Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, fiili çalışmaya dayalı olmadığı gerekçesi ile bir kısım sigortalılık süresinin iptali ve giderek yaşlılık aylığı şartlarının yitirilmesi nedeniyle, yersiz ödeme nedeniyle iadesi istemine yönelik Kurum işleminin iptali ile kesilen aylığın yeniden bağlanması ile ödenmeyen aylıkların faizi ile tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün davalı Kurum avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava dosyasından, 08.05.2007 tarihli tahsis talebine istinaden 5028 gün üzerinden 506 sayılı Yasanın geçici 81"inci maddesi kapsamında 01.06.2007 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanan davacı hakkında, son dönem 506 sigortalılığının incelenmesi ile 07.04.2008 tarihli denetmen raporu ile davacının kızı ..."a ait inşaat işyerinden 05.01.2004-15.03.2004, ... adına tescilli işyerinden 01.05.2004-20.05.2004 ve davadışı ... adına kayıtlı diğer bir işyerinden de 20.05.2004-31.12.2005 tarihleri arasındaki 1068 gün sigortalılık süresinin fiili çalışmaya dayalı olmadığı gerekçesi ile iptali ile davacı hakkında Kurumca bağlanan yaşlılık aylığının kesilmesi ile davacıya yersiz ödeme borcu tahakkuk ettirildiği anlaşılmakta olup, mahkemece davacı adına yatırılan primlerin davalı kurumca kabul edilmesi ile icap ve kabul koşullarının geçekleşmesi ve primlerinin ödenmesi nedeniyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de, verilen kararın davacı ..."in iptale konu tüm dönemler yönünden çalışmalarının fiili olup olmadığının tespiti bakımından eksik araştırmaya dayalı olduğu anlaşılmaktadır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Geçici 7. maddesi uyarınca davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesidir. Anılan Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.

Eldeki davada, öncelikle, kurum müfettiş raporunun tamamının celbi ile davacı dışında başka sigortalının/sigortalıların hizmetlerine yönelik hizmet iptalinin söz konusu olup olmadığı ile, kurum müfettişince davacı ile aynı dönemler bakımından fiilen çalıştığı kabul edilen başkaca sigortalının olup olmadığı belirlenmeli,varlığı halinde bu sigortalıların beyanına başvurulmalı, davacı ve işverenler hakkında Kuruma yapılan sahte bildirimler nedeniyle cezai soruşturma veya kamu davası açılıp açılmadığı hususunun belirlenmesi gereklidir. Şayet ceza davası açılmış ve karar kesinleşmiş ise 6098 Sayılı Türk Borçlar kanunu"nun 74. maddesi gereğince Hukuk Mahkemesinde de maddi olguların kesinleşen kararda belirlendiği şekliyle esas alınması zaruridir. Ayrıca davacının müfettiş raporuna yazılı ifadesinin olup olmadığı da araştırılmak suretiyle iptale konu dönemler bakımından bildirim yapılan işverenler ve yanlarında çalışan bordrolu çalışanları ve gerektiğinde bu işyerlerine komşu işyerleri çalışan ve işverenlerinin resen tespiti ve dinlenilmesi sureti ile davalının çalışmalarının tamamen veya kısmen fiili olup olmadığının usulünce tespit edilmesi gereklidir. Bu kapsamda, diğer işyerlerinin adresleri itibari ile işyerleri ile ilgili kayıtlar, iptal edilen dönemlerde Kuruma verilen bordrolar ve bordrolarda çalışmaları tespit edilen sigortalıların davacıyı tanıyıp tanımadıkları ve davalının adresinin köy olması karşısında işyerlerine gidiş gelişlerine dair belgelerin olup olmadığı sorulmalı, çalışmalarının fiili olup olmadığı hususları tespit edilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı ve hasıl olacak sonuca göre davalının aylık şartlarına haiz olup olmadığı hususları belirlenikten sonra bir karar verilmelidir.
Kabule göre de, davacının tahsis talebini takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanmasına karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,12.01.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.