MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi



1. Taraflar arasındaki “tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Afyonkarahisar 1. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne ilişkin karar davalılar Axa Sigorta A.Ş., Groupama Sigorta A.Ş., ... ve ... vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 17. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacılar vekili asıl dava dilekçesinde; davalıların sürücüsü olduğu araçların karıştığı kazada davalılardan ..."ın idaresindeki araçta yolcu olarak bulunan davacıların kızı/kardeşi..."nun öldüğünü, davacıların ölenin desteğinden yoksun kaldıklarını ve manevi zarara uğradıklarını ileri sürerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, her bir davacı için 250,00"şer TL destekten yoksun kalma tazminatı ile davacı anne ve baba için 100.000,00"er TL, davacı kardeşler için 50.000,00"er TL manevi tazminatın davalılardan kusurları oranında müteselsilen ve münferiden tahsilini talep etmiş; ıslah dilekçesiyle maddi tazminat taleplerini arttırmışlardır.
5. Davacılar vekili birleşen 2008/278 E. sayılı dava dosyasındaki dava dilekçesinde; Afyonkarahisar 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan davada zuhulen yasal faiz talebinin belirtilmediğini, anılan dosyada alınan 24.08.2007 tarihli bilirkişi raporuna göre maddi tazminatın 39.427,77TL olarak belirlendiğini, olay 05.09.2005 tarihinde meydana geldiğinden işbu tarihten itibaren yasal faizin 10.840,48TL olması gerektiğini ileri sürerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla olay tarihinden itibaren tahakkuk etmiş olan 10.840,48TL yasal faizin davalılardan müteselsilen ve münferiden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

6. Davacılar vekili birleşen Afyonkarahisar 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2006/1480 E. sayılı dava dosyasındaki dava dilekçesinde; asıl dava dosyasında ileri sürülen gerekçelerle fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 1.000,00TL maddi tazminatın müteselsilen ve münferiden kaza tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ... şirketlerinden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
7. Davalı ... vekili; müvekkilinin meydana gelen trafik kazası ve ölüm nedeni ile üzgün olduğunu, müvekkilinin çocuklarını üniversiteye kayıt yaptırmak için yolda bulunduğu sırada kazanın meydana geldiğini, kazada davalının oğlunun da yaralandığını, üniversite öğreniminin aksadığını, gerçekleşen kazada müvekkilinin kusurunun bulunmadığını, maddi tazminat istemi yönünden her davacı için talep edilen maddi tazminat miktarının dava dilekçesinde ayrıca belirtilmesi gerektiğini, talep edilen manevi tazminat miktarının da fahiş olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
8. Davalı ... vekili, ölen... ile müvekkilinin kızı Burcu"nun okul arkadaşı olduğunu, her ikisinin Afyon Kocatepe Üniversitesini kazanmış olmaları sebebi ile kayıt yaptırmak için olay günü Afyonkarahisar"a geldiklerini, ölen... ile davacı ..."nin de aynı araçta bulunduğunu, talep edilen tazminat miktarlarının fahiş olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
9. Davalılar Axa Oyak A.Ş ve Güven Sigorta A.Ş. vekilleri; sigortalının kusuru oranında ve poliçe limitleri dahilinde sorumluluklarının bulunduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemişlerdir.
Mahkeme Kararı:
10. Dosya kendisine gönderilen Afyonkarahisar 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 11.09.2014 tarihli ve 2006/267 E., 2014/500 K. sayılı kararı ile; asıl davanın kısmen kabulü ile davacı ... için 11.318,13TL maddi tazminatın davalılardan müteselsilen tahsiline, hatır taşıması nedeniyle davalı ..."ın tazminat sorumluluğunun 10.186,32TL ile sınırlı tutulmasına; davacı ... için 28.111,64TL maddi tazminatın davalılardan müteselsilen tahsiline, hatır taşıması nedeniyle davalı ..."