Danıştay 13. Daire 2020/3523 Esas 2021/201 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/3523
Karar No:2021/201

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Tarım Beton İç ve Dış Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) … Bakanlığı (… Bakanlığı)- ANKARA
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nca 10/02/2017 tarihinde gerçekleştirilen "Beton Boru Alım İşi" ihalesi üzerinde kaldığı hâlde süresi içerisinde sözleşme imzalamadığından bahisle davacı şirketin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 58. maddesi uyarınca 6 (altı) ay süreyle tüm kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan davalı idare işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nca 10/02/2017 tarihinde gerçekleştirilen "Beton Boru Alım İşi" ihalesinin davacı şirket üzerinde kaldığı, Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın 28/02/2017 tarihli yazısı ile "tebliğ tarihinden itibaren en geç on gün içinde 4734 sayılı Kanunun 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerinde sayılan durumlarda olmadığına dair belgeleri vermek ve diğer yasal yükümlülükleri yerine getirmek suretiyle ihale konusu işe ilişkin sözleşmeyi imzalaması gerektiği" hususunda davacı şirketin bilgilendirildiği, akabinde davacı şirketin sözleşme imzalanmasının son günü olan 10/03/2017 tarihine kadar kesin teminat ile damga vergilerini yatırdığına dair makbuzlar ve istenen diğer belgeler ile gelinmediğinden bahisle davacı şirket hakkında İçişleri Bakanlığı'nca 6 (altı) ay süre ile ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmesi üzerine anılan kararın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı, ihale üzerinde kalan davacı şirketin 10/03/2017 tarihinde sözleşme imzalamak için Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na başvurduğu, şirkete ait ödenmemiş vergi borcu olduğundan bahisle sözleşmenin imzalanamadığı, davacı şirketçe söz konusu vergi borcu için vergi dairesine gidildiğinde sistem sorunu nedeniyle işlem gerçekleştirilemediği, bir sonraki iş günü olan 13/03/2017 tarihinde vergi borcunun bulunmadığına yönelik belgenin alındığı ancak sözleşme imzalanmasının son günü geçirildiğinden sözleşme imzalanmayarak davacı şirket hakkında yasaklama işleminin tesis edildiğinin anlaşıldığı, uyuşmazlığın çözümü açısından, davacı şirketin sözleşme imzalamamasına sebep olan halin (ihale tarihi itibarıyla vergi borcunun bulunması) "mücbir sebep" olarak kabul edilip edilemeyeceğinin tartışılması gerektiği, "mücbir sebep" halinin kabulü için; davacının iradesi dışında ortaya çıkan, önceden öngörülmesi ve önlenmesi mümkün olmayan bir olayın varlığının aranması gerektiği, ihale tarihi itibarıyla vergi borcu bulunanların sözleşme imzalayamayacağı açıkça öngörüldüğünden, bu halin "mücbir sebep" olarak kabul edilip edilemeyeceğinin de ayrıca tartışılması gerektiği, ihale hukukunda "hukuki imkânsızlık" halinin varlığı ve bu hallerin mücbir sebep olarak kabul edilebileceği durumların mümkün olacağı, örneğin, ihale tarihi itibarıyla yasaklı olmayan bir isteklinin, ihaleden sonra ve fakat sözleşme imzalanmadan önceki bir aşamada yasaklanması halinde kendisiyle sözleşme imzalanamayacağı, dolayısıyla olayda "hukuki imkânsızlık" nedeniyle "mücbir sebep" halinin kabul edilmesi ve yasaklama kararı verilmemesi gerektiği, ihale tarihi itibarıyla isteklinin durumunun değerlendirilmesi gerektiği, davacı şirketin ihale tarihi itibarıyla vergi borcu bulunduğunu bilmemesinin ticari hayatın olağan akışına uygun olmadığı, bu halin Kanun'un aradığı anlamda "hukukî imkânsızlık", dolayısıyla "mücbir sebep" olarak değerlendirilmesine imkan bulunmadığından dolayı davacı şirket hakkında tesis edilen yasaklama kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, 10/03/2017 tarihinde sözleşme imzalamak için Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na gidildiği, şirkete ait ödenmemiş vergi borcu olduğundan bahisle sözleşmenin imzalanamadığı, söz konusu vergi borcu için vergi dairesine gidildiğinde sistem sorunu nedeniyle işlem gerçekleştirilemediği, Kamu İhale Genel Tebliği'nin 17.4.1 maddesi uyarınca 5.000,00-TL'nın altında olan borçların vergi borcu olarak kabul edilemeyeceği ve sözleşme