Danıştay 8. Daire 2019/4703 Esas 2021/6 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/4703
Karar No : 2021/6

Kararın Düzeltilmesi İsteminde Bulunan (Davalı) : … İl Özel İdaresi
Vekili : Av. ….
(Aynı adreste)
Karşı Taraf (Davacı) : … Turizm İnşaat A.Ş.
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : Danıştay Sekizinci Dairesi'nin 13/12/2018 gün ve E:2013/3605; K:2018/8268 sayılı kararının; hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Dava, Afyonkarahisar-İzmir Karayolu 8. km'de bulunan ve davacı şirket tarafından işletilmekte olan tesis (otel) ile ilgili olarak, 5686 sayılı Yasa uyarınca 26.02.2009 tarihinden bu yana 2009-2010-2011 yılları için %1 idare payı tahakkuk ettirilmesine esas olmak üzere tesise ait onaylı bilançoların idareye gönderilmesi gerektiğine ilişkin Afyonkarahisar İl Özel İdaresi'nin … tarih ve … sayılı işlemi ile 2009 ve 2010 yılları için toplamda 112.024,08 TL idare payı tahakkuk ettirilerek ödeneceği gündeki güncel gecikme zammıyla birlikte 30 gün içinde ödenmesi gerektiği yolunda tesis edilen … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle dava açılmıştır.
5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu'nun "Devir, sicil, ihale, harç, teminat ve idare payı" başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, "İdare payı: Akışkanın doğrudan ve/veya dolaylı kullanıldığı tesislerin gayrisafi hasılatının % 1'i tutarında idare payı, her yıl Haziran ayı sonuna kadar idareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, idare tarafından, kaynağın bulunduğu belediye veya köy tüzel kişiliğine bir ay içerisinde ödenir." kuralına yer verilmiştir.
Jeotermal Kaynaklar Ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği'nin 20. maddesinin (1) bendinde ise, "Jeotermal kaynakların konut, iş yeri, balıkçılık, sera, kaplıca, termal kür merkezi gibi, ısıtma ve diğer amaçlı doğrudan kullanıldığı alanlar ve/veya dolaylı olarak yararlanıldığı elektrik enerjisi üretimi, kuru buz, mineral tuz eldesi, kurutma, soğutma gibi durumlarda tesisin gayrisafi hâsılatının % 1'i tutarında idare payı alınır. Bu pay, her yıl Haziran ayı sonuna kadar İdareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, kaynağın sınırları içinde bulunduğu belediye veya ilgili köy tüzel kişiliğine bir ay içinde İdare tarafından ödenir. Doğal mineralli sular ile Kanuna tabi gazların da doğrudan ve/veya dolaylı olarak kullanıldığı tesislerden elde edilen
gayrisafi hâsılatın % 1'i tutarında idare payı alınır" kuralına yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuatın değerlendirilmesinden; anılan Yönetmeliğin 20. maddesinde idare payına konu edileceği belirtilen "tesisin", Yönetmeliğin dayanağı Yasa'da anılan projeye konu faaliyete ilişkin olduğu, diğer bir ifade ile tesisin işletme ruhsatına konu faaliyetin gerçekleştiği projeye ilişkin tesis olarak anlaşılması gerekmektedir. İşletme ruhsatı sahibinden abonelik sözleşmesi ile akışkan kullanan tesis yada tesislerin Yönetmeliğin 20. maddesinin konusu dolaylı yada doğrudan akışkan kullanan tesis olarak anlaşılması olanağı bulunmamaktadır. Yasa yada yönetmelik kurallarında işletme ruhsatı sahibi şirketler ya da kişilerle aralarındaki kiralama sözleşmesi (abonelik) uyarınca akışkan kullanan tesislerden de ayrıca idare payı alınacağı yolunda bir hüküm bulunmadığı gibi aksine işletme ruhsatı sahibi kişilerden alınacak idare payına konu gayrısafi hasılat içerisinde, bu gibi sözleşme tutarlarının da gözönünde bulundurulacağının kurala bağlandığı görülmektedir.
Davacı, işletme ruhsatı sahibi şirket ile aralarındaki abonelik sözleşmesi uyarınca otelinin termal tesislerinde akışkan kullanımının yukarıda anılan Yasanın 20/l maddesinde yapılan tanımda nitelendiği biçimde jeotermal kaynağın "doğrudan ve/veya dolaylı" kullanımı olarak kabulüne olanak bulunmadığından davacı şirketin katkı payını ödeyerek abonelik sözleşmesi uyarınca akışkan kullandığı otelin Yasada tanımlanan ve idare payı konusu olacak işletme olarak nitelendirilemeyeceği açıktır.
Yasada belirtilen idare payına konu işletmenin "arama faaliyetleri sonucunda elde edilen kaynağın üretim, kullanım, reenjeksiyon, enjeksiyon, deşarj ve bu faaliyetlere yönelik sondaj çalışmalarını içeren projede belirtilen faaliyetler bütününü" kapsayan işletme olarak anlaşılması gerektiği, bu durumu ile idare payına konu işletmenin "işletme ruhsatı" sahibi olan işletme olacağı, bu işletmenin idare payının hesaplanmasında gayrısafi hasılatı içinde işletmenin kira sözleşmeleri uyarınca elde ettiği gelirin de gözönünde bulundurulacağı tabiidir.
