Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi


Dava, yersiz ödendiği iddiası ile davalıya bağlanan aylıkların tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtilen gerekçelerle davanın reddine, karar verilmiştir.
Hükmün, davacı Kurum avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
31.01.2007 tarihli tahsis talebine istinaden, 02.02.1979-29.10.1983 ve 22.03.1985-31.01.2007 tarihleri arasında geçen 1479 sayılı Yasa kapsamında zorunlu sigortalılığı nedeniyle, 01.02.2007 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanan davalı hakkında davacı Kurumca davalının Belçika’daki çalışmaları nedeniyle 29.07.2013 tarihli işlemle bağlanan aylığının kesilerek 01.02.2007-27.08.2013 tarihleri arasında ödenen aylıkların 5510 sayılı Yasanın 96’ncı maddesi kapsamında iadesi için açılan eldeki davada mahkemece aldırılan bilirkişi raporunda 506 sayılı Yasa kapsamında isteğe bağlı olduğu kabul edilen sigortalının yurtdışında isteğe bağlı sigortalı olabileceği kabul edilmek suretiyle yazılı şekilde verilen karar yanılgılı değerlendirme ve eksik araştırmaya dayalıdır.
Davanın yasal dayanağı olan ve 01.04.1972 tarihinde yürürlüğe giren 1479 sayılı Kanunun 24 üncü ve 25 inci maddelerinde kendi adına ve hesabına çalışanlar olarak nitelendirilen bağımsız çalışanlardan kanunla kurulu meslek kuruluşlarına yazılı olan gerçek kişiler, meslek kuruluşuna yazılarak çalışmaya başladıkları tarihten itibaren zorunlu sigortalı sayılmış iken, anılan maddelerde 2229 sayılı Kanun ile yapılan ve 04.05.1979 tarihinde yürürlüğe giren değişiklik ile meslek kuruluş kaydı zorunluluğu kaldırılarak, kendi adına ve hesabına çalışma olgusu sigortalılık niteliğini kazanmak için yeterli kabul edilmiştir. Daha sonra, Kanunun 20.04.1982 tarihinde yürürlüğe giren 2654 sayılı Kanunla değişik 24 üncü maddesinin (1) numaralı bendinin (a) ve (h) fıkralarında, diğer sosyal güvenlik kuruluşları kapsamı dışında kalan ve herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların zorunlu sigortalı kabul edilebilmesi için, esnaf ve sanatkârlar gibi ticari kazanç veya serbest meslek kazancı dolayısıyla gerçek veya götürü usulde gelir vergisi yükümlüsü olanlar yönünden vergi kaydı, gelir vergisinden muaf olanlar yönünden kanunla kurulu meslek
kuruluşlarına usulüne uygun olarak kayıtlı bulunma koşulu getirilmiş; anılan madde 22.03.1985 tarihinde yürürlüğe giren 3165 sayılı Kanunla bir kez daha değiştirilip kapsam genişletilerek, gerçek veya götürü usulde gelir vergisi yükümlüsü olanlar (vergi kaydı bulunanlar) veya esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı bulunanlar ya da kanunla kurulu meslek kuruluşunda usulüne uygun kaydı olanlar zorunlu sigortalı olarak kabul edilmiş, anılan düzenleme 4956 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 02.08.2003 tarihine kadar geçerliliğini korumuştur.
Eldeki davada ise, yurt dışında çalıştığını beyan eden ve buna dair onaylı tercümeli çalışma belgelerinin dosya arasında bulunduğu anlaşılan davalının 17.11.1986 tarihinden itibaren Belçika’da PVC doğrama işinde çalıştığının belirgin olması karşısında, 1479 sayılı Yasa kapsamında zorunlu sigortalı veya kendi adına ve hesabına çalışan kişi olarak kabulü mümkün değildir. Fakat anılan Kanun hükümleri çerçevesinde yurtdışında çalışma olgusu isteğe bağlı sigortalılığı engelleyici bir neden olarak öngörülmediğinden, sosyal güvenlik ilkesine uygun bir yaklaşımla, 1479 sayılı Kanunun 79. maddesi hükmüne göre isteğe bağlı sigortalı olmak için Kuruma yazılı başvurunun ya da isteğe bağlı sigortalı olma iradesini ortaya koyacak şekilde Kuruma prim ödemesinin varlığının koşul olduğu gözetilerek, davacının, yaptığı her bir prim ödemesinin yapıldığı tarihten itibaren karşıladığı süre kadar (Kurumdan sorulması suretiyle) 1479 sayılı Kanun kapsamında isteğe bağlı sigortalı kabul edilebileceği dikkate alınarak, yaşlılık aylığı bağlama şartlarının oluşup oluşmadığı irdelenerek, sonucuna göre, kurumca yapılan ödemelerin iadesi şartlarının gerçekleşmesi halinde 5510 Sayılı Yasa’nın 96’ncı maddesinin “a” bendi kapsamında irdelenmesi suretiyle, sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
Mahkemece, açıklanan maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik araştırma ve yetersiz bilirkişi raporuna dayalı olarak yapılan inceleme ile kabul gerekçesi de hatalı olarak, hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı Kurum avukatının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 20.06.2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.