Danıştay 8. Daire 2016/11485 Esas 2020/6281 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/11485
Karar No : 2020/6281

Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı) : …

Karşı Taraf (Davalı) : … Üniversitesi Rektörlüğü
Vekili : Av. …

İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognazi Ana Bilim Dalında Profesör unvanı ile görev yapan davacı tarafından, … hakkında etik ihlal yapılmadığına karar verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Etik Kurulu kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; somut olayda, Rektörün Etik Kurulu kararı üzerine bir işlem tesis etmeyerek hareketsiz kalması, disiplin soruşturması açmaması veya ilgili hakkında bir işlem tesis etmemesi yönündeki işleminin değil, görüş ve öneri niteliğindeki Etik Kurulu kararının dava konusu edildiği gerekçesiyle davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinde, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için hakları ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları ile idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları ve genel hizmetlerden birinin yürütülmesi için yapılan idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davaların idari yargı yerinde görülmesi gerektiği hükme bağlanmış, aynı Kanunun 14/3-d maddesinde dava dilekçelerinin "İdari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı" yönünden ilk incelemesinin yapılacağı; 15/1-b maddesinde ise idari davaya konu edilebilecek kesin ve yürütülmesi gerekli olmayan bir işleme karşı açılan davaların reddedileceği belirtilmiştir.
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan (Mülga) Ankara Üniversitesi Senatosu'nun … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilerek aynı tarihte yürürlüğe giren Ankara Üniversitesi Etik Kurulu Yönergesi'nin "Etik Kurulun Çalışma Biçimi" başlıklı 9. maddesinde, "a) Etik Kurul çalışmalarını Etik Kurul Çalışma Yöntemi'ne göre yürütür. b) Etik Kurulca incelenecek konular ve değerlendirilecek dosyalar, Etik Kurul'a Rektör tarafından havale edilir. c) Etik Kurul, başkanının çağrısı üzerine gündemini görüşmek üzere en az ayda bir defa ve üye sayısının en az üçte ikisinin katılımı ile toplanır. Gerektiğinde başkanının çağrısı üzerine olağanüstü toplantılar yapılabilir. ç) Kurul değerlendirmelerini dosya üzerinden yapar: gerektiğinde ilgili kişilerden yazılı ya da sözlü bilgi alır. Hakkında etik ihlali başvurusu bulunan kişilere Etik Kurul önünde savunmalarını verme hakkı tanır: istemeleri halinde bu savunma yazılı da olabilir. Savunma hakkının kendilerine bildirildiği tarihten itibaren dört hafta içinde yanıt vermeyen kişiler savunma haklarından feragat etmiş sayılırlar. Bu durumda Etik Kurul eldeki diğer bilgi ve kanıtlara dayalı olarak değerlendirme yapar ve görüş bildirir. Etik Kurul inceleme ve değerlendirmeleri sırasında başka kurum ve kuruluşlarla yapması gereken yazışmaları Rektörlük aracılığıyla yapar. d) Başkan, üyelerin görüşleri doğrultusunda Etik Kurul inceleme ve değerlendirmesine sunulan her dosya için üyeler arasından bir raportör görevlendirir. e) Etik Kurul, gerektiğinde konu ile ilgili başka uzmanları da, görüşlerine başvurmak üzere toplantılara davet edebilir ya da uzmanlardan oluşan bir alt kurul oluşturabilir. Bu uzmanlar ya da alt kurullar Etik Kurul tarafından kendilerine havale edilen dosya üzerindeki çalışmalarını belirlenen süre içinde tamamlayarak hazırladıkları raporu Etik Kurul da görüşülmek üzere başkanlığa sunarlar. Başvuru dosyası hakkındaki raportör görüşü ve/veya diğer uzman ya da alt kurul raporları Etik Kurul toplantısında tartışmaya açılır. Tartışma sonucunda üye tam sayısının yarıdan bir fazlasıyla Kurul görüşüne esas