ın tazminat sorumluluğunun 25.300,48TL ile sınırlı tutulmasına; davacılar Hanife ve Emre"nin maddi tazminat istemlerinin desteklik şartları oluşmadığından reddine; davacıların manevi tazminat istemlerinin kısmen kabulüne, davacı ... ve Latife için 15.000,00"er TL ile davacı ... ve Emre için 5.000,00"er TL"nin davalılardan müteselsilen tahsiline; mahkemenin 2008/278 E. sayılı dosyasında, davacı ... ve Emre"nin faiz alacağı istemlerinin reddine; davacı ... için 3.227,06TL faiz alacağının davalılardan müteselsilen tahsiline, hatır taşıması nedeniyle davalı ..."ın sorumluluğunun 2.904,36TL ile sınırlı tutulmasına, fazlaya ilişkin istemin saklı tutulmasına; davacı ... için 8.015,29TL faiz alacağının davalılardan müteselsilen tahsiline, hatır taşıması nedeniyle davalı ..."ın sorumluluğunun 7.213,77TL ile sınırlı tutulmasına, fazlaya ilişkin istemin saklı tutulmasına; Afyonkarahisar 1. Sulh Hukuk Mahkemesi"nin 2006/1480 E. sayılı dosyasında, davacılar Hanife ve Emre"nin maddi tazminat istemlerinin reddine; davacı ... için 11.318,13TL maddi tazminatın davalı ... şirketlerinden dava tarihinden işleyecek yasal faiziyle birlikte (mahkemenin 2006/267 E. sayılı dosyasında hükmedilen maddi tazminat ile 2008/278 E. sayılı dosyasında hükmedilen faizin tahsilde tekerrür edilmemesi kaydıyla) müteselsilen tahsiline, hatır taşıması nedeniyle davalı ...Ş"nin sorumluluğunun 10.186,32TL ile sınırlı tutulmasına; davacı ... için 28.111,64TL maddi tazminatın davalı ... şirketlerinden dava tarihinden işleyecek yasal faiziyle birlikte (mahkemenin 2006/267 E. sayılı dosyasında hükmedilen maddi tazminat ile 2008/278 E. sayılı dosyasında hükmedilen faizin tahsilde tekerrür edilmemesi kaydıyla) tahsiline, hatır taşıması nedeniyle davalı ...Ş"nin sorumluluğunun 25.300,48TL ile sınırlı tutulmasına karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
11. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar Axa Sigorta A.Ş., Groupama Sigorta A.Ş., ... ve ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
12. Yargıtay 17. Hukuk Dairesince 06.03.2017 tarihli ve 2015/1153 E., 2017/2320 K. sayılı kararı ile;
“…1-Davalı ... vekilinin temyiz talebinin incelenmesinde; davalı tarafça sunulan belgelere göre, yargılamanın devamı sırasında (21.05.2007"de) davacı ..."ye 10.095,00TL ve Lütfi"ye 4.201,00TL destekten yoksun kalma tazminatının, davalı ...Ş tarafından ödendiği; ödemeye ilişkin belgeler yargılama sırasında sunulmadığından, davalı ödemesinin tazminat hesabında dikkate alınmadığı görülmektedir.
Bu durumda mahkemece, davalı ... tarafından, yargılama sırasında ödenen bedellerin de güncellenmeden tazminattan düşülmesi suretiyle, davacı ... ve Latife"nin bakiye destekten yoksun kalma tazminatı alacakları bulunup bulunmadığı konusunda, daha önce rapor düzenleyen bilirkişiden ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli bir ek rapor alınarak oluşacak sonuca göre karar verilmek üzere hükmün bozulması gerekmiştir.
2-Davacılar vekili, dava konusu ettiği tazminatlar için, kazaya karışan davalı sürücülerin kazadaki kusur oranlarına göre müteselsil sorumlu tutulmaları isteminde bulunmuştur. Esasen, birden çok kişinin birlikte zarara sebep olması nedeniyle, KTK"nun 88/1. maddesi gereği davalı sürücüler, davacıların zararından müteselsil sorumlu olmakla birlikte, hakimin tarafların talep sonuçlarıyla bağlı olduğuna ilişkin HMK"nun 26/1. maddesi gereği, davalı tarafların kazadaki kusur oranlarına göre sorumluluklarının belirlenmesi gerekirken; yanılgılı değerlendirmeyle, yazılı olduğu biçimde hüküm tesisi doğru görülmemiştir.
3-Hükme esas alınan hesap bilirkişi raporunda saptanan tazminat miktarından, davacılar murisinin, davalı ..."in idaresindeki araçta hatır için taşındığı gerekçesiyle indirim yapılarak belirlenen tazminatın hüküm altına alındığı görülmektedir.
Kaza tarihi itibariyle yürürlükte bulunan 818 sayılı Borçlar Kanunu"nun "tazminatın tayini" başlıklı 43. maddesinde (6098 sayılı TBK"nun 51. md.); hakimin, tazminatın kapsamını, durumun gereğine ve özellikle kusurun ağırlığına göre belirleyeceği belirtilmiş; "tazminatın tenkisi" başlıklı 44. maddesinde (TBK"nun 52. md.)ise; zarar gören taraf, zarara razı olduğu veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olduğu yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırdığı takdirde hakimin, tazminatı indirebileceği veya tamamen kaldırabileceği açıklanmıştır.