Bu durumda, davacı şirketten abonelik sözleşmesi uyarınca satın alarak kullandığı akışkan nedeniyle idare payı istenmesine ilişkin işlemde, hukuk aykırılık bulunmadığı kanaatiyle, karar düzeltme talebinin reddi ve İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi istemine ilişkin dilekçede öne sürülen düzeltme nedenleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 54. maddesine uygun bulunduğundan düzeltme isteminin kabulü ile Dairemizin 13/12/2018 gün ve E:2013/3605, K:2018/8268 sayılı kararı kaldırılarak işin esası yeniden incelendi.
Dava, Afyonkarahisar-İzmir Karayolu 8. km'de bulunan ve davacı şirket tarafından işletilmekte olan tesis (otel) ile ilgili olarak, 5686 sayılı Yasa uyarınca 26.02.2009 tarihinden bu yana 2009-2010-2011 yılları için %1 idare payı tahakkuk ettirilmesine esas olmak üzere tesise ait onaylı bilançoların idareye gönderilmesi gerektiğine ilişkin Afyonkarahisar İl Özel İdaresi'nin … tarih ve … sayılı işlemi ile 2009 ve 2010 yılları için toplamda 112.024,08 TL idare payı tahakkuk ettirilerek ödeneceği gündeki güncel gecikme zammıyla birlikte 30 gün içinde ödenmesi gerektiği yolunda tesis edilen … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, akışkanın doğrudan ve/veya dolaylı kullanımı halinde ödenmesi gereken idare payının, akışkanı doğrudan ve/veya dolaylı kullanan tesisler tarafından ödenecek olması, bir başka ifadeyle akışkanı doğrudan ve/veya dolaylı kullanan tesislerin idare payını ödemekle yükümlü kılınmış olmaları karşısında, işlemlerde mevzuata aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu'nun "tanımlar" başlıklı 3. maddesinde, "Akışkan: Kaynaklardan elde edilen su, gaz ve buhar", "Proje: Kaynaktan yararlanmak amacıyla yapılacak çalışmaları düzenleyen, belirlenen usûl ve esaslara göre hazırlanan, arama ve işletme dönemindeki faaliyetlerin başlaması, gelişimi ve bitirilmesi ile ilgili süreleri içeren, beyan niteliğindeki metni", "İşletme: Arama faaliyetleri sonucunda elde edilen kaynağın üretim, kullanım, reenjeksiyon, enjeksiyon, deşarj ve bu faaliyetlere yönelik sondaj çalışmalarını içeren projede belirtilen faaliyetler bütünü", "işletme ruhsatı: Belirli bir alanda akışkanın üretilebilmesi ve değerlendirilmesi için projeye dayalı verilen izin belgesi", "Kira sözleşmeleri: İşletme ruhsatına dayalı kullanım alanlarıyla ilgili hakların, başkalarına kiralanmasını sağlayan sözleşmeler", "Gayrisafi hasılat: İşletmenin toplam yıllık cirosu olup, işletmelere ait tahakkuk eden her türlü mal ve hizmet satış bedelleri, faizler ile yapılan kiralamaların dahil olduğu miktar" tanımlarına yer verilmiştir.
Aynı Kanun'un "Devir, sicil, ihale, harç, teminat ve idare payı" başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, "İdare payı: Akışkanın doğrudan ve/veya dolaylı kullanıldığı tesislerin gayrisafi hasılatının % 1'i tutarında idare payı, her yıl Haziran ayı sonuna kadar idareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, idare tarafından, kaynağın bulunduğu belediye veya köy tüzel kişiliğine bir ay içerisinde ödenir." kuralına yer verilmiştir.
