MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

1. Taraflar arasındaki “kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Iğdır 2. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne ilişkin karar davalı idare vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacılar vekili dava dilekçesi ile; dava konusu olan Iğdır ili Cennetabat köyü 1432, 1463, 1464, 1465, 1466, 1467, 1468, 1469, 1470, 1471, 1472, 1476, 1501, 1502, 1503, 1504, 1505, 1506, 1507, 1508, 1509, 1510, 1514, 1515, 1516, 1537, 1538, 1539, 1540, 1541, 1542, 1543 ve 1544 parsel sayılı taşınmazlara miras bırakılanlarından hisseleri oranında tapu ile malik bulunduklarını, davalı kurumca el atılan taşınmazların beş yıllık ecrimisil bedellerinin tazmini için başvuruda bulunulmasına rağmen davalı idarece taleplerinin reddedildiğini, davalı ... Müdürlüğünün (DSİ) dava konusu taşınmazlara kamulaştırma yapmaksızın sulama kanalı geçirmek suretiyle belirtilen miktarlara el attığını, dava konusu taşınmazların sulama kanalı geçirilmeden önce tarla olduğunu, sulu tarım yapıldığını, birinci sınıf tarım arazisi niteliklerine sahip olduğunu, kavun, karpuz, domates, buğday vb. ürünlerin ekildiğini, kamulaştırmasız el atma nedeniyle oluşan 250,000TL ve 5 yıllık ecrimisil bedelli olan 10.000TL olmak üzere toplam 260,000TL"nin dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalı tarafından tahsiline, yargılama giderleriyle ücreti vekaletin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiş, 07.10.2015 tarihli ıslah dilekçesi ile kamulaştırmasız el atma ve ecrimisil bedeli taleplerini artırmıştır.
Davalı Cevabı:
5. Davalı idare vekili cevap dilekçesi ile; dava konusu olan Iğdır ili... 1432, 1463, 1464, 1465, 1466, 1467, 1468, 1469, 1470, 1471, 1472, 1476, 1501, 1502, 1503, 1504, 1505, 1506, 1507, 1508, 1509, 1510, 1514, 1515, 1516, 1537, 1538, 1539, 1540, 1541, 1542, 1543 ve 1544 parsel sayılı taşınmazlara kamulaştırma yapıldığını, davacılar tarafından asliye hukuk mahkemelerine kamulaştırma bedellerinin arttırılması davalarının açıldığını, karara çıktıklarını, söz konusu kararların kurumlarınca temyiz edildiğini, Yargıtayca ödenmesine karar verildikten sonra ilgililere gerekli ödemelerin yapıldığını, dava konusu taşınmazların taban suyunun yüksek ve tuzluluk problemi olan verimsiz arazilerden olduğunu, kuru tarım arazisi niteliğinde bulunduğundan hiç bir üstün özelliğinin olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme Kararı:
6. Iğdır 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 06.01.2016 tarihli ve 2015/139 E. 2016/11 K. sayılı kararı ile; davacı tarafın davalı taraftan kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat ve ecrimisil talebinde bulunduğu, icra edilen keşif, dinlenen mahalli bilirkişi beyanları ve bilirkişi raporlarından davalı kurumun davacıların maliki olduğu dava konusu taşınmazlardan sulama kanalı geçirerek el attığı, ancak herhangi bir kamulaştırma işlemi yapmadığı, davacıların bu yönüyle talebinin yerinde olduğu, tazminat hesabı yapılarken el atılan taşınmaz arsa vasfında olmadığından tarımsal gelir metoduna göre tazminat hesabı yoluna gidildiği, taşınmazın bulunduğu mevkii, ulaşım olanakları gibi unsurlar dikkate alınarak değer artış oranı ve kapitalizasyon faiz oranının ve ayrıca ecrimisil talebinin de yerinde olduğu gerekçesiyle davacılar vekilince ziraat bilirkişileri raporunda dava dışı malikler Fatma Dem, Resul Dem ve Hacer Özbalık’ın da paylarını içerir şekilde yapılan hesaplama doğrultusunda ıslah yapılması nedeni ile bu kısım yönünden red kararı verilmek suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
7. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
8. Yargıtay 5. Hukuk Dairesince 26.02.2018 tarihli ve 2017/29633 E. 2018/2838 K. sayılı kararı ile; ""... Dosyadaki bilgi ve belgelerden; Cennetabat köyü, 920 parsel sayılı taşınmazın ifraz gördüğü, 1432 (yeni ifrazla 47 parsel), 1463, 1464 (yeni ifrazla 119 parsel), 1465 (yeni ifrazla 121 parsel), 1466, 1467 (yeni ifrazla 143 parsel), 1468, 1469, 1470 (yeni ifrazla 114 parsel), 1471 (yeni ifrazla 115 parsel), 1472 (yeni ifrazla 117 parsel),
921 parsel sayılı taşınmazın ifraz gördüğü, 1476 (yeni ifrazla 53 parsel), 1501 (yeni ifrazla 82 parsel), 1502 (yeni ifrazla 83 parsel), 1503 (yeni ifrazla 85 parsel) , 1504 (yeni ifrazla 86 parsel), 1505 (yeni ifrazla 108 parsel), 1506 (yeni ifrazla 109 parsel), 1507 (yeni ifrazla 110 parsel), 1508 (yeni ifrazla 111 parsel), 1509(yeni ifrazla 112 parsel), 1510 (yeni ifrazla 115 parsel),
922 parsel sayılı taşınmazın ifraz gördüğü, ,1514 (yeni ifrazla 10 parsel), 1515 (yeni ifrazla 11 parsel), 1516 (yeni ifrazla 12 parsel), 1537, 1538 (yeni ifrazla 134 parsel), 1539 (yeni ifrazla 135 parsel), 1540 (yeni ifrazla 136 parsel), 1541 (yeni ifrazla 137 parsel), 1542 (yeni ifrazla 138 parsel), 1543 (yeni ifrazla 139 parsel), 1544 (yeni ifrazla 141 parsel), sayılı taşınmazlar olduğu,
Davacılar Sabri Doğan, Şirin Gültekin, Türkan Doğan, Hanımzer Kızılay ve Orhan Doğan"ın eldeki davayı açtıkları, yine davacılar tarafından tarafından Iğdır Asliye Hukuk Mahkemesinin 1992/594 E- 990 K sayılı dosyası ile 922 parsel sayılı taşınmaz, 1996/566 E-1997/375 K sayılı dosyası ile 921 parsel sayılı taşınmaz, 1992/592 E- 992 K sayılı dosyası ile 920 parsel sayılı taşınmaz yönünden açılmış bedel arttırım davası bulunduğu, anlaşılmaktadır.
Dosya kapsamından davacılar İbrahim Deniz ve Hüseyin Deniz mirasçılarının tezyid-i bedel davası açmadıkları anlaşıldığından dava konusu taşınmazların varsa kamulaştırma belgelerinin tümünün davalı idareden ve kamulaştırma tarihindeki malike kamulaştırma evrakının tebliğine ilişkin noter tebligatının ilgili noterlikten, bankaya bloke edilen bedel var ise bu bedelin kamulaştırma tarihindeki tapu maliklerine ödenip ödenmediğinin davalı idare ile ilgili banka şubesinden sorularak usulüne uygun kamulaştırma olup olmadığı belirlenip kamulaştırmanın usulüne uygun olması halinde davanın reddine aksi halde kabulüne karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi,
Doğru görülmemiştir,...” gerekçesiyle karar bozulmuştur.
Davacılar Vekilinin Karar Düzeltme Talebi Üzerine Özel Dairenin Kararı:
9. Davacılar vekilinin maddi hata talebi üzerine, Yargıtay 5. Hukuk Dairesince 24.12.2018 tarihli ve 2018/4783 E. 2018/25673 K. sayılı kararı ile; “…Yapılan incelemede; Dairemizin bozma ilamının 6. paragrafının sehven yazıldığı anlaşıldığından,
Davacılar vekilinin isteminin kabulüne, Dairemizin 26/02/2018 tarih 2017/29633 E – 2018/2838 K sayılı bozma ilamının kaldırılmasına karar verildikten sonra, işin esasının incelenmesinde;
Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkindir.
Mahkemece; davanın kabulüne karar verilmiş; hüküm, davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.