Somut olayda; davalı ..."in çocuğunun okul kaydı için yola çıktığı, davacıların desteği..."nun da, aynı amaçla davalı ..."e ait araçta yolcu olarak bulunduğu, taşımanın, ölenin yararına ve bedel karşılığı olmaksızın yapıldığı görülmektedir. Bu itibarla, mahkeme tarafından tazminattan hatır taşıması nedeniyle indirim yapılmasında bir usulsüzlük bulunmamaktadır. Ancak, Dairemizin yerleşik uygulamaları ile benimsenen % 20 oranında indirim yapılması gerekirken, mahkeme tarafından yapılan % 10 oranındaki indirim düşük olduğundan kararın davalı ... yararına bozulması gerekmiştir.
4-Davacılar vekili, dava konusu kaza sonucu davacılar murisinin ölümünden duyulan üzüntü nedeniyle, murisin annesi babası/kardeşi olan davacılar için toplam 300.000,00 TL. manevi tazminat isteminde bulunmuş; mahkemece talebin kısmen kabulüne karar verilerek hükümde belirtilen miktarlarda manevi tazminata karar verilmiştir.
6098 sayılı TBK"nun 56. maddesi (818 sayılı BK"nun 47. md.) hükmüne göre, hakimin özel halleri göz önünde tutarak manevi zarar adı ile hak sahibine verilmesine karar vereceği bir para tutarı adalete uygun olmalıdır. Manevi tazminat, zarara uğrayanda, manevi huzuru gerçekleştirecek ve tazminata benzer bir fonksiyonu da olan özgün bir nitelik taşır. Manevi tazminat bir ceza olmadığı gibi, mamelek hukukuna ilişkin zararın karşılanmasını da amaç edinmemiştir. Zarar görenin zenginleşmemesi, zarar sorumlusunun da fakirleşmemesi gerekmektedir. Takdir edilecek miktar, mevcut halde elde edilmek istenen tatmin duygusunun etkisine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır. 22.6.1976 günlü ve 7/7 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı’nın gerekçesinde takdir edilecek manevi tazminatın tutarını etkileyecek özel hal ve şartlar açıkça gösterilmiştir. Bunlar her olaya göre değişebileceğinden, hakim bu konuda takdir hakkını kullanır iken ona etkili olan nedenleri de karar yerinde objektif ölçülere göre isabetli bir biçimde göstermelidir.
O hâlde mahkemece, meydana gelen trafik kazası sonucu davacıların kızı/kardeşi olan..."nun ölümü nedeniyle duyulan acı ve elemin kısmen de olsa giderilmesi amacıyla; tarafların sosyal ve ekonomik durumları, kazadaki taraf kusurları, olay tarihindeki paranın alım gücü göz önünde bulundurularak; manevi tazminat isteminde bulunan davacılar için hak ve nesafet kuralları çerçevesinde daha düşük manevi tazminata hükmedilmesi gerekirken, somut olay ile bağdaşmayan, bir miktar yüksek bulunan manevi tazminata hükmedilmesi uygun görülmemiş, kararın davalı ... yararına bozulması gerekmiştir…” gerekçesiyle karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
13. Afyonkarahisar 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 26.02.2019 tarihli ve 2017/823 E., 2019/183 K. sayılı kararı ile; Özel Daire bozma kararının sonuç kısmının 1, 2 ve 3 numaralı bentlerine uyulmasına karar verilerek maddi tazminat miktarları bakımından yeniden hüküm oluşturulmuş olup, manevi tazminat bakımından ise; somut olayda; dava konusu kaza nedeniyle ölüm sonucunun gerçekleşmiş olması, ortada telafisi imkansız bir manevi zararın bulunması, müteveffanın davacılara yakınlığı ve vefatının davacılar üzerinde oluşturduğu olumsuz etki göz önüne alındığında, manevi tazminatın zenginleşme aracı olmaması gerektiği gibi caydırıcı özellik taşıması da gerektiği, kaldı ki ilk derece mahkemesi hâkiminin delillere doğrudan temas eden hâkim olması ve tarafların duydukları üzüntü ve içinde bulundukları ruh hâlini bizzat müşahede etmesi nedeniyle hâkimin takdirini aşırı şekilde kısıtlayan bir sınırlandırma getirilmemesinin gerektiği gerekçeleriyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
14. Direnme kararı süresi içinde davalı ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK
15. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; meydana gelen trafik kazası sonucu davacıların kızı/kardeşi olan..."nun ölümü nedeniyle manevi tazminat isteminde bulunan davacılar için hükmedilen manevi tazminat miktarının bir miktar yüksek olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

III. GEREKÇE
16. Direnme konusu ve temyiz istemi asıl dava dosyasında davalı ... aleyhine hükmedilen manevi tazminat miktarına yöneliktir.
17. Manevi tazminat isteminin temelinde, davalıların haksız eylemi yatmaktadır. Bilindiği üzere, haksız eylemin unsurları; kusur, zarar, fiil ile zarar arasında illiyet bağı, fiilin hukuka aykırı olmasından ibarettir.