olacak karar alınır. Alınan karan etik yargıların gerekçeleri ile birlikte, nihai rapor halinde düzenlenerek, toplantıya katılan üyelerin tamamı tarafından imzalanır. Karara karşı oy kullanan üyeler gerekçeli kararlarını nihai rapora eklerler. f) Etik Kurul görüş ve öneri niteliğindeki raporunu Rektöre sunar." kuralına yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognazi Ana Bilim Dalında Profesör unvanı ile görev yapan davacının, 2010 ile 2014 tarihleri arasında danışmanı olduğu doktora öğrencisi …'ın kendisinin hazırladığı ve 2012 yılında TÜBİTAK-BMBF'ye sunduğu değerlendirilmesi devam eden projenin ve Avrupa Birliği projesiyle içerik olarak aynı olan doktora tezinde etik ihlali ve etik özensizlik yapıldığından bahisle Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Müdürlüğüne yaptığı başvurunun Üniversite Etik Kurulu'nun ...'ın etik ihlal ve etik özensizlik ile bağdaşabilecek herhangi bir yaklaşım ya da eylemin bulunmadığına ilişkin kararı ile reddi üzerine anılan işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İdari işlemler, idarî makamların, kamu gücü kullanarak, idare işlevine ilişkin olarak tesis ettikleri, muhatapları yönünden çeşitli hak ve/veya yükümlülükler doğuran, muhataplarının hukukî durumlarında değişiklik yapan tek yanlı irade açıklamalarıdır. Buna göre, idari işlemlerin "idari makamlarca tesis edilmiş olma", "tek yanlı olma" ve "icrailik niteliğini taşıma" unsurlarını bünyesinde barındırması gerekmektedir.
Bir işlemin iptal davasına konu edilebilir nitelikte kesin ve yürütülebilir bir işlem olup olmadığının, işlemin ismine veya idarenin isimlendirmesine bakılarak değil, işlemin içeriğine bakılarak belirlenmesi gerekmektedir.
Bir idari işlemin kesin ve yürütülmesi zorunlu işlem sayılabilmesi; hukuk düzeninde varlık kazanabilmesi için gerekli idarî usulün son aşamasını da geçirmiş bulunmasına, bir başka idari makamın onayına ihtiyaç göstermeksizin hukuk düzeninde değişiklikler meydana getirebilmesine bağlı bulunmaktadır. İlgililerin hukuki durumları üzerinde etki yaparak, ilgililer için yeni hukuki durumlar doğuran, ilgililerin mevcut hukuki durumlarını değiştiren veya ortadan kaldıran işlemler, icrai nitelik taşıyan işlemlerdir. İdarenin belirli konulardaki görüşlerini açıkladığı işlemlerde olduğu gibi, muhataplarının hukuki durumları üzerinde etkide bulunmayan işlemler ise, icrai işlemler değildir.
Somut olayda; davacı tarafından verilen 03/12/2014 tarihli dilekçe üzerine davacının BAP projesi ile … isimli öğrencinin doktora tezi örneği ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na verilen proje örneğinin Ankara Üniversitesi Etik Kurulunca incelenmesi sonucunda …'ın etik ihlalinde bulunmadığına ilişkin işlemin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar ışığında uyuşmazlığın değerlendirilmesi neticesinde; dava konusu işlemin davacının BAP projesinden etik ilkelere uyulmaksızın alıntı yapıldığı iddiasıyla doktora öğrencisi …'ı şikayet etmesi üzerine tesis edildiği ve bu işlemde …'ın etik ihlalinde bulunmadığına karara verildiği; anılan işlemin davacı açısından hukukî sonuç doğuran bir işlem niteliğinde olduğu ve aksi kabulün davacının hukuki durumunu bir şekilde etkileyen idari işlemin yargı denetimi dışında kalması sonucunu doğuracağı ve bu durumun hak arama özgürlüğü ve hukuk devleti ilkesi ile bağdaştırılamayacağı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla; davanın esas yönünden incelenmesi gerekirken davanın incelenmeksizin reddi yönünden verilen temyize konu Mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle; … İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 31/12/2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.