Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi : ... 3. İş Mahkemesi
No : 2017/218-2018/161

Dava, Kurum işleminin iptali ve davalı ...’ün davacı şirket işçisi olmadığının tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili; davalılardan ..."ün müvekkil şirketin fabrika binasının çatı tadilatı işini götürü bedelle 1.500,00 TL bedelle üstlendiğini, bu anlaşmaya bağlı olarak fabrika binasının iki bölümden oluşan çatılarından bir bölümünü yaptığını, ikinci kısmın çatısı için gerekli malzeme miktarını tespit etmek için 09/12/2014 günü keşif amaçlı çatıya çıktığını ve buradan düşerek yaralandığını, bu kazadan dolayı haksız menfaat sağlamak amaçlı, 21/01/2015 tarihinde diğer davalı sgk"ya başvurarak sigortasız çalıştırıldığını ve iş kazası geçirdiğini iddia ederek denetim raporu talep ettiğini, 02/04/2015 tarihinde de müvekkil şirkete karşı ... 4. İş Mahkemesi"nin 2015/178 Esas sayılı dosyasın ile iş kazasına dayalı tazminat davası açtığını, ..."ün başvurusu üzerine davalı kurum denetmeni tarafından 1 günlük 5510 sayılı yasanın 4/a maddesi kapsamında sigortalı sayılması gerektiği yolunda hukuki dayanağı olmayan tespit yapıldığını, Mahkemenin, davacı müvekkil şirkete, ..."ün 1 günlük 4/a kapsamında sigortalı işçi kabul edilmesine dair kurum işleminin iptali için dava açmak üzere süre verdiğini, ara karar doğrultusunda davayı açtıklarını beyanla 04/09/2015 tarihli denetim raporuna dayalı kurum işleminin iptalini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkilinin, işlerinin kötü gitmesi nedeniyle bağımsız çalışmayı fiilen ve hukuken terk ettiğini, kaza günü olan 09/12/2014 tarihinden birkaç gün önce kendisine bağımsız çalıştığı dönemde sıklıkla götürü usulle iş veren davalı şirketin temsilcisi olan ... ile yaptığı görüşme neticesinde artık işyerinin sigortalı çalışanı olarak şirkete bağlı olarak şirketten emir ve talimat alarak belirsiz süreli bir iş akdi kapsamında çalışması yolunda aldığı teklifi kabul ettiğini ve sigortalı işçi olarak kendisine verilen işleri ifa etmeye başladığını, kaza günü olan 09/12/2014 tarihinden birkaç gün önce iş akdi ile davacı şirketin sigortalı işçisi olarak çalıştırılmaya başlanan ancak sigorta bildirimi haksız şekilde SGK"ya yapılmayan müvekkilinin davacı şirket nezdinde 09/12/2014 günü için 1 günlük sigortalı sayılması yönündeki kurum işleminin hukuka uygun olduğunu beyanla davanın reddini talep etmiştir.
Davalı kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; kurum denetmeni tarafından düzenlenen rapor ile diğer davalı ..."ün 09/12/2014 tarihi itibariyle davacı işveren şirketin yanında, gerek alınan ifadeler ve gerekse kurum kayıtlarının tetkiki neticesinde hizmet akdiyle çalıştığını ve sigortalılığının sağlanması gerektiğinin tespit edildiğini, davacının, dava konusu işlemin dayanağı olan denetmen raporunun aksini ispatlaması gerektiğini, bu nedenlerle davanın reddini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
-Davanın kabulüne,
Davalı ... "ün kurumca 04/09/2015 tarihli denetim raporuna dayalı olarak 09/12/2014 günü itibariyle 5510 sayılı Yasanın 4/a maddesi kapsamında 1 günlük sigortalı işçi olduğunun tespitine dair işleminin iptali ile davalı ..."ün 09/12/2014 tarihi itibari ile davacı... Mobilya Tekstil İnş. Turz. Tic. ve San. Ltd. Şti."nin işçisi olmadığının tespitine,
B-BAM KARARI
İlk Derece Mahkemesinin kararının yasal ve hukuksal gerekçeleri ile dayanağı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmadığından 6100 sayılı HMK"nun madde 353/1-b.1 hükmü gereğince davalılar vekillerinin ayrı ayrı istinaf başvurusunun esastan reddine,
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı ... vekili: kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek bozulmasını istemiştir.
Davalı Kurum vekili: Kurum denetmen raporunun aksinin kanıtlanması gerekiği, davalının tüm sigorta kayıtlarının celp edilmesi ve bordro tanıklarının dinlenmesi gerektiğini belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Uyuşmazlık davacı ve davalı murisin arasındaki ilişkinin nitelik ve kapsamı (hizmet sözleşmesi mi yoksa istisna akdi mi) noktasında toplanmaktadır.
Hizmet sözleşmesi ile eser sözleşmesi işgörme borcu doğuran sözleşmelerdendir. İşgörme sözleşmelerinin hemen tümünde müşterek olan nokta, taraflardan birinin (işgörenin) diğer tarafa (işsahibine) karşı daima bir iş görme borcu altına girmesi ve onun bu borcunu iş görme olarak nitelendirdiğimiz bir faaliyette bulunmak suretiyle yerine getirmesidir.