Dosyadaki bilgi ve belgelerden; Cennetabat köyü, 920 parsel sayılı taşınmazın ifraz gördüğü, 1432 (yeni ifrazla 47 parsel), 1463, 1464 (yeni ifrazla 119 parsel), 1465 (yeni ifrazla 121 parsel), 1466, 1467 (yeni ifrazla 143 parsel), 1468, 1469, 1470 (yeni ifrazla 114 parsel), 1471 (yeni ifrazla 115 parsel), 1472 (yeni ifrazla 117 parsel), 921 parsel sayılı taşınmazın ifraz gördüğü, 1476 (yeni ifrazla 53 parsel), 1501 (yeni ifrazla 82 parsel), 1502 (yeni ifrazla 83 parsel), 1503 (yeni ifrazla 85 parsel), 1504 (yeni ifrazla 86 parsel), 1505 (yeni ifrazla 108 parsel), 1506 (yeni ifrazla 109 parsel), 1507 (yeni ifrazla 110 parsel), 1508 (yeni ifrazla 111 parsel), 1509(yeni ifrazla 112 parsel), 1510 (yeni ifrazla 115 parsel), 922 parsel sayılı taşınmazın ifraz gördüğü, 1514 (yeni ifrazla 10 parsel), 1515 (yeni ifrazla 11 parsel), 1516 (yeni ifrazla 12 parsel), 1537, 1538 (yeni ifrazla 134 parsel), 1539 (yeni ifrazla 135 parsel), 1540 (yeni ifrazla 136 parsel), 1541 (yeni ifrazla 137 parsel), 1542 (yeni ifrazla 138 parsel), 1543 (yeni ifrazla 139 parsel), 1544 (yeni ifrazla 141 parsel), sayılı taşınmazlar olduğu anlaşılmaktadır.
Dosya kapsamından davacılar İbrahim Deniz ve Hüseyin Deniz mirasçılarının tezyid-i bedel davası açmadıkları anlaşıldığından dava konusu taşınmazların varsa kamulaştırma belgelerinin tümünün davalı idareden ve kamulaştırma tarihindeki malike kamulaştırma evrakının tebliğine ilişkin noter tebligatının ilgili noterlikten, bankaya bloke edilen bedel var ise bu bedelin kamulaştırma tarihindeki tapu maliklerine ödenip ödenmediğinin davalı idare ile ilgili banka şubesinden sorularak usulüne uygun kamulaştırma olup olmadığı belirlenip kamulaştırmanın usulüne uygun olması halinde davanın reddine aksi halde kabulüne karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi,
Doğru görülmemiştir,…” gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Direnme Kararı:
10. Iğdır 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 10.04.2019 tarihli ve 2019/29 E. 2019/141 K. sayılı kararı ile; her ne kadar Yargıtay bozma kararında dava konusu taşınmazlara ait kamulaştırma ve ödeme bilgilerinin toplanması gerektiği belirtilmiş ise de, bozma sonrasında yazılan müzekkere sonucu DSİ 24. Bölge Müdürlüğünün 10.04.2019 tarihli yazısına göre; 1992 ve 1993 yıllarında yapılan kamulaştırmalar sonrasında kamulaştırılan alanların DSİ adına tescil edildiği, yapılan tescil işlemi ile ifrazen davacılar adına tescil edilen ve fiilen davalı kurum tarafından el atıldığı anlaşılan alanlarla ilgili herhangi bir kamulaştırma işleminin yapılmadığı, başka bir anlatımla tapuda davacılar adına kayıtlı kısımlar yönünden bir kamulaştırma işleminin bulunmadığı gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
11. Direnme kararı süresi içinde davalı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK
12. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; dava konusu taşınmazlara yönelik usulüne uygun kamulaştırma olup olmadığının tespiti yönünden yapılan araştırmanın yeterli olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

III. ÖN SORUN
13. Hukuk Genel Kurulundaki görüşmeler sırasında işin esasının incelenmesinden önce, Mahkemece ilk kararda; “…davalı kurumun davacıların maliki olduğu dava konusu taşınmazlardan sulama kanalı geçirerek el attığı, ancak herhangi bir kamulaştırma işlemi yapmadığı, davacıların tarafın bu yönüyle talebinin yerinde olduğuna…” dair karar verildiği, Özel Dairece; “…davacılar İbrahim Deniz ve Hüseyin Deniz mirasçılarının tezyid-i bedel davası açmadıkları anlaşıldığından dava konusu taşınmazların varsa kamulaştırma belgelerinin tümünün davalı idareden ve kamulaştırma tarihindeki malike kamulaştırma evrakının tebliğine ilişkin noter tebligatının