Jeotermal Kaynaklar Ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği'nin 4. maddesinde yukarıda anılan tanımlara koşut tanımlara yer verilmiş, 20. maddesinin (1) bendinde ise, "Jeotermal kaynakların konut, iş yeri, balıkçılık, sera, kaplıca, termal kür merkezi gibi, ısıtma ve diğer amaçlı doğrudan kullanıldığı alanlar ve/veya dolaylı olarak yararlanıldığı elektrik enerjisi üretimi, kuru buz, mineral tuz eldesi, kurutma, soğutma gibi durumlarda tesisin gayrisafi hâsılatının % 1'i tutarında idare payı alınır. Bu pay, her yıl Haziran ayı sonuna kadar İdareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, kaynağın sınırları içinde bulunduğu belediye veya ilgili köy tüzel kişiliğine bir ay içinde İdare tarafından ödenir. Doğal mineralli sular ile Kanuna tabi gazların da doğrudan ve/veya dolaylı olarak kullanıldığı tesislerden elde edilen gayrisafi hâsılatın % 1'i tutarında idare payı alınır" kuralına yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden; Afyonkarahisar-İzmir Karayolu 8. km'de bulunan ve davacı şirket tarafından işletilmekte olan tesis (otel) ile ilgili olarak, … Jeotermal Tesisleri Turizm San. ve Tic. A.Ş ile imzalanan abonelik sözleşmesi ile temin edilen jeotermal suyun tesislerinde dolaylı olarak kullanıldığından bahisle 5686 sayılı Yasa uyarınca 26.02.2009 tarihinden bu yana jeotermal su kullanımı nedeniyle 2009-2010-2011 yılları için %1 idare payı tahakkuk ettirilmesine esas olmak üzere tesise ait onaylı bilançoların idareye gönderilmesi gerektiğine ilişkin Afyonkarahisar İl Özel İdaresi'nin … tarih ve … sayılı işlemi ile 2009 ve 2010 yılları için toplamda 112.024,08.-TL idare payı tahakkuk ettirilerek ödeneceği gündeki güncel gecikme zammıyla birlikte 30 gün içinde ödenmesi gerektiği yolunda tesis edilen … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda, davacı şirkete ait termal su işletme ruhsatnamesinin bulunmadığı, işletilmekte olan tesis(otel) ilişkin temal su gereksiniminin ...Jeotermal Tesisleri Turz. San. ve Tic. A.Ş. i ile aralarında imzalanan "abonelik sözleşmesi" uyarınca anılan şirkete kullandığı su miktarı birim fiiyatı 1,60 TL/m³ karşılığında ödeme yapıldığı görülmektedir.
Yönetmeliğin “İdare payı” başlıklı 20/1 inci maddesinde ise, Jeotermal kaynakların konut, iş yeri, balıkçılık, sera, kaplıca, termal kür merkezi gibi, ısıtma ve diğer amaçlı doğrudan kullanıldığı alanlar ve/veya dolaylı olarak yararlanıldığı elektrik enerjisi üretimi, kuru buz, mineral tuz eldesi, kurutma, soğutma gibi durumlarda tesisin gayrisafi hâsılatının % 1'i tutarında idare payı alınacağı kuralına yer verilmiştir.
Gerek 5886 sayılı Kanun'daki, gerekse ilgili Yönetmelikteki tanımlar ve konuya ilişkin maddeler mukayeseli olarak ele alındığında; gayrisafi hasılat, akışkan/kaynak ile ilgili bütün faaliyetlerin yürütüldüğü işletmenin/işletmelerin toplam yıllık cirosudur.
İdare payı ise, akışkanın doğrudan veya dolaylı olarak kullanıldığı tesisin gayrisafi hasılatının %1'idir.
Dolayısıyla akışkanın doğrudan veya dolaylı olarak kullanıldığı tesisteki bütün faaliyetler neticesinde, anılan tesiste faaliyet yürüten işletme hakkı sahibinin ve/veya kiracının yıllık toplam cirosunun %1'i, idare payına tekâbül etmektedir.
Davalı idarece,...Jeotermal Tesisleri Turz. San. ve Tic. A.Ş.'nin kira gelirinden (cirosundan) idare payını almış; ...Turizm İnşaat A.Ş'nin gelirinden (cirosundan) herhangi bir idare payı almamıştır.
Yasada belirtilen idare payına konu işletmenin "arama faaliyetleri sonucunda elde edilen kaynağın üretim, kullanım, reenjeksiyon, enjeksiyon, deşarj ve bu faaliyetlere yönelik sondaj çalışmalarını içeren projede belirtilen faaliyetler bütününü" kapsayan işletme olarak anlaşılması gerektiği, bu durumu ile idare payına konu işletmenin "işletme ruhsatı" sahibi olan işletme olacağı, bu işletmenin idare payının hesaplanmasında gayrısafi hasılatı içinde işletmenin abonelik sözleşmeleri uyarınca elde ettiği gelirin de gözönünde bulundurulacağı tabiidir. Ancak anılan Yönetmelik kuralları uyarınca işletme ruhsatı sahibi olan şirketten dava dışı kiracı şirketin katılım payı ödeyerek aldığı akışkan nedeniyle, işletme ruhsatı sahibi şirketin elde ettiği kira bedeli tutarının gayrısafi hasılatın hesabında gözönünde bulundurularak idarece, ruhsat sahibi şirketten idare payının alındığı, aynı akışkan nedeniyle kiracı şirketin gayrısafi hasılatı üzerinden idare payı alınmasının tekerrüre neden olunmaması amacıyla, işletme ruhsatı sahibi şirket ile aralarındaki kira sözleşmesi uyarınca akışkan dolayısıyla var olan tesisteki gayrimenkulleri işleten kiracı Şirket'in elde ettiği cironun (gayrisafi hasılanın) kaynağın kullanımından elde edilmesi nedeniyle idare payı hesabına dahil edilmek sureti ile hesaplanan idare payından, ruhsat sahibi şirketin kiralama bedeli üzerinden ödediği idare payının düşürülerek hesaplanması gerektiği açıktır.
Açıklanan nedenlerle … İdare Mahkemesinin … günlü E:…, K:… sayılı kararına yönelik temyiz isteminin reddi ile anılan kararın yukarıdaki açıklama ile onanmasına ve posta gideri avansından artan miktarın davalı idareye iadesine, 13/01/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.