4857 sayılı Kanunun 8/1 maddesinde " İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir." hükmü düzenlenmiştir. Maddede öngörülen tanıma göre iş sözleşmesi işgörme, ücret ve bağımlılık unsurlarından oluşmaktadır. Bağımlılık iş sözleşmesinin belirleyici unsurudur.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 470 maddesinde "Eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi işsahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir." tanımı yapılmıştır. Tanımdan hareketle; eser sözleşmesinin unsurlarının, bir eserin meydana getirilmesi, eser meydana getirmeye karşılık ücret ödenmesi veya ücret ödemenin vaad edilmesi, tarafların meydana getirilecek eser ve karşılığında ödenecek ücret konusunda anlaşmaları olduğu söylenebilir.
Eser sözleşmesinde yüklenici kural olarak işi, iş sahibine bağımlı olmaksızın serbestçe yaptığı halde, hizmet sözleşmesinde işçi, sadece belirli veya belirsiz bir süre için "zaman" itibariyle işverene bağımlı olarak ve onun direktifi altında çalışır. İşçi, işverene karşı bağımlı bir halde çalışırken, yüklenici iş sahibine karşı daha bağımsız bir durumdadır. Her ne kadar eser sözleşmesinde, yüklenici iş sahibinin talimatlarına uymak zorunda olsa da, yapılan iş bakımından bağımsız bir niteliktedir. Yüklenici genel olarak eseri kendi araç ve personelleri ile yerine getirir.
Diğer yandan; eser sözleşmesinde, yaratılacak sonuç (eser) önemli öge olduğu halde; hizmet sözleşmesinde, belirli ya da belirli olmayan bir süreyle işgörme ögesi önemlidir. Yani bir eser ortaya çıkarmayan emek harcamaları da, iş sözleşmesi yönünden işgörme sayılır. Eser sözleşmesi belli bir sonucun meydana getirilmesi şeklinde oluşurken, hizmet sözleşmesinde herhangi bir sonuç taahhüt edilmemektedir. Başka bir ifadeyle, eser sözleşmesinde, bir bina gibi eserin tamamlanması taahhüt edilirken, hizmet akdine bağlı çalışan işçinin bu tarz bir taahhüdü bulunmamaktadır. Hizmet sözleşmesinde, belirli veya belirsiz bir süreliğine hizmet ediminin hasredilmesi söz konusu iken işçi açısından sonucun varlığı önemli değildir.
Ayrıca, eser sözleşmesinde iş sahibi eserin meydana getirilmesi aşamasında yükleniciye doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak talimat verebilir.İş sahibinin eserin meydana getirilmesi aşamasında yükleniciye bizzat verdiği talimata doğrudan talimat, temsilcisi aracılığıyla verdiği talimata dolaylı talimat denir. İş sahibinin yükleniciye talimat verme yetkisi bizzat eser hakkında olabileceği gibi, eserin meydana getirilme tarzına ilişkin de olabilir.
Mahkemece, yukarıda anlatılanlar ışığında:
1- Kaza öncesi ve sonrası muhtelif tarihlerdeki davacı tarafından ...’e yapılan “ 09/11/2013 tarihli ... imzalı 1.000 TL ödeme belgesi (... tasarım logolu kağıtta),17/02/2014 tarihli 500 TL, 22/02/2014 tarihli 500 TL, 15/03/2014 tarihli 500 TL ...’e yapılan ödeme belgeleri (... İmzalı), iki adet 29/01/2015 keşide tarihli 05/03/2015 ve 05/04/2015 ödeme tarihli 2.250 TL’lik 2 adet senet ödendi kaşesi üzerinde. (alacaklısı ... Borçlusu ..., Hamiline yazılmış Fotokopisi üzerinde ... Teslim aldım yazılı, 31/12/2013 keşideli 5150 TL lik keşidecisi ... olan çek ile yapılan ödemeler karşılığı işlerin, işverenliği hangi işine karşı bulunduğu hususu araştırılıp değerlendirilmeli.
2- Davacının 17/02/2004-31/08/2010 arası kendi nam ve hesabına 4/1-b (Bağkur) kapsamında sigortalılığının bulunduğu dosya kapsamından anlaşılmakla; davacının 4/1-b kapsamındaki failiyetinin kaza tarihini kapsar biçimde devam edip etmediğinin mahkemece yeterince araştırılmadığı, 4/1-b kapsamında vergi sicil kayıtlarının bulunup bulunmadığı, dolayısıyla davacı ile davalı arasında hizmet akti unsurlarının bulunup bulunmadığı irdelenip, kaza tarihini de kapsar biçimde davalı sigortalının 4/1-b kapsamında sigortalı olduğunun tespit edilmesi halinde, kazanın davacı işverenliğe ait inşaat işinin çatı yapımı sırasında, sigortalının çatıdan düşmek suretiyle yaralandığı, işverenlik beyanı dahil kolluk tutanağı ve dosya içeriğiyle belirgin bulunması karşısında ve kurumunda olayın iş kazası olarak değerlendirmesi husus gözetilmek suretiyle, 5510 sayılı yasa 13. Maddesi de gözetilerek " iş kazanını varlığını ortadan kaldıracak biçimde karar tesis edilmeksizin" anılan nokta itibariyle yerinde olup olmayacağı da irdelenerek toplanan ve toplanacak delillere göre bir karar tesis edilmelidir.
Mahkemenin, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda araştırma yaparak elde edilecek sonuca göre karar vermesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının HMK"nın 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı ...’e iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 23/06/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.