı kooperatif yöneticileri ve denetçileri hakkında zimmet, görevi kötüye kullanma eylemleri nedeniyle yapılan yargılama sonucunda, ... 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 05.11.2008 tarih ve 2004/59 E., 2008/538 K. sayılı kararı ile, kooperatif yönetim kurulu başkanı ...’in ölümü nedeniyle hakkında açılan kamu davasının ortadan kaldırılmasına, üye ... hakkında beraat kararı, ..., Nur Hilal Okan hakkında ise dolandırıcılık eylemi nedeniyle açılan kamu davasının zamanaşımı nedeniyle düşürülmesine karar verilmiş, verilen karar 26.03.1999 tarihinde kesinleşmiştir.
38. Bu ilke ve açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde;
1163 sayılı KK’nın 59/1. maddesi uyarınca, kooperatifi temsile yetkili şahıslar, kooperatif namına onun amacının gerektirdiği bütün hukuki işlemleri yapabilir ise de, davacı kooperatif bir yapı kooperatifi olup ana sözleşmesinde amacı sınırlandırılmıştır.
39. Kooperatifin amacı ortakların konut ihtiyacını karşılamaktır. Kooperatif temsilcilerinin yapacakları hukuksal işlemlerin sınırının kooperatifin amacıyla sınırlandırılmasının hukuki bir sonucu olarak bu sınırlamanın aşılması hâlinde, bu sınırı aşan hukuksal tasarrufların kooperatifi bağlamayacağı kabul edilmelidir.
40. Davaya konu olan 21.10.1997 tarihli ibranamede, imzası bulunan kooperatif temsilcileri temsile yetkili ise de, fesihnamenin ikinci maddesinde asıl sözleşmenin ekleri olan 01.08.1996 ve 01.04.1997 tarihli sözleşme hükümleri baki kalmak kaydı ile kat karşılığı inşaat sözleşmesinin feshedildiği belirtilmiş olup, fesihnamenin yazılış şekli ve davacı konut yapı kooperatifinin amacının üyelerinin konut sahibi olmasını sağlamak olduğu gözetildiğinde, kooperatifin amacının sözleşmenin tamamen geriye etkili feshi olmayıp asıl sözleşmeyi değiştiren 01.08.1996 ve 01.04.1997 tarihleri sözleşmelerin uygulanmasını sağlamak yönünde olduğu kabul edilmelidir.
41. Her ne kadar Hukuk Genel Kurulunun 23.09.2020 tarihli ve 2020/15-33 E., 2020/668 K. sayılı kararında, davacı kooperatif tarafından davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.’ye gönderilen 23.06.1999 tarihli ihtarnamenin tek imzalı olduğu, anılan ihtarnamenin kooperatifi bağlayıcı nitelikte olmadığı belirtilmiş ise de söz konusu ihtarnamenin bu kez incelenmesinde, ihtarnamenin çift imzalı olduğu anlaşılmaktadır. Ancak, davacı kooperatif tarafından davalı ... İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.’ye gönderilen 23.06.1999 tarihli ihtarname ile, taraflar arasında imzalanan 01.08.1996 tarihli ve 01.04.1997 tarihli sözleşmelerde yer alan edimlerin yerine getirilmemesi nedeniyle anılan sözleşmelerin feshedildiği bildirilmiş, ihtarnamede ayrıca 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshedildiğinden söz edilmemiştir.
42. Davacı kooperatifçe, 01.08.1996 tarihli ve 01.04.1997 tarihli sözleşmelerin feshedilmesi durumunda, kooperatifin iradesinin 01.08.1996 tarihli ve 01.04.1997 tarihli ek sözleşmeler olmadan asıl sözleşmenin uygulanması yönünde olduğunun kabulü gerekir.
43. Bu durumda taraflar arasında imzalanan 18.03.1993 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geçerli ve ayakta olduğu kabul edilerek, tapu iptal ve tescil istemi yönünden işin esasının incelenerek sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme ve eksik incelemeyle karar verilmesi yerinde değildir.
44. Hâl böyle olunca; karar düzeltme isteminin kabulü ile, Hukuk Genel Kurulunun 23.09.2020 tarihli ve 2020/15-33 E., 2020/668 K. sayılı direnme kararının ilave nedenlerle bozulmasına ilişkin kararının kaldırılarak; direnme kararının yukarıda açıklanan değişik gerekçe ve nedenlerle bozulması gerekmektedir.

IV. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı ... vekili, ... İnşaat Turizm San. Tic. Ltd. Şti., ... Hafriyat Nakliyat İnşaat Turizm ve Ticaret Ltd. Şti., ... mirasçısı ... vekili ve ... A.Ş. vekilinin karar düzeltme isteminin kabulü ile Hukuk Genel Kurulunun 23.09.2020 tarihli ve 2020/15-33 E., 2020/668 K. sayılı direnme kararının ilave nedenlerle bozulmasına ilişkin kararının KALDIRILMASINA,
Direnme kararının yukarıda açıklanan değişik gerekçe ve nedenlerle BOZULMASINA,
İstek hâlinde karar düzeltme hacının yatıranlara geri verilmesine, 06.04.2021 tarihinde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.