MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacılar vekili tarafından, davalı aleyhine 14.12.2015 gününde verilen dilekçe ile önalım hakkına dayalı tapu iptali ve tescil talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 31.05.2016 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
_ K A R A R _
Dava, önalım hakkına dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
Davacılar vekili, davacıların paydaşı olduğu 121 ada 9 parsel sayılı taşınmazda önceki paydaşlardan Abdullah Pak’ın kendisine ait payını, 13.07.2015 tarihinde davalıya sattığını, davacılara bu hususta bir bildirim yapılmadığını ileri sürerek yasal önalım hakkı nedeni ile davalı adına kayıtlı payın iptali ile müvekkillleri adına eşit oranda tescilini talep etmiştir.
Davalı, fiili taksim savunmasında bulunarak davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmü, davalı temyiz etmiştir.
Önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda payın üçüncü kişiye satılması halinde, diğer paydaşlara o payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve payın üçüncü kişiye satılması ile kullanılabilir hale gelir.
Önalım davasına konu payın ilişkin bulunduğu taşınmaz paydaşlarca özel olarak kendi aralarında taksim edilip her bir paydaş belirli bir kısmı kullanırken bunlardan biri kendisinin kullandığı yeri ve bu yere tekabül eden payı bir üçüncü şahsa satarsa, satıcı zamanında bu yerde hak iddia etmeyen davacının tapuda yapılan satış nedeniyle önalım hakkını kullanması TMK’nin 2. maddesinde yer alan dürüst davranma kuralı ile bağdaşmaz.
Kötüniyet iddiası 14.02.1951 tarihli ve 17/1 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca davanın her aşamasında ileri sürülebileceği gibi mahkemece de kendiliğinden nazara alınması gerekir. Bu gibi halde savunmanın genişletilmesi söz konusu değildir. Eylemli paylaşmanın varlığı halinde davanın reddi gerekir.
Önalım davalarında fiili taksime değer verilmesi için taksimin yazılı olarak yapılması ya da taşınmazın çok sayıda paydaşının bulunması halinde tüm paydaşları tarafından fiilen kullanılan bölümlerin olması gerekmez. Davacının kullandığı ve davalıya pay satan kişilerin kullandığı ayrı ayrı bölümler var ise satıcı zamanında kullanıma karşı çıkmayan, o yerde hak iddia etmeyen davacının tapuda pay satışı nedeni ile önalım hakkını kullanması Türk Medeni Kanununun 2. maddesinde yer alan dürüstlük kuralı ile bağdaşmayacağı kabul edilmektedir.
Öte yandan 6100 sayılı HMK’nin “Delil ikamesi için avans” başlıklı 324. maddesinde; taraflardan her birinin ikamesini talep ettiği delil için mahkemece belirlenen avansın, verilen kesin süre içinde yatırılmasının zorunlu olduğu, tarafların birlikte aynı delilin ikamesini talep etmişlerse, gereken gideri yarı yarıya avans olarak ödeyecekleri, taraflardan birinin avans yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde, diğer tarafın bu avansı yatırabileceği, aksi halde talep olunan delilin ikamesinden vazgeçmiş sayılacağı belirtilmiş ve son fıkrasında ise, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyeceği dava ve işler hakkındaki hükümlerin saklı tutulduğu belirtmiş; devam eden 325. madde de ise resen yapılması gereken işlemlere ilişkin giderlerde izlenecek yol açıklanmıştır.
Somut olayda; davacı, önalım hakkına dayanarak tapu iptali ve tescil talep etmiş, davalı fiili taksim savunmasında bulunmuştur. Mahkemece, davalıya keşif ve bilirkişi deliline ilişkin avansı yatırması için kesin süre verilmiş, davalının kesin süre içerisinde avansı yatırmaması sonucu davanın kabulüne karar verilmiş ise de fiili taksim savunması davanın her aşamasında ileri sürülebilen ve taraflarca ileri sürülmese dahi mahkemece kendiliğinden nazara alınması gerektiğinden davalı tarafın delil avansını yatırmaması halinde davacı tarafa da keşif ve bilirkişi incelemesine ilişkin giderleri yatırmak üzere süre verilerek yahut davacı tarafça önceden yatırılmış avans kulanılarak taraf delilleri toplanıp usulüne uygun keşif yapılması, özellikle zeminde davacıların ve davalının veya davalıya pay satan kişinin kullandığı yer olup olmadığının belirlenmesi ve davacıların taşınmazın belli bir yerini kullanıp kullanmadığının araştırılması, bilirkişilerden tanıkların ve tarafların gösterdiği yerleri belirtir şekilde denetime elverişli krokiye bağlanmış rapor alınması, tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken noksan soruşturma ile yetinilerek yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün belirtilen nedenlerle bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; davalının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 10.03.2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.