ilgili noterlikten, bankaya bloke edilen bedel var ise bu bedelin kamulaştırma tarihindeki tapu maliklerine ödenip ödenmediğinin davalı idare ile ilgili banka şubesinden sorularak usulüne uygun kamulaştırma olup olmadığı belirlenip kamulaştırmanın usulüne uygun olması halinde davanın reddine aksi halde kabulüne karar verilmesi…” gerektiğinden bahisle bozma kararı verildiği, bozma kararının ardından Mahkemece DSİ 24. Bölge Müdürlüğüne müzekkere yazılarak “…taşınmazlarda 01/02/1992 ve 03/03/1993 yıllarında kısmi kamulaştırma yapılıp yapılmadığı kamulaştırılan kısmın DSİ adına tescil edilip edilmediği, dava aşamasında gönderilen kamulaştırma ve ödeme evraklarının yapılan kısmi kamulaştırmalar ile ilgili olup olmadığının kısmi kamulaştırmalar yapıldıktan sonra ifrazen davacılar adına tescil edilen dava konusu kısımlar için kamulaştırma yapılıp yapılmadığı,…” hususunun sorulduğu ve gelen yazı cevabı da değerlendirilmek suretiyle direnme adı altında karar verildiği cihetle, verilen kararın yeni bir gerekçeye dayalı yeni hüküm niteliğinde olup olmadığı, buradan varılacak sonuca göre temyiz incelemesinin Hukuk Genel Kurulunca mı, yoksa Özel Dairece mi yapılması gerektiği hususu ön sorun olarak değerlendirilmiştir.
14. Bilindiği üzere; direnme kararının varlığından söz edilebilmesi için, mahkeme bozmadan esinlenerek yeni herhangi bir delil toplamadan önceki deliller çerçevesinde karar vermeli; gerekçesini önceki kararına göre genişletebilirse de değiştirmemelidir.
15. Başka bir deyişle mahkemenin yeni bir delile dayanarak veya bozmadan esinlenerek gerekçesini değiştirerek veya daha önce üzerinde durmadığı bir hususu bozmada işaret olunan şekilde değerlendirerek karar vermiş olması hâlinde, direnme kararının varlığından söz edilemez.
16. İstikrar kazanmış Yargıtay içtihatlarına göre; mahkemece direnme kararı verilse dahi bozma kararında tartışılması gereken hususları tartışmak, bozma sonrası yapılan araştırma, inceleme veya toplanan yeni delillere dayanmak, önceki kararda yer almayan ve daire denetiminden geçmemiş olan yeni ve değişik gerekçe ile hüküm kurmak suretiyle verilen karar direnme kararı olmayıp, bozmaya eylemli uyma sonucunda verilen yeni hüküm olarak kabul edilir.
17. Somut olayda mahkemece, Özel Daire bozma kararı sonrasında Devlet Su İşleri 24. Bölge Müdürlüğüne yazılan müzekkere cevabı değerlendirilmek suretiyle direnme olarak adlandırılan kararın verildiği anlaşılmıştır.
18. Buna göre mahkemenin direnme olarak adlandırdığı temyize konu kararın, usul hukuku anlamında gerçek bir direnme kararı olmadığı, Özel Daire bozma kararında belirtilen bozma nedeni esas alınmak suretiyle bozmadan önceki kararda tartışılıp değerlendirilmemiş bir gerekçeye dayalı, yeni hüküm niteliğinde olduğu her türlü duraksamadan uzaktır.
19. Hâl böyle olunca kurulan bu yeni hükmün temyizen incelenmesi görevi Hukuk Genel Kuruluna değil, Özel Daireye aittir.
20. Bu nedenle yeni hükme yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosya Özel Daireye gönderilmelidir.


IV. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı idare vekilinin yeni hükme yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın YARGITAY 5. HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE, ancak karar düzeltme yolunun açık olması sebebiyle öncelikle mahkemesince Hukuk Genel Kurulu kararının taraflara tebliği ile karar düzeltme yoluna başvurulması hâlinde dosyanın Hukuk Genel Kuruluna, başvurulmaması hâlinde ise mahkemesince doğrudan Yargıtay 5. Hukuk Dairesine gönderilmesine,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu"nun 440. maddesi uyarınca kararın tebliği tarihinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 01.04.2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.