18. Öte yandan, mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun (BK) 47. [6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 56.] maddesinde düzenlenen manevi tazminatta kusurun gerekmediği, ancak takdirde etkili olabileceği, 22.6.1966 tarihli ve 1966/7 E., 1966/7 K. sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıkça vurgulanmıştır. Bu kararın gerekçesinde, takdir olunacak manevi tazminatın tutarını etkileyecek özel hâl ve şartlar da açıkça gösterilmiştir. Bunlar, her olaya göre değişebileceğinden, hâkim bu konuda takdir hakkını kullanırken, ona etkili olan nedenleri de karar yerinde objektif ölçülere göre isabetli bir biçimde göstermelidir.
19. Yine BK’nın 47 (TBK 56.) maddesine göre; hâkimin özel hâlleri göz önünde tutarak, manevi zarar adı ile hak sahibine verilmesine karar vereceği tutar adalete uygun olmalıdır. Bu para tutarı, aslında ne tazminat ne de cezadır. Çünkü mamelek hukukuna ilişkin zararın karşılanmasını amaç edinmediği gibi, kusurlu olana yalnız hukukun ihlalinden dolayı yapılan bir kötülük de değildir. Aksine, zarara uğrayanda bir huzur duygusu uyandırmayı, aynı zamanda ruhi ızdırabın dindirilmesini amaç edindiğinden, tazminata benzer bir fonksiyonu da vardır. O hâlde bu tazminatın sınırı, onun amacına göre belirlenmelidir. Takdir edilecek miktar, mevcut hâlde elde edilmek istenilen tatmin duygusunun etkisine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır.
20. Manevi tazminat, duyulan elem ve ızdırabın kısmen ve imkân nispetinde iadesini amaçladığından hâkim, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 4. maddesi gereğince hak ve nesafete göre takdir hakkını kullanarak, manevi tazminat miktarını tespit etmelidir.
21. Hâkim belirlemeyi yaparken somut olayın özelliğini, zarar görenin ve zarara yol açanın ekonomik ve sosyal durumunu, paranın alım gücünü, maluliyet oranını, ölüm ya da beden gücü kaybı nedeniyle duyulan ve ileride duyulacak elem ve ızdırabı gözetmelidir. Nitekim aynı ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 02.10.2018 tarihli ve 2017/17-1098 E., 2018/1384 K. sayılı kararlarında da benimsenmiştir.
22. Yukarıda yapılan bu kısa açıklamalar çerçevesinde somut olay incelendiğinde; 05.09.2005 tarihinde davalı ...’ın sevk ve idaresindeki araç ile kavşağa geldiğinde, soldaki kavşak kolundan giriş yapan ve davacıların desteği...’nun da içinde bulunduğu davalı ... idaresindeki araç ile çarpıştığı, kazanın oluşumunda davalı sürücü ...’ın %75, davalı sürücü ...’ın ise %25 oranında kusurlu olduğu hususlarında bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Mahkemece davacının talebiyle bağlı kalınarak hüküm kurulması gerektiğini işaret eden iki numaralı bozma kararına uyulmasına karar verilmiş olup, manevi tazminat miktarı bakımından direnme kararı verilmiş, manevi tazminat miktarlarının da müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmiştir.
23. Buna göre, tarafların karşılıklı iddia ve savunmaları, olayın meydana geliş şekli, dosyadaki tutanak ve kanıtlar, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenler ve olayın meydana geldiği tarihteki paranın alım gücü dikkate alındığında; meydana gelen trafik kazası sonucu davacıların kızı/kardeşi olan..."nun ölümü nedeniyle manevi tazminat isteminde bulunan davacılar için hükmedilen manevi tazminat bir miktar yüksek olup, temyiz eden davalı ... lehine daha uygun oranda manevi tazminat miktarlarına hükmedilmesi gerekmektedir.
24. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında, tarafların karşılıklı iddia ve savunmaları, olayın meydana geliş şekli, dosyadaki tutanak ve kanıtlar, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenler ve olayın meydana geldiği tarihteki paranın alım gücü dikkate alındığında; meydana gelen trafik kazası sonucu davacıların kızı/kardeşi olan..."nun ölümü nedeniyle hükmedilen manevi tazminat miktarlarının yerinde olduğundan kararın onanması gerektiği yönünde görüş ileri sürülmüş ise de; bu görüş yukarıda açıklanan nedenlerle Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir.
25. O hâlde Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uymak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
26. Direnme kararı bu nedenle bozulmalıdır.

IV. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun geçici 3. maddesi atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,
İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatıranlara geri verilmesine,
Aynı Kanun’un 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 02.03.2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.