imzalanmasına engel olmayacağı, bir sonraki iş günü olan 13/03/2017 tarihinde vergi borcunun bulunmadığına yönelik belgenin alındığı ancak sözleşme imzalanmasının son günü geçirildiğinden bahisle davalı idarece sözleşme imzalanmadığı, kendilerinden kaynaklanan bir kusurun bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacı şirkete sözleşmeye davet yazısı tebliğ edilmesine rağmen, yasal sürenin son günü olan 10/03/2017 tarihine kadar kesin teminat ile damga vergisinin yatırıldığına ilişkin makbuzlar ve 4734 sayılı Kanunun 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerinde sayılan durumlarda olmadığına dair tüm belgelerle değil sadece (a), (b), ve (g) bentlerinde sayılan belgeleri sunduğundan dolayı sözleşme imzalanmadığı, son günü izleyen üç gün sonra 13/03/2017 tarihinde idareye başvurduğunda da yine istenen evrakın tam olmadığı ve bu hususun da davacıya yazılı olarak bildirildiği, davacının ihale üzerinde bırakıldığı halde mücbir sebep halleri dışında usulüne göre sözleşme yapmamak fiilini işlediğinin sabit olduğu, dava konusu işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, 09/07/2018 tarih ve 30473 (3. Mükerrer) sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 10/07/2018 tarih ve 30474 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve 15/07/2018 tarih ve 30479 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca İçişleri Bakanlığı yerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı davalı konumuna alınıp, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nca 10/02/2017 tarihinde gerçekleştirilen "Beton Boru Alım İşi" ihalesinin davacı şirket üzerinde kaldığı, Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığının 28/02/2017 tarihli yazısı ile "tebliğ tarihinden itibaren en geç on gün içinde 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerinde sayılan durumlarda olmadığına dair belgeleri vermek ve diğer yasal yükümlülükleri yerine getirmek suretiyle ihale konusu işe ilişkin sözleşmeyi imzalaması gerektiği" hususunda davacı şirket bilgilendirilmiştir.
Davacı şirketin, sözleşme imzalanması için öngörülen son gün olan 10/03/2017 tarihine kadar kesin teminat ile damga vergilerini yatırdığına dair makbuzlar ve istenen diğer belgeleri sunmadığı bu nedenle de kendisiyle sözleşme imzalanmadığından bahisle davacı hakkında İçişleri Bakanlığı'nca 6 (altı) ay süre ile ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
4734 sayılı Kanun'un dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan "İhalelere katılmaktan yasaklama" başlıklı 58. maddesinde, "17'nci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler hakkında fiil veya davranışlarının özelliğine göre, bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar, üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep hâlleri dışında usulüne göre sözleşme yapmayanlar hakkında ise altı aydan az olmamak üzere bir yıla kadar, 2'nci ve 3'üncü maddeler ile istisna edilenler dâhil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilir. Katılma yasakları, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde ise İçişleri Bakanlığı tarafından verilir.
4734 sayılı Kanun'un "İhaleye katılmada yeterlik kuralları" başlıklı 10. maddesinin dördüncü fıkrasında; "Aşağıda belirtilen durumlardaki istekliler ihale dışı bırakılır:
a) İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, konkordato ilan eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olan.
b) İflası ilan edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara karşı borçlarından dolayı mahkeme idaresi altında bulunan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olan.
c) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan.
d) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi borcu olan.
e) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyen.
f) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen.
g) İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki faaliyetten men edilmiş olan.
h) Bu maddede belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte belge verdiği tespit edilen.
i) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılan.
j) 17 nci maddede belirtilen yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilen."
kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Her ne kadar davacı şirket tarafından yasaklama işleminin sebebinin ihale tarihi itibarıyla vergi borçlarının olduğu, 10/03/2017 tarihinde sözleşme imzalamak için Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na başvurulduğu, şirkete ait ödenmemiş vergi borcu olduğundan bahisle davalı idarece sözleşmenin imzalanmadığı, söz konusu vergi borcu için vergi dairesine gidildiğinde sistem sorunu nedeniyle işlem gerçekleştirilemediği, bir sonraki iş günü olan 13/03/2017 tarihinde vergi borcunun bulunmadığına yönelik belgenin alındığı ancak sözleşme imzalanmasının son günü geçirildiğinden davacı şirket hakkında dava konusu işlemin tesis edildiği ileri sürülmüş ve temyize konu Mahkeme kararında sadece belirtilen iddia kapsamında değerlendirme yapılmış ise de olayda, Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın EKAP üzerinden gönderilen 28/02/2017 tarihli yazısı ile "tebliğ tarihinden itibaren en geç on gün içinde 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerinde sayılan durumlarda olmadığına dair belgeleri vermek ve 13.764,00-TL tutarında kesin teminat mektubu ve 2.174,71-TL tutarında damga vergisinin ödenmesine ilişkin diğer yasal yükümlülükleri yerine getirmek suretiyle ihale konusu işe ilişkin sözleşmeyi imzalaması gerektiği" hususunda davacı şirketin bilgilendirildiği, akabinde davacı şirketçe sözleşme imzalanmasının son günü olan 10/03/2017 tarihine kadar kesin teminat mektubu ile damga vergilerini yatırdığına dair makbuzlar ve istenen diğer belgelerin sunulmadığı bu nedenle sözleşme imzalanamadığından bahisle dava konusu yasaklama kararının alındığı anlaşılmaktadır.
Dava konusu yasaklama kararının salt davacı şirketin vergi borcu olduğundan değil sözleşme imzalanması için mevzuat gereği istenen belgelerin tam olmaması gerekçesiyle tesis edildiği, bu hususun davacıya EKAP üzerinden gönderilen 16/03/2017 tarih ve 714 sayılı yazı ile bildirildiği, söz konusu yazıda; sözleşmenin imzalanması gereken 10 günlük sürenin son günü olan 10/03/2017 günü saat 16:57 itibarıyla firma yetkililerinin idare binasına geldiği, firma müdürü ve muhasebe yetkilisinin 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerinde sayılan durumlarda olmadığına dair belgelerden sadece (a), (b) ve (g) bentlerinde yazılı belgeleri getirdiği, buna karşılık (c), (d), (e) bentlerinde sayılan belgeleri sunmadığı, yine kesin teminat mektubu ile sözleşme damga vergilerinin yatırıldığına ilişkin belgeler olmadığından kanunen sözleşme imzalanmasının mümkün olmadığının kendilerine izah edildiği, 13/03/2017 tarihli dilekçe ekinde sunulan belgelerden de anlaşılacağı üzere (d) bendine ait belgenin sonradan eklendiği, ayrıca (c) ve (e) bentlerinde sayılan belgeler ile kesin teminat mektubu ve damga vergilerinin yatırıldığına ilişkin belgelerin bulunmadığının da söz konusu yazılı beyanı ile teyit edildiği anlaşılmaktadır.
Dolayısıyla sözleşme imzalanamamasının vergi borcu bulunduğundan dolayı değil, eksik belgelerle sözleşme imzalamaya gelinmesi ve idarece eksik belgelerle sözleşme imzalanmasının kabul edilmemesinden kaynaklandığı, davacının sözleşmenin imzalanması gereken son gün olan 10/03/2017 tarihinde sözleşmenin imzalanması için gereken 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerinde sayılan durumlarda olmadığına dair belgelerden sadece (a), (b) ve (g) bentlerinde yazılı belgelerle geldiği, ancak kesin teminat mektubu ile Kanun'un 10. maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen belgelerden (c), (d), (e) bentlerinde sayılan belgeler ile damga vergilerinin yatırıldığına ilişkin belgelerin olmadığı, bir sonraki iş günü olan 13/03/2017 tarihinde ise yine istenen belgeler arasında sayılan (c) ve (e) bentlerindeki belgeler ile kesin teminat mektubu ve damga vergilerinin yatırıldığına ilişkin belgelerin sunulamadığı hususu sabit olduğundan mücbir sebep olmadığı hâlde üzerinde kalan ihaleye ilişkin sözleşmeyi usulüne uygun olarak verilen süre içerisinde imzalamadığı anlaşılan davacı şirketin 4734 sayılı Kanun'un 58. maddesi uyarınca 6 (altı) ay süreyle ihalelere katılmaktan yasaklanmasına ilişkin dava konusu işlemde belirtilen gerekçelerle hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemde hukuka aykırılık, davanın reddi yönündeki karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
5. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
6. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu kararın taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 